هزارسال تحول شهری در ایالت کرمان

هزارسال تحول شهری در ایالت کرمان
پدیدآوران	کلمرزی، عبدالرضا (نویسنده)
ناشر	اختران
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۸ش
شابک	‎0-233-207-964-978
موضوع	شهرها‌ و شهرستا‌ن‌ها‌ -- ایران‌ -- کرما‌ن‌ (استا‌ن‌) -- توسعه‌,جغرافیا‌ی شهری -- ایران‌,کرما‌ن‌ (استا‌ن‌) -- تا‌ریخ‌
کد کنگره	‏

هزارسال تحول شهری در ایالت کرمان تألیف عبدالرضا کلمرزی؛ در این کتاب تحول تاریخی شهرهای ایالت کرمان در طول یک دوره‌ی طولانی با تکیه بر مدارک مکتوب مورد بررسی قرار گرفته است. خوانندگان این اثر می‌توانند - دوره به دوره - فراز و فرود شهرها و دلایل آن را پی بگیرند. علاوه بر این، نقش شهرها در ارتباط با همدیگر و با مرکز ایالت یکی از بحث های محوری این کتاب است. همچنین بالضروره جغرافیای طبیعی و تاریخی و حکومت‌های محلی نیز در تحلیل تحول تاریخی شهرهای کرمان مغفول نمانده است.

ساختار

مطالب در هشت فصل تهیه و تنظیم شده است:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: مقدمه‌ای بر محدوده‌ی تاریخی ایالت کرمان

فصل سوم: شهر در کرمان قبل از سلجوقیان

فصل چهارم: تحولات شهری ایالت کرمان در دوره‌ی سلجوقیان

فصل پنجم: وضعیت شهرهای ایالت کرمان در دوره‌ی غزها

فصل ششم: تحول شهری در دوره‌ی قراختائیان کرمان

فصل هفتم: شهرهای کرمان در دوره‌ی آل مظفر

فصل هشتم: شهرهای کرمان در دوره‌ی تیموری

گزارش محتوا

ایالت کرمان از گذشته‌های دور تاکنون یکی از پهناورترین ایالت‌ها و استان‌های کشور بوده و هست. در این ایالت پهناور، شهرها و روستاهای بسیاری سربرآوردند و البته برخی از آن‌ها در طول تاریخ جایگاه و شهرت نخستین خود را به تدریج از دست دادند. یکی از نکات قابل تأمل در عرصه‌ی فراز و فرود شهرهای کرمان این است که برخی زا شهرها و قریه‌های این ایالت که در دوره‌ها و سده‌هایی بسیار مهم بودند به تدریج نه تنها خودشان بلکه نام و نشانشان نیز از دل منابع و کتب تاریخی حذف شد. نهر سلیمان، مغون، رودان، اناس تنها برخی از آن‌هاست. یکی از دغدغه‌های مورخان و پژوهشگران محلی معمولا درک و تبیین همین مسائل مرتبط با تاریخ و جغرافیای سرزمین خویش است. نگارنده در این کتاب سعی کرده تا جای امکان، به بررسی علل و عوامل فراز و فرود شهرهای ایالت کرمان در یک فاصله‌ی تقریبا طولانی و هزارساله دست بزند. در این میان ممکن است سهم برخی بخش‌ها و مناطق کرمان بیش از دیگران باشد در حالی که هیچ قصدی در کار نبوده است. جایی نگارنده به منابع و اطلاعات بیشتری دسترسی داشته و همین باعث شده است که بیش از شهرها و قریه‌های دیگر به تجزیه و تحلیل آن بپردازد. گاهی علاقه‌ی شخصی به شهر و روستایی باعث شده به کنجکاوی بیشتری بپردازد در حالی که سعی نگارنده بر این بوده است که از اصول علمی خارج نشود و از منابع تاریخی فراتر نرود. غیر از این‌ها، گاهی نگارنده به مطالبی در مورد برخی شهرها و قریه‌ها دست یافته است که در منابع و کتب دیگر موجود نبوده‌اند در حالی که بسیار مهم بوده‌اند. از این روی آن‌ها نیز جایی برای خود در این نوشته پیدا کرده‌اند. نگارنده بر اساس منابع مکتوب سعی کرده است که تحول تاریخی شهرهای کرمان را از اواخر دوره‌ی ساسانیان و اوایل ورود اسلام به ایران پی بگیرد. اما غیر از چند اثر انگشت شمار، قدیمی‌ترین منابع تاریخی و جغرافیایی موجود عموما به قرن سوم و چهارم هجری تعلق دارند. بنابراین فقر منابع باعث شده است که مطالب مربوط به ساسانیان و قرون نخستین اسلامی بسیار خلاصه نگاشته شود. برخلاف اوایل اسلام، در دوره‌ی میانه منابع بیشتری در دسترس است و لذا فصل‌های مربوط به سلجوقیان، قراختائیان، آل مظفر و تیموریان حجم بیشتری از کتاب را به خود اختصاص داده است. با پایان حکومت تیموریان و ترکمانان آق قویونلو در اوایل قرن دهم مطالب کتاب نیز به پایان می‌رسد. بنابراین از اواخر دوره‌ی ساسانیان تا به قدرت رسیدن صفویان حدود هزار است. از این جهت عنوان مذکور برای کتاب انتخاب شد.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران