إعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'زمخشرى' به 'زمخشرى ')
    جز (جایگزینی متن - 'إعجاز القرآن (ابهام زدایی)' به 'إعجاز القرآن (ابهام‌زدایی)')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۵۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR02932J1.jpg|بندانگشتی|إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة]]
    | تصویر =NUR02932J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    |+ |
    | پدیدآوران =  
    |-
    [[سلطان، منیر]] (نویسنده)
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    | زبان =عربی
    |-
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    |نام های دیگر کتاب
    | موضوع =
    |data-type='otherBookNames'|
    قرآن - اعجاز
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[سلطان، منیر]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|قرآن - اعجاز


    کلام اشعری
    کلام اشعری


    کلام معتزله
    کلام معتزله
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    منشاة المعارف
    |data-type='publisher'|منشاة المعارف
    | مکان نشر =اسکندریه - مصر
    |-
    | سال نشر = 1986 م
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02932AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|اسکندریه - مصر
    | چاپ =3
    |-
    | تعداد جلد =1
    |سال نشر
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =02932
    |data-type='publishYear'| 1986 م
    | کتابخوان همراه نور =02932
    |-class='articleCode'
    | کد پدیدآور =
    |کد اتوماسیون
    | پس از =
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE2932AUTOMATIONCODE
    | پیش از =
    |}
    }}
    </div>


    {{کاربردهای دیگر|إعجاز القرآن (ابهام‌زدایی)}}
    '''اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة'''، نوشته دكتر [[سلطان، منیر|منير سلطان]]، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. این کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در این کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، [[باقلانی، محمد بن طیب|ابوبكر باقلانى]] و [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله [[سکاکی، یوسف بن ابی‌بکر|سكّاكى]]، [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] قرار داده است. به ویژه به ابن راوندى یکى از دانشمندان معتزله كه از این مكتب بريد و بعدها کتاب‌هایى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.


    ==معرفى اجمالى==
    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.


    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء این بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمینۀ اعجاز را تبيين نموده است.


    «اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة»، نوشته دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. اين کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در اين کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، ابوبكر باقلانى و فخر رازى را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله سكّاكى، جاحظ و [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]  قرار داده است. به ويژه به ابن راوندى يكى از دانشمندان معتزله كه از اين مكتب بريد و بعدها کتاب‌هايى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.
    ==ساختار==
    کتاب حاضر؛ مشتمل بر یک مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و یک تمهيد و ابواب سه گانه مى‌باشد.


    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.
    ==گزارش محتوا==
    ابواب این کتاب به شرح زیر است:
     
    تمهيد: «علم الكلام»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=17&viewType=html ر.ک: تمهید، ص17]</ref>؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ص19]</ref>، المعتزلة و الاشاعرة<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=23&viewType=html ر.ک: همان، ص23]</ref> مى‌باشد.
     
    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=41&viewType=html ر.ک: متن کتاب، ص41]</ref> داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:
     
    1-النظام و الجاحظ<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=43&viewType=html ر.ک: همان، ص43]</ref> 2-الجبائى و الرمانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=65&viewType=html ر.ک: همان، ص65]</ref> 3-القاضى عبدالجبار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=83&viewType=html ر.ک: همان، ص83]</ref>.
     
    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=97&viewType=html ر.ک: همان، ص97]</ref> داراى دو فصل است:
     
    1-[[باقلانی، محمد بن طیب|الباقلانى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=99&viewType=html ر.ک: همان، ص99]</ref> 2-عبدالقاهر الجرجاني<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=127&viewType=html ر.ک: همان، ص127]</ref>.


    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء اين بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمينۀ اعجاز را تبيين نموده است.
    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=165&viewType=html ر.ک: همان، ص165]</ref> سه فصل ذيل را دربر دارد:


    ==ساختار و گزارش محتوا==
    1-الزمخشرى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=165&viewType=html ر.ک: همان، ص165]</ref> 2-شخصيات أخيرة([[ابن حزم، علی بن احمد|ابن حزم الاندلسى]]، [[فخرالدین رازی|فخر‌الدين الرازى]]، السكاكى)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=201&viewType=html ر.ک: همان، ص201]</ref>.


    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=211&viewType=html ر.ک: همان، ص211]</ref>.


    کتاب حاضر؛ مشتمل بر يك مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و يك تمهيد و ابواب سه گانه به شرح ذيل مى‌باشد:
    در پایان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.


    تمهيد: «علم الكلام»؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار، المعتزلة و الاشاعرة مى‌باشد.
    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=257&viewType=html ر.ک: همان، ص257]</ref> است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=259&viewType=html ر.ک: همان، ص259]</ref> و مآخذ، آيات قرآنى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=276&viewType=html ر.ک: همان، ص276]</ref>، أعلام<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=281&viewType=html ر.ک: همان، ص281]</ref>، اشعار<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=288&viewType=html ر.ک: همان، ص288]</ref>، اصطلاحات علم بلاغت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=289&viewType=html ر.ک: همان، ص289]</ref> و فهرست تفصيلى مطالب<ref>[https://noorlib.ir/book/view/2932/%D8%A7%D8%B9%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%B2%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87?pageNumber=291&viewType=html ر.ک: همان، ص291]</ref> مى‌باشد.


    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن» داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:
    ==نسخه شناسى==


    1-النظام و الجاحظ 2-الجبائى و الرمانى 3-القاضى عبدالجبار.
    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شومیز در 292 صفحه برای بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف» اسكندريۀ مصر منتشر شده است.


    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن» داراى دو فصل است:


    1-الباقلانى 2-عبد القاهر الجرجاني.
    ==پانويس ==
    <references />


    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة» سه فصل ذيل را دربر دارد:


    1-ال[[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]  2-شخصيات أخيرة(ابن حزم الاندلسى،فخر الدين الرازى، السكاكى).
    ==منابع مقاله==
    # خرمشاهى بهاءالدين، دانشنامۀ قرآن، ج اول، ص256.
    # مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.


    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة.


    در پايان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع و مآخذ، آيات قرآنى، أعلام، اشعار، اصطلاحات علم بلاغت و فهرست تفصيلى مطالب مى‌باشد.
    [[إعجاز القرآن]]


    ==نسخه شناسى==
    [[إعجاز القرآن و منهج البحث عن التمیز]]


    [[إعجاز القرآن العلمي و البلاغي و الحسابي]]


    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شوميز در 292 صفحه براى بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف»اسكندريۀ مصر منتشر شده است.
    [[المجید في إعجاز القرآن المجید]]


    ==منبع:==
    [[إعجاز القرآن في العلوم الجغرافية]]


    [[إعجاز القرآن في ما تخفيه الأرحام]]


    1- خرمشاهى بهاءالدين، دانشنامۀ قرآن، ج اول، ص 256.
    [[إعجاز القرآن و أسرار التنزيل الموسوم فتح الجليل للعبد الذليل]]


    2-مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.
    [[إعجاز القرآن و البلاغة النبوية]]




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/12858 مطالعه کتاب إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:قرآن و علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]
    [[رده:علوم قرآنی]]
    [[رده:اردیبهشت (1401)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۶

    إعجاز القرآن بین المعتزلة و الأشاعرة
    إعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة
    پدیدآورانسلطان، منیر (نویسنده)
    ناشرمنشاة المعارف
    مکان نشراسکندریه - مصر
    سال نشر1986 م
    چاپ3
    موضوعقرآن - اعجاز

    کلام اشعری

    کلام معتزله
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏86‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏8‎‏الف‎‏6
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، إعجاز القرآن (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    اعجاز القرآن بين المعتزلة و الأشاعرة، نوشته دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانۀ دانشگاه عين شمس است. این کتاب به طرح مسألۀ اعجاز مى‌پردازد و آراى دو مكتب كلامى مشهور معتزلى و اشعرى را در ترازوى نقد مى‌گذارد. مؤلف در این کتاب آراى عبدالقاهر جرجانى، ابوبكر باقلانى و فخر رازى را در برابر آراء و انديشه‌هاى بزرگان معتزله؛ از جمله سكّاكى، جاحظ و زمخشرى قرار داده است. به ویژه به ابن راوندى یکى از دانشمندان معتزله كه از این مكتب بريد و بعدها کتاب‌هایى عليه آراء معتزله نوشت، پرداخته است.

    مباحث چهارگانۀ کتاب عبارتند از: علم كلام، معتزله و اعجاز قرآن، اشاعره و اعجاز قرآنى، آراى اشاعره و معتزله و نقد آنها.

    مؤلف به دور از گرايش‌هاى فرقه‌اى به نقد آراء این بزرگان و ديگر نامداران علم البلاغة و علم الكلام پرداخته و به خوبى شرايط و دلايل آراى آنها در زمینۀ اعجاز را تبيين نموده است.

    ساختار

    کتاب حاضر؛ مشتمل بر یک مقدمه چاپ سوم کتاب و نيز مقدمه چاپ اول آن و یک تمهيد و ابواب سه گانه مى‌باشد.

    گزارش محتوا

    ابواب این کتاب به شرح زیر است:

    تمهيد: «علم الكلام»[۱]؛ شامل موضوعات: النشأة و الازدهار[۲]، المعتزلة و الاشاعرة[۳] مى‌باشد.

    الباب الاول: «المعتزلة و إعجاز القرآن»[۴] داراى سه فصل ذيل مى‌باشد:

    1-النظام و الجاحظ[۵] 2-الجبائى و الرمانى[۶] 3-القاضى عبدالجبار[۷].

    الباب الثاني: «الأشاعرة و إعجاز القرآن»[۸] داراى دو فصل است:

    1-الباقلانى[۹] 2-عبدالقاهر الجرجاني[۱۰].

    الباب الثالث: «الاعجاز بين المعتزلة و الأشاعرة»[۱۱] سه فصل ذيل را دربر دارد:

    1-الزمخشرى[۱۲] 2-شخصيات أخيرة(ابن حزم الاندلسى، فخر‌الدين الرازى، السكاكى)[۱۳].

    3-اعجاز القرآن بين المعتزلة و الاشاعرة[۱۴].

    در پایان باب سوم نتايج حاصله از مباحث کتاب فهرست شده است.

    کتاب در انتها داراى فهرست‌هاى فنى[۱۵] است كه شامل فهرست مخطوطات و منابع[۱۶] و مآخذ، آيات قرآنى[۱۷]، أعلام[۱۸]، اشعار[۱۹]، اصطلاحات علم بلاغت[۲۰] و فهرست تفصيلى مطالب[۲۱] مى‌باشد.

    نسخه شناسى

    کتاب حاضر به قلم دكتر منير سلطان، استاد در نقد و بلاغت و مدرس دانشكدۀ دخترانه دانشگاه عين شمس و به زبان عربى نگارش يافته و در قطع وزيرى با جلد شومیز در 292 صفحه برای بار سوم در سال 1986م توسط انتشارات «منشأة المعارف» اسكندريۀ مصر منتشر شده است.


    پانويس

    1. ↑ ر.ک: تمهید، ص17
    2. ↑ ر.ک: همان، ص19
    3. ↑ ر.ک: همان، ص23
    4. ↑ ر.ک: متن کتاب، ص41
    5. ↑ ر.ک: همان، ص43
    6. ↑ ر.ک: همان، ص65
    7. ↑ ر.ک: همان، ص83
    8. ↑ ر.ک: همان، ص97
    9. ↑ ر.ک: همان، ص99
    10. ↑ ر.ک: همان، ص127
    11. ↑ ر.ک: همان، ص165
    12. ↑ ر.ک: همان، ص165
    13. ↑ ر.ک: همان، ص201
    14. ↑ ر.ک: همان، ص211
    15. ↑ ر.ک: همان، ص257
    16. ↑ ر.ک: همان، ص259
    17. ↑ ر.ک: همان، ص276
    18. ↑ ر.ک: همان، ص281
    19. ↑ ر.ک: همان، ص288
    20. ↑ ر.ک: همان، ص289
    21. ↑ ر.ک: همان، ص291


    منابع مقاله

    1. خرمشاهى بهاءالدين، دانشنامۀ قرآن، ج اول، ص256.
    2. مقدمۀ مؤلف و متن کتاب.


    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=إعجاز_القرآن_بين_المعتزلة_و_الأشاعرة&oldid=747524»