مرآت الأدوار و مرقات الأخبار

مرآت الأدوار و مرقات الأخبار
پدیدآوران	لاری، مصلح الدین (نويسنده) س‍اغ‍روان‍ی‍ان‌، ج‍ل‍ی‍ل‌ (مصحح) امیری، مصطفی (مترجم)
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1397ش
چاپ	2
موضوع	اسلام - تاریخ - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/ل2م4 107 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

مرآت الأدوار و مرقات الأخبار، یکی از مهم‌ترین تألیفات مصلح‌الدین محمد لاری (890-979ق) در تاریخ عمومی جهان است که در 974ق، به زبان فارسی نگارش شده است. سید جلیل ساغروانیان، کتاب را تصحیح و بر آن مقدمه نوشته و در دو جلد منتشر کرده است.

این متن، تاریخی عمومی است از ابتدای خلقت حضرت آدم تا سال 974ق – عصر زندگی مؤلف – که آن را در یک مقدمه و ده باب‌ به نگارش درآورده است.‏ نویسنده عنوان می‌کند تصمیم دارد کتابی مختصر که خلاصه کتب معتبر فن سیر و زبده تواریخ مشهور است، تألیف نماید. او اگرچه در ابتدای تاریخش منابع و مآخذ مورد استفاده در تنظیم تاریخ را نام می‌برد، اما در متن نیز آثاری را ذکر می‌کند که غیر از منابع اولیه اوست. او حتی از تواریخ ترکی منظوم و منثور نیز سود برده است.

ویژگی‌های کتاب

1. نویسنده در نگارش تاریخش به‌جای گزینش یک نثر ساده و روان، بیشتر به کاربرد نثری عربی‌مآبانه گرایش دارد و این خود شاید به سبب آثار متعددی است که نویسنده به زبان عربی شرح کرده یا بر آنها حاشیه نوشته است‏.
2. وی در بخش‌های مربوط به دوره‌های نزدیک به زمان خودش، یعنی حدود دو باب آخر کتاب، سعی کرده است بیشتر به معرفی و نشان دادن محیط‌های علمی روزگار خود بپردازد و بسیاری از دانشمندان و علمای هم‌عصر خود را همراه با آثار و افکارشان معرفی کند.
3. او ظاهراً به‌خاطر عدم ایجاد حساسیت‌های سیاسی و مذهبی دوره صفویه پادشاهان آن را بسیار خلاصه و مجمل بیان می‌کند و از عصر صفویه تا دوران شاه تهماسب چندان سخن نمی‌گوید‏.

سعدالدّین حسن مفتی، معروف به خواجه‌ افندی‌(م 1008ق)، این کتاب را با اضافاتی به ترکی برگردانده و باب دهم این کتاب - در تاریخ سلاطین عثمانی - را پس از‌ تحریر‌ ثانوی‌ و تکمیل به نام «تاج التّواريخ» به‌صورت کتابی مستقلّ درآورده است‏.

منابع مقاله

1. مقدمه مصحح کتاب.
2. نوشاهی، سید عارف، «مرآت الأدوار و مرقات الأخبار (فصلی در شرح حال بزرگان خراسان و ماوراءالنهر و فارس در قرن‌های نهم و دهم)»، معارف، آذر - اسفند 1375، شماره 39، ص91 تا 113.