عباس میرزا

عباس میرزا
پدیدآوران	طالع، هوشنگ (نویسنده) حیدرعلی، محمداسماعیل (پیشگفتار)
موضوع	عبا‌س‌ میرزا قا‌جا‌ر، ۱۲۰۳ - ۱۲۴۹ق‌.,فتحعلی‌ قا‌جا‌ر، شا‌ه‌ ایران‌، ۱۱۸۵ - ۱۲۵۰ق‌.,ایران‌ -- تا‌ریخ‌ -- قا‌جا‌ریا‌ن‌، ۱۱۹۳ - ۱۳۴۴ق‌. -- جنگ‌ با‌ روسیه‌، ۱۲۱۸ - ۱۲۲۸ق‌.,ranB -- History -- 5291 - 9771 ,Qajars -- 2181 - 3081 ,Russia with War,ایران‌ -- روابط خا‌رجی‌ -- قفقا‌ز,ranB -- relations Foreign -- Caucasus
کد کنگره	DSR ۱۳۵۰/ط۲ع۲‏

عباس میرزا تألیف هوشنگ طالع، پیش گفتار از محمداسماعیل حیدرعلی(محمد حیدری)؛ یک تاریخ نگار آگاه و جستجوگر در زوایای پنهان یک یا مجموعه‌ای از رویدادهای تاریخی، کاری سترگ و توان فرسا برای بیرون کشیدن آگاهی‌های راستین از میان انبوهی از سندهای دروغین یا مشکوک، گفته‌های هدفمند و آلوده به دروغ‌های گمراه کننده پیشینیان، یا تاریخ نگارنمایان بی دقت، کم مایه و گاه مزدور دوران خوی پیش رو دارد. این دشواری‌ها و کژی‌ها، گاه چندان است که تاریخ نویس راست نویس و جویای حقیقت، ناگزیر می‌باید زمان درازی از عمر خویش را در راه رسیدن به آرمانی که مبتنی بر دور ریختن دروغ زنی‌ها و به پیش نما آوردن واقعیت‌ها است، بدین کار اختصاص دهد و این همان روندی است که نویسنده این دفتر تاریخی آن را دنبال کرده است.

ساختار

کتاب از پنج گفتار و سه بخش تشکیل شده است.

گفتار یکم: سربرآوردن امپراتوری روس

گفتار دوم: تجریه بخش هایی از قفقاز

گفتار سوم: تلاش سیاسی در راستای بازگرداندن سرزمین‌های اشغالی

گفتار چهارم: میان دو جنگ

بخش یکم _ سرکوب عثمانی

بخش دوم _ آتش زیر خاکستر

بخش سوم _ طراحی کامل برای پیروزی کامل

گفتار پنجم: تجزیه سرتاسر قفقاز

گزارش کتاب

یک تاریخ نگار آگاه و جستجوگر در زوایای پنهان یک یا مجموعه‌ای از رویدادهای تاریخی، کاری سترگ و توان فرسا برای بیرون کشیدن آگاهی‌های راستین از میان انبوهی از سندهای دروغین یا مشکوک، گفته‌های هدفمند و آلوده به دروغ‌های گمراه کننده پیشینیان، یا تاریخ نگارنمایان بی دقت، کم مایه و گاه مزدور دوران خویش پیش رو دارد. این دشواری‌ها و کژی‌ها، گاه چندان است که تاریخ نویس راست نویس و جویای حقیقت، ناگزیر می‌باید زمان درازی از عمر خویش را در راه رسیدن به آرمانی که مبتنی بر دور ریختن دروغ زنی‌ها و به پیش نما آوردن واقعیت‌ها است، بدین کار اختصاص دهد و این همان روندی است که نویسنده برای نوشتن تاریخ شش جلدی و یا 6 دفتر تاریخ تجزیه‌ی ایران در دوران‌های گوناگون، پیش رو داشته است. نتیجه آن شد که با اسناد و مدارک به دست آمده، آن باور 182 ساله که علت شکست ایران را بی تدبیری، عیاشی و خست فتح علی شاه از یک سو، در رشادت و و دلیری‌های بیهوده‌ی عباس میرزا - ولیعهد - از دیگر سو، معرفی می‌کرد، به یک باره دگرگون شد و اسناد نشان داد که بی تدبیری، بزدلی، اشتباهات عباس میرزا پیروزی‌های برق آسای ارتش ایران را به شکستی تبدیل کرد که کمر ایرانیان را شکست به طوری که هنوز در حال تاوان آن است.

الزام های گریز ناپذیر تاریخ نگاری در چنین مواردی، تاریخ نگار را ناگزیر به چنین اسناد و نقل قول های معتبر به صورت فشرده و ارجاع دادن خواننده به اسناد و نقل قول های مشروح می‌کند. از این رو جز انگشت شماری از خوانندگان با دانش و جست و جوگر، با خواندن دفتر چهارم تاریخ تجزیه ایران و زیر و رو کردن اسناد و مدارکی که در پانوشت‌ها و فهرست‌های هر بخش از کتاب آمده است، می‌توانند دریابند که شکست‌های غیرقابل باور ایران در دوره‌ی آخر جنگ‌های ایران و روس ناشی از سه عامل بوده است: توطئه گری و زمینه سازی وزیر مختار انگلیس در دوره‌هایی که به بستن عهدنامه گلستان انجامید، خیانت فرد به نام میرفتاح مجتهد و بزدلی عباس میرزای به ظاهر قهرمان؛

اما همان ناگزیر بودن به پیروی از تاریخ نگاری علمی ممکن است باز هم گروهی زا خوانندگان این اثر گران سنگ را از توجه به درون مایه‌ی آن باز دارد. از این رو به خوانندگان گرامی توصیه می‌شود از رویه 87 این کتاب که با سر خط «تجریه سرتاسر قفقاز» آغاز می‌شود، مطالب را با چشم دل بخوانند و اگر می‌خواهند و همت و امکان کافی هم دارند، اصل منابع، مآخذ و اسنادی را که در کتاب آمده‌اند نیز بخوانند تا دریابند 182 سال درباره‌ی زمینه‌های شکست ایران در دوره‌ی آخر جنگ‌های ایران و روس و بسته شدن عهدنامه ننگین ترکمان چای، به ایرانیان آگاهی‌های سراسر دروغ داده شده است.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران