فلسفه تاریخ در قرآن

فلسفه تاریخ در قرآن
پدیدآوران	سلیمانی، جواد (نویسنده)
ناشر	سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۳۹۷ش
چاپ	يکم
شابک	‎0-0668-02-600-978
موضوع	تاريخ -- فلسفه -- جنبه‌های قرآني تاريخ -- جنبه‌های قرآني تاريخ - فلسفه
کد کنگره	8ف8س / 103/8 BP ‏

فلسفه تاریخ در قرآن تألیف جواد سلیمانی امیری؛ دانش فلسفه نظری تاریخ به پرسش‌های مهم بشر درباره مسائلی چون ماهیت، قانونمندی و عوامل محرک تاریخ، ادوار و جهت حرکت تاریخ، و غایت حرکت آن پاسخ می‌دهد. در این پژوهش، دیدگاه قرآن مجید درباره‌ی برخی از مسائل مهم فلسفه‌ی نظری تاریخ بررسی شده است؛ مسائلی همچون دلایل قرآنی قانونمندی تاریخ، نقش قوانین الهی در حرکت تاریخ، فرضیه تکامل در تاریخ، تفسیر غلبه حق بر باطل در تاریخ، و سیمای جامعه بشری در فرجام تاریخ.

ساختار

مطالب در هفت فصل ارائه گردیده است:

فصل نخست: مفاهیم، مبانی و مباحث مقدماتی

فصل دوم: قانونمندی تاریخ

فصل سوم: ویژگی‌های قانون‌های الهی حاکم بر تاریخ

فصل چهارم: مراحل و جهت حرکت تاریخ

فصل پنجم: عوامل محرک تاریخ

فصل ششم: تفسیر حرکت تاریخ در پرتو جریان نزاع حق و باطل

فصل هفتم: فرجام تاریخ

گزارش کتاب

فلسفه‌ی نظری تاریخ از علوم مهم و کاربردی است که نگان انسان به گذشته و آینده را تعیین می‌کند و راه و رسم حرکت به سوی ساختن آینده را به آدمی می‌آموزد. از این رو مکاتب گوناگون بشری می‌کوشند با ارائه‌ی دیدگاه‌های خود در زمینه‌ی فلسفه‌ی نظری تاریخ، ذهن انسان‌ها را در راستای اهداف خاص خود سوق دهند. نظریه‌ی آخر الزمان فوکویاما، دیدگاه دهکده‌ی جهانی مک لوهان، تئوری برترین‌های تافلر و نظریه‌ی برخورد تمدن‌ها از ساموئل هانتینگتون، نمونه‌هایی از تلاش اردوگاه غرب در حوزه‌ی فلسفه‌ی نظری تاریخ به شمار می‌آیند که برای تبیین و توجیه نفوذ و سیطره‌ی لیبرال - دموکراسی در جهان به کار گرفته می‌شوند. علم فلسفه‌ی نظری تاریخ با نگاهی کلی، به تاریخ زندگانی بشر پرتو افکنده، و سراسر تاریخ جوامع بشری را به صورت یک پارچه موضوع بررسی خود قرار داده است. ولی دانشمندان اسلامی هنوز توجه شایانی به این مقوله نکرده‌اند، به طوری که شاید بتوان گفت مجموع کتاب‌های مستقل و مهمی که از سوی علمای دینی در این مقوله نوشته شده است از عدد انگشتان دست تجاوز نمی‌کند و تنها ناظر به برخی مباحث فلسفه‌ی نظری تاریخ آن هم به صورت پراکنده، غیر منسجم و بیشتر دفاعی است؛ در حالی که قرآن مجید و روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام مملو از دیدگاه‌های فلسفه‌ی تاریخی است؛ چنان که علامه طباطبایی در جای جای تفسیر المیزان با الهام از آیات شریفه‌ی قرآن دیدگاه‌های قرآن در فلسفه‌ی تاریخ را بیان کرده است.

در این پژوهش، دیدگاه قرآن مجید درباره‌ی برخی از مسائل مهم فلسفه‌ی نظری تاریخ بررسی شده است؛ مسائلی همچون دلایل قرآنی قانونمندی تاریخ، نقش قوانین الهی در حرکت تاریخ، فرضیه تکامل در تاریخ، تفسیر غلبه حق بر باطل در تاریخ، و سیمای جامعه بشری در فرجام تاریخ.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران