تاريخ الشيعة السياسي الثقافي الديني: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'شيخ بهايى' به 'شيخ بهايى') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شیعه (ابهام زدایی)' به 'شیعه (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۶۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR14421J1.jpg | |||
| عنوان =تاریخ الشیعه السیاسی الثقافی‌الدینی | |||
| عنوان‌های دیگر =السیاسی، الثقافی، الدینی | |||
| پدیدآوران = | |||
[[ظاهر، سلیمان]] (اهتمام) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 239 /ظ2ت2 | |||
| موضوع = | |||
| | شیعه - تاریخ | ||
| ناشر = | |||
مؤسسة الأعلمي للمطبوعات | |||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | |||
|زبان | | سال نشر = 1422 ق | ||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14421AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14421 | |||
| کتابخوان همراه نور =14421 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر| شیعه (ابهام‌زدایی)}} | |||
{{کاربردهای دیگر| تاريخ الشيعة (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''تاريخ الشيعة السیاسی الثقافي الديني'''، تأليف عالم و اديب لبنانى، شيخ [[ظاهر، سلیمان|سليمان ظاهر]] (متوفى 1380ق) است. نویسنده در اين اثر، تاريخ شيعه به معناى عام آن را از جنبه‌هاى سياسى، فرهنگى و دينى مورد بررسى قرار داده است. كتاب در يك جلد به زبان عربى نگارش شده است. | |||
== | ==ساختار== | ||
كتاب در سه مجلد تدوين شده است. جلد اول با مقدمه مورخ بزرگ سيد حسن امين آغاز شده و پس از آن شرح زندگانى و تأليفات نویسنده آمده است. مطالب دو جلد اول هركدام در سه عنوان كلى و جلد سوم در هفت عنوان تدوين شده است. | |||
== | ==گزارش محتوا== | ||
سيد حسین امين مقدمه‌اش را بر كتاب با معرفى نویسنده آغاز كرده است. وى [[ظاهر، سلیمان|سليمان ظاهر]] را از جمله شخصيت‌هاى كم‌نظير عرب در قرن بيستم مى‌داند كه در جنبه‌هاى مختلف فقهى، تاريخى و ادبى در صف اول جاى دارد.<ref>مقدمه، ص7</ref> | |||
نویسنده در مقدمه‌اش به برخى از آثار شيعه مانند: رساله «[[أصل الشيعة و أصولها]]» نوشته [[آل‌کاشف‌الغطاء، محمدحسین|شيخ محمدحسين آل كاشف‌الغطاء]]، «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» [[امین، سید محسن|سيد محسن امين عاملى]] و «[[طبقات أعلام الشيعة]]» [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آغابزرگ طهرانى]] اشاره كرده است.<ref>مقدمه، ص23</ref> | |||
مطالب اجزاى كتاب به‌اختصار بدين شرح است: | مطالب اجزاى كتاب به‌اختصار بدين شرح است: | ||
#در اين جزء از كتاب، تاريخ سياسى شيعه مورد بررسى قرار گرفته است. در ابتداى اين جزء در ضمن مقدمه‌اى، از اسباب و علل كيان سياسى شيعه سخن به ميان آمده است. نویسنده، معتقد است كه سياست شيعى بر مبناى مبارزه با سياست اموى و عباسى و تحت پوشش كتمان و تقيه استوار گرديده است. از جمله جهادهاى سياسى مخفى در زمان اين دو دولت تحت پوشش كتمان و تقيه بود.<ref>متن كتاب، جلد 1، ص27</ref> | |||
#:نویسنده در ذكر اسباب و لوازم تفكر شيعى، ابتدا به موضوع خلافت پرداخته است. شيعه، معتقد است كه به ادله كتاب و حديث، خلافت منحصر در على(ع) و فرزندان اوست. البته شيعه از روى اختيار يا اكراه، بر اطاعت از خلفاى سه‌گانه همانند امامشان سكوت اختيار نمودند.<ref>متن كتاب، ص28</ref>از جمله مهم‌ترين سبب‌هایى كه تفكر شيعى به‌صورت حركتى منظم در آن ظهور دارد، واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) است.<ref>همان، ص32</ref> | |||
#:در بخش ديگرى از اين جزء، مطالب و اخبارى كه در منابع مختلف درباره خلافت بنى عباس و چگونگى زوال بنى اميه آمده، به جهت ارتباط آن با موضوع بحث گردآورى شده است.<ref>همان، ص45 - 62</ref> | |||
#:در انتهاى اين جزء، تاريخ فاطميان كه دولت شيعه در مغرب بوده مورد بررسى قرار گرفته است. تاريخ [[ابن خلدون]] از جمله منابع اصلى اين بخش از كتاب است. همچنين تاريخ فاطميان از ابتدا تا عهد مستنصر فاطمى از كتاب «[[المواعظ و الإعتبار بذكر الخطط و الآثار المعروف بالخطط المقريزية|الخطط و الآثار]]» [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] نقل شده است.<ref>همان، ص63 - 382</ref> | |||
در بخش ديگرى از اين جزء، مطالب و اخبارى كه در منابع مختلف | #در اين جلد از كتاب، تاريخ بنى حمدان، بنى زهره و بنى عمار مورد مطالعه قرار گرفته است. از بخش‌هاى قابل توجه، ذكر علما و ادباى حلب است. ابوبكر خوارزمى، ابوعلى فارسی و ابن خالويه از جمله دانشمندان و ادبايى هستند كه در ضمن تاريخ بنى زهره از آنها ياد شده است.<ref>همان، جلد 2، ص265 - 269</ref> | ||
#:از جمله بخش‌هاى كتاب، شرح احوال بنى عمار است كه ابتدا قاضى طرابلس بوده و سپس به حكومت رسيده‌اند. نسب اين خاندان به قبيله كتامه مغرب مى‌رسيده است. نویسنده به اشتباه مورخين در يكى دانستن بنى عمار طبرستانى با بنى عمار مغربى اشاره كرده است.<ref>همان، جلد 2، ص310</ref>نویسنده همچنين با اشاره به نبود مصادر تاريخى در ذكر سكونت بنى عمار در طرابلس مى‌نويسد: «ما مصدر تاريخى نداريم كه زمان سكونت بنى عمار در طرابلس و زمانى را كه به قضاوت و حكومت رسيده‌اند، ذكر كرده باشد. تنها چيزى كه نزد مورخين مهم بوده ذكر حوادث عهد بنى عمار بوده است».<ref>همان، ص363</ref> | |||
در انتهاى اين جزء، تاريخ فاطميان كه دولت شيعه در مغرب بوده مورد بررسى قرار گرفته است. تاريخ [[ابن خلدون]] از جمله منابع اصلى اين بخش از كتاب است. همچنين تاريخ فاطميان از ابتدا تا عهد مستنصر فاطمى از كتاب | #جلد سوم كتاب با ذكر شرح حال «حرافشه» آغاز شده است. در كتب تاريخ و لغت ذكرى از اسم «حرفوش» نرفته است.<ref>متن كتاب، جلد 3، ص7</ref>نویسنده تأكيد كرده كه به تاريخ مستقلى درباره حرافشه دست نيافته است، بلكه درباره اين خانواده مطالب اندكى به‌صورت پراكنده در منابع آمده است.<ref>همان، ص9</ref>مؤلف اسامى 23 تن از امراى اين خاندان را از منابعى چون خطط [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] و خلاصة الأثر محبى گرد آورده و به شرح حوادث زمان آنها پرداخته است.<ref>همان، ص9 - 107</ref> | ||
#:آل حرفوش از اواخر قرن نهم هجرى و به مدت سه قرن در بعلبك و ساير نقاط بقاع حكم رانده‌اند. آل حرفوش به شجاعت، احترام به شيعه و ترويج شيعه مشهورند، هرچند نارسايى‌هایى در كردار برخى از امراى اين دولت به چشم مى‌خورد. در زمان تسلط تركان عثمانى كه علماى شيعه جبل عامل در تنگنا قرار داشتند و مورد ضرب‌وشتم واقع مى‌شدند بسيارى از آنها مانند: شهيد ثانى، آل حروسيد محمد امين جد [[سيد محسن امين|سيد محسن امين]] صاحب [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] به بعلبك هجرت نموده و در پرتو عنايت آل حرفوش به تدريس و تبليغ پرداختند. [[شهيد ثانى]] و شاگرد او شيخ حسین بن عبدالصمد حارثى پدر [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهایى]] سال‌ها در مدرسه نوريه بعلبك به تدريس فقه شيعه مشغول بودند.<ref>ناصرى طاهرى، عبدالله، ص14</ref> | |||
از جمله بخش‌هاى كتاب، شرح احوال بنى عمار است كه ابتدا قاضى طرابلس بوده و سپس به حكومت رسيده‌اند. نسب اين خاندان به قبيله كتامه مغرب مى‌رسيده است. | |||
در ادامه اين جلد از كتاب به تاريخ بنى حماده، آل بويه، صفويه، زنديه و قاجاريه پرداخته شده است. پس از آن نویسنده مطالب كتاب را با چگونگى انقراض قاجاريه و روى كار آمدن حكومت پهلوى به نقل از مجله المقتطف به پايان برده است.<ref>همان، ص433</ref> | |||
در ادامه اين جلد از كتاب به تاريخ بنى حماده، آل بويه، صفويه، زنديه و قاجاريه پرداخته شده است. پس از آن | |||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست مطالب هريك از جلدهاى كتاب در انتهاى آن آمده است. نویسنده آدرس برخى مطالب را در پاورقى كتاب ذكر كرده است. | |||
فهرست مطالب هريك از جلدهاى كتاب در انتهاى آن آمده است. | |||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#ناصرى طاهرى، عبدالله، «ناگفته‌هایى از تاريخ شيعه و شام»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: كيهان فرهنگى، بهمن 1365، شماره 35 (3 صفحه، از 14 تا 16). | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:فرق اسلامی]] | [[رده: فرق اسلامی]] | ||
[[رده:فرق شیعه]] | [[رده: فرق شیعه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۱۷
| تاریخ الشیعه السیاسی الثقافی‌الدینی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ظاهر، سلیمان (اهتمام) |
| عنوان‌های دیگر | السیاسی، الثقافی، الدینی |
| ناشر | مؤسسة الأعلمي للمطبوعات |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1422 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیعه - تاریخ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 239 /ظ2ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، شیعه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، تاريخ الشيعة (ابهام‌زدایی) را ببینید.
تاريخ الشيعة السیاسی الثقافي الديني، تأليف عالم و اديب لبنانى، شيخ سليمان ظاهر (متوفى 1380ق) است. نویسنده در اين اثر، تاريخ شيعه به معناى عام آن را از جنبه‌هاى سياسى، فرهنگى و دينى مورد بررسى قرار داده است. كتاب در يك جلد به زبان عربى نگارش شده است.
ساختار
كتاب در سه مجلد تدوين شده است. جلد اول با مقدمه مورخ بزرگ سيد حسن امين آغاز شده و پس از آن شرح زندگانى و تأليفات نویسنده آمده است. مطالب دو جلد اول هركدام در سه عنوان كلى و جلد سوم در هفت عنوان تدوين شده است.
گزارش محتوا
سيد حسین امين مقدمه‌اش را بر كتاب با معرفى نویسنده آغاز كرده است. وى سليمان ظاهر را از جمله شخصيت‌هاى كم‌نظير عرب در قرن بيستم مى‌داند كه در جنبه‌هاى مختلف فقهى، تاريخى و ادبى در صف اول جاى دارد.[۱]
نویسنده در مقدمه‌اش به برخى از آثار شيعه مانند: رساله «أصل الشيعة و أصولها» نوشته شيخ محمدحسين آل كاشف‌الغطاء، «أعيان الشيعة» سيد محسن امين عاملى و «طبقات أعلام الشيعة» آغابزرگ طهرانى اشاره كرده است.[۲]
مطالب اجزاى كتاب به‌اختصار بدين شرح است:
- در اين جزء از كتاب، تاريخ سياسى شيعه مورد بررسى قرار گرفته است. در ابتداى اين جزء در ضمن مقدمه‌اى، از اسباب و علل كيان سياسى شيعه سخن به ميان آمده است. نویسنده، معتقد است كه سياست شيعى بر مبناى مبارزه با سياست اموى و عباسى و تحت پوشش كتمان و تقيه استوار گرديده است. از جمله جهادهاى سياسى مخفى در زمان اين دو دولت تحت پوشش كتمان و تقيه بود.[۳]
- نویسنده در ذكر اسباب و لوازم تفكر شيعى، ابتدا به موضوع خلافت پرداخته است. شيعه، معتقد است كه به ادله كتاب و حديث، خلافت منحصر در على(ع) و فرزندان اوست. البته شيعه از روى اختيار يا اكراه، بر اطاعت از خلفاى سه‌گانه همانند امامشان سكوت اختيار نمودند.[۴]از جمله مهم‌ترين سبب‌هایى كه تفكر شيعى به‌صورت حركتى منظم در آن ظهور دارد، واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) است.[۵]
- در بخش ديگرى از اين جزء، مطالب و اخبارى كه در منابع مختلف درباره خلافت بنى عباس و چگونگى زوال بنى اميه آمده، به جهت ارتباط آن با موضوع بحث گردآورى شده است.[۶]
- در انتهاى اين جزء، تاريخ فاطميان كه دولت شيعه در مغرب بوده مورد بررسى قرار گرفته است. تاريخ ابن خلدون از جمله منابع اصلى اين بخش از كتاب است. همچنين تاريخ فاطميان از ابتدا تا عهد مستنصر فاطمى از كتاب «الخطط و الآثار» مقريزى نقل شده است.[۷]
- در اين جلد از كتاب، تاريخ بنى حمدان، بنى زهره و بنى عمار مورد مطالعه قرار گرفته است. از بخش‌هاى قابل توجه، ذكر علما و ادباى حلب است. ابوبكر خوارزمى، ابوعلى فارسی و ابن خالويه از جمله دانشمندان و ادبايى هستند كه در ضمن تاريخ بنى زهره از آنها ياد شده است.[۸]
- از جمله بخش‌هاى كتاب، شرح احوال بنى عمار است كه ابتدا قاضى طرابلس بوده و سپس به حكومت رسيده‌اند. نسب اين خاندان به قبيله كتامه مغرب مى‌رسيده است. نویسنده به اشتباه مورخين در يكى دانستن بنى عمار طبرستانى با بنى عمار مغربى اشاره كرده است.[۹]نویسنده همچنين با اشاره به نبود مصادر تاريخى در ذكر سكونت بنى عمار در طرابلس مى‌نويسد: «ما مصدر تاريخى نداريم كه زمان سكونت بنى عمار در طرابلس و زمانى را كه به قضاوت و حكومت رسيده‌اند، ذكر كرده باشد. تنها چيزى كه نزد مورخين مهم بوده ذكر حوادث عهد بنى عمار بوده است».[۱۰]
- جلد سوم كتاب با ذكر شرح حال «حرافشه» آغاز شده است. در كتب تاريخ و لغت ذكرى از اسم «حرفوش» نرفته است.[۱۱]نویسنده تأكيد كرده كه به تاريخ مستقلى درباره حرافشه دست نيافته است، بلكه درباره اين خانواده مطالب اندكى به‌صورت پراكنده در منابع آمده است.[۱۲]مؤلف اسامى 23 تن از امراى اين خاندان را از منابعى چون خطط مقريزى و خلاصة الأثر محبى گرد آورده و به شرح حوادث زمان آنها پرداخته است.[۱۳]
- آل حرفوش از اواخر قرن نهم هجرى و به مدت سه قرن در بعلبك و ساير نقاط بقاع حكم رانده‌اند. آل حرفوش به شجاعت، احترام به شيعه و ترويج شيعه مشهورند، هرچند نارسايى‌هایى در كردار برخى از امراى اين دولت به چشم مى‌خورد. در زمان تسلط تركان عثمانى كه علماى شيعه جبل عامل در تنگنا قرار داشتند و مورد ضرب‌وشتم واقع مى‌شدند بسيارى از آنها مانند: شهيد ثانى، آل حروسيد محمد امين جد سيد محسن امين صاحب أعيان الشيعة به بعلبك هجرت نموده و در پرتو عنايت آل حرفوش به تدريس و تبليغ پرداختند. شهيد ثانى و شاگرد او شيخ حسین بن عبدالصمد حارثى پدر شيخ بهایى سال‌ها در مدرسه نوريه بعلبك به تدريس فقه شيعه مشغول بودند.[۱۴]
در ادامه اين جلد از كتاب به تاريخ بنى حماده، آل بويه، صفويه، زنديه و قاجاريه پرداخته شده است. پس از آن نویسنده مطالب كتاب را با چگونگى انقراض قاجاريه و روى كار آمدن حكومت پهلوى به نقل از مجله المقتطف به پايان برده است.[۱۵]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هريك از جلدهاى كتاب در انتهاى آن آمده است. نویسنده آدرس برخى مطالب را در پاورقى كتاب ذكر كرده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- ناصرى طاهرى، عبدالله، «ناگفته‌هایى از تاريخ شيعه و شام»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: كيهان فرهنگى، بهمن 1365، شماره 35 (3 صفحه، از 14 تا 16).