المسالك و الممالك (ابهام‌زدایی)

المسالك و الممالك ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• المسالك و الممالك، ابن خرداذبه اثر ابن خُرداذبه (ابن خردادبه)، ابوالقاسم عبيدالله بن عبدالله (متوفى 280ق)

از نخستين آثار جغرافيايى دوره اسلامى است و ساليان سال يكى از منابع اصلى نويسندگان و جغرافى‌دانان در زمينه جغرافيا و جغرافياى تاريخى بوده است.

• المسالك و الممالك (ترجمه ابن خرداذبه) اثر (ابن خردادبه)، ابوالقاسم عبيدالله بن عبدالله (متوفى 280ق) اصل كتاب، به زبان عربى كه زبان علمى آن روزگار بوده، نگاشته شده است و مترجم، سعيد خاکرند، كه به خوبى به اهميت اين قديمى‌ترين متن جغرافيايى اسلامى پى برده بودند، با دقت و بردبارى اثر را به صورت تحت اللفظى، در سال 1370ش، به فارسی ترجمه نموده است.

• المسالك و الممالك (اصطخري)اثر ابراهیم بن محمد اصطخرى، معروف به كرخى از دانشمندان سده 4ق است. اين كتاب به زبان عربى و پيرامون جغرافياى جهان اسلام و در 20 اقليم نوشته شده است.

• المسالك و الممالك (اصطخري، ليدن) تألیف ابراهیم بن محمد اصطخری، اصطخرى در اين كتاب همانند ديگر جغرافى‌نگاران اسلامى تنها به توصيف جهان اسلام پرداخته و آن را به 20 اقليم-البته نه به معناى خاص آن-بخش كرده است.

• مسالک و ممالک (مترجم ناشناس) ترجمه‌ای کهن به قلم نویسنده‌ای ناشناس از کتاب «مسالك الممالك»، نوشته ابواسحاق ابراهیم اصطخری (متوفی 340/346ق) است.

• المسالك و الممالك (البكري) تأليف بزرگ‌ترين جغرافى‌دان اندلس، ابوعبيدالله البكرى (405 - 478ق) است كه در حدود 260ق، تأليف شده و به جغرافياى تمام عالم اسلام پرداخته است. قسمتى از «المسالك و الممالك» به جغرافيا و بخش‌هایى نيز به موضوعات تاريخى و تمدنى اختصاص دارد. اين اثر، مورد استفاده جغرافى‌دانان دوره‌هاى بعد قرار گرفته است.

• المسالك و الممالك (ابن حوقل) اثر ابن حوقل، ابوالقاسم محمد بن حوقل نصيبى، يكى از منابع اساسى و معتبر دانش جغرافيا و تا حدودى جغرافياى تاريخى به شمار مى‌رود. اين كتاب به زبان عربى و متعلق به قرن چهارم هجرى است. اغلب مورخان و جغرافى‌دانان و پژوهشگران به عنوان مأخذ مهم بدان نگريسته و در تحقيقات خود از آن بهره برده و به مطالب آن استناد كرده‌اند.

• الكتاب العزيزي أو المسالك و الممالكاثر حسن بن احمد مهلّبى (متوفى 380ق) است كه غالباً ً با نام دوم از اين كتاب ياد مى‌شود به توصيف راه‌ها و به خصوص راه‌هاى آفريقا مى‌پردازد.