کلیات اشعار وقاری طبسی یزدی

کلیات اشعار وقاری طبسی یزدی
پدیدآوران	وق‍اري‌ ي‍زدي‌، م‍ح‍م‍دام‍ي‍ن‌ ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ف‍ت‍اح‌ (نویسنده) فرجامي، عليرضا (مصحح) اميري، مصطفي (مترجم)
ناشر	مرکز پژوهشي ميراث مکتوب
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1400ش.
چاپ	يکم
شابک	‎978-600-203-245-4
موضوع	شعر فارسي - قرن 11ق. وق‍اري‌ ي‍زدي‌، م‍ح‍م‍دام‍ي‍ن‌ ب‍ن‌ ع‍ب‍دال‍ف‍ت‍اح‌، ق‍رن‌ 11ق.
زبان	فارسي
کد کنگره	1400 / 6592 PIR ‏

کلیات اشعار وقاری طبسی یزدی تألیف محمدامین وقاری طبسی یزدی، مقدمه، تصحیح و تعلیقات علیرضا فرجامی، این کتاب شامل، دیباچه، قصاید، قطعات، غزلیات و رباعیات و لَهُ فی التواریخ، لَهُ فی المثنوی، مُعمیّات و تعلیقات و توضیحات است.

ساختار

کلیات دیوان اشعار وی شامل دیباچه، قصاید، قطعات، غزلیات و رباعیات و لَهُ فی التواریخ، لَهُ فی المثنوی، مُعمیّات و تعلیقات و توضیحات است.

نمایه‌ها و نیز اقتباس‌ها و درج‌های قرآنی و روایی، اعلام و مناصب و مشاغل و ابیات، عبارات، جملات و ترکیبات عربی، لغات و ترکیبات و راهنمای تعلیقات و توضیحات بخش‌های پایانی دیوان وقاری است.

گزارش کتاب

کلیات اشعار وقاری طبسی یزدی مولانا محمدامین وقاری طبسی یزدی از عالمان، شاعران، نویسندگان و خوشنویسان سدۀ یازدهم هجری قمری در دورۀ صفویه است.

وقاری یزدی در شعر و انشاء و عروض و قافیه استاد بود. به عربی تسلط داشت و زبان ترکی را به‌خوبی می‌شناخت. از اطلاعات نجومی برخوردار بود و در ساختن معما و ماده‌تاریخ تبحر داشت. در خوشنویسی مهارت داشت و خطوط مختلف را به‌زیبایی هرچه تمام‌تر می‌نوشت. در بیشتر این دانش‌ها صاحب رساله یا اثری است. از آثار او می‌توان به این موارد اشاره کرد: دیوان اشعار، منشآت او با عنوان گلدستۀ اندیشه، شرح رسالة العروض اندلسی و .... .

در غزل از سرایندگان میانه‌رو سبک هندی است. صور خیال، ترکیب‌ها، تصویرآفرینی‌های شعری او عموماً نوآورانه و دلنشین است. در قصیده شاعری چیره‌دست و تواناست. ستایش چهارده معصوم(ع) و مدح پادشاهان و رجال صفوی محتوای اصلی قصاید او را شکل می‌دهد و زبان و بیانش به انوری و ظهیر فاریابی نزدیک می‌شود. دیوان او مشتمل بر یک مقدمه به نثر، قصاید، مقطعات، غزلیات، مثنوی، ماده‌تاریخ و معمیات است.

کاربرد لغات عربی در شعر وقاری به‌ویژه در قصاید او بسامد بسیار بالایی دارد. این بسامد بالا در آثار منثور او نیز قابل مشاهده است. دلیل آن تسلط او به زبان عربی و مأنوس‌بودن او با این زبان به عنوان یک عالم دینی است.

از آنجا وقاری در قصاید خود متأثر از شاعران سبک عراقی به‌ویژه انوری و ظهیر فاریابی است، پاره‌ای کلمات کهن در اشعار او راه یافته و فخامت و شکوه دلنشینی به شعر او بخشیده که ضمن خلق رابطۀ بینامتنیت و حفظ رشتۀ پیوند متن با سنت و فرهنگ گذشته، حس نوستالژیک را در خواننده برمی‌انگیزد. در شعر او ترکیب‌های دور از ذهن و پیچیده کمتر دیده می‌شود؛ بیشتر ترکیب‌های به‌کاررفته ساده و صمیمی است و بسیاری از آنها تازه و بدیع به نظر می‌رسد.

کاربرد واژگانی چون تجرد، وحدت، فیض، فقر، تجرید، یکرنگی، پیر مغان، خوف و رجا، جمعیت و پریشانی، ذره و خورشید و .... توجه و علاقۀ او را به عرفان و اندیشه‌های عرفانی نشان می‌دهد. غزلی با ردیف فیض دارد که از زیباترین غزلیات اوست؛ با این حال بیشتر مایه‌های عرفانی شعر او، تکراری و خالی از مضامین نو است. همچنین وقاری نامه‌ای به شاه ابوالمهدی از نوادگان شاه نعمت‌الله ولی بابت اهدای پنج تخته قالی به مزار جدش در ماهان نوشته و در آن ضمن به نظم درآوردن ماده‌تاریخ این اهدا، ارادت خود را به شاه نعمت‌الله و طبقۀ عرفان نشان داده است.

از اشعار وقاری، یک نسخۀ کامل و یک نسخۀ ناقص موجود است که نسخۀ کامل شامل قصاید، قطعات، غزلیات، رباعیات، ماده‌تاریخ، مثنوی و معمیات در کتابخانۀ ملی ملک نگه‌داری می‌شود و نسخۀ ناقص شامل تعدادی غزل، قصیده، قطعاتی در ماده‌تاریخ و معماها به خط نستعلیق در کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی قم موجود است. این تصحیح بر اساس این دو نسخه انجام گرفته است. نسخۀ موجود در کتابخانۀ ملی ملک در روزگار حیات شاعر و به دست‌خط یکی از پسران شاعر به نام محمدجعفر کتابت شده است. ویژگی منحصربه‌فرد این نسخه در آن است که شاعر این نسخه را بازبینی کرده و در حاشیۀ آن نکاتی را افزوده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات