کامل التعبیر

کامل التعبیر
پدیدآوران	تفلیسی، حبیش بن ابراهیم (نويسنده) کمیلی، مختار (مصحح) امیری، مصطفی (مترجم)
عنوان‌های دیگر	اثری جامع به زبان فارسی در خوابگزاری و تعبیر رؤیا
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1394ش
چاپ	1
موضوع	طالع بینی با خوابگزاری - متون قدیمی تا قرن 14 - خواب گزاری
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/ف2ت7 1088 BF
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كامل التعبير، تألیف ابوالفضل حبیش بن ابراهیم تفلیسی (سده ششم هجری)، اثری است جامع به زبان فارسی، در خواب‌گزاری و تعبیر رؤیا که با تصحیح مختار کمیلی، منتشر شده است.

كامل التعبير، پرآوازه‌ترین نوشته حبیش، به پادشاه روم، قلج ارسلان بن مسعود که سلطنت نسبتا طولانی داشته (559-588ق) تقدیم شده است.

تاریخ نگارش کتاب، به‌طور دقیق، دانسته نیست. پاره‌ای از پژوهشگران، تاریخ نگارش آن را سال‌های بین 559 تا 588ق، می‌دانند.

تفلیسی خواب‌گزار نیست، بلکه گزارش‌های خواب‌نامه‌های دیگر را گرد آورده است. مهم‌ترین این خواب‌نامه‌ها، عبارتند از: «جوامع» ابن سیرین، «دستور» ابراهیم کرمانی، «ارشاد» جابر مغربی، «تقسیم» امام جعفر صادق(ع)، «اصول» دانیال نبی(ع) و «تعبیر» ابن اشعث. به‌جز این خواب‌نامه‌های شش‌گانه، تفلیسی در پاره‌ای موارد، گزارش خواب‌نامه‌های دیگر را بدون نام بردن از نویسندگان آنها و به عبارات کلی «بعضی معبران» و «بعضی از استادان این صناعت گفته‌اند»، آورده است.

كامل التعبير، چون بیشتر خواب‌نامه‌ها، در دو بخش کلی سامان یافته است. در بخش نخست که شانزده فصل دارد، نویسنده به چیستی خواب، گونه‌های خواب و رؤیا، آداب گزارش خواب و... پرداخته است. بخش دوم، به رمزگشایی از خواب‌دیده‌ها اختصاص دارد. در این بخش، نمادها یا خواب‌دیده‌ها به‌ترتیب حروف آغازین آنها، سامان یافته و گزارش شده‌اند. این شیوه، یعنی سامان الفبایی دادن خواب‌دیده‌ها در کتب «خواب‌گزاری» نیز دیده می‌شود. در این خواب‌نامه، نمادهایی چون خصی، خضاب، خلال، ختان و... در یک کتاب، کتاب الخا، گرد آمده‌اند؛ تفلیسی در بخش دوم، هریک از نمادها را یک باب نام نهاده است: باب نسرین، باب آسمان و... و در هر باب، گزارش‌های خواب‌گزاران را گرد آورده است؛ معمولا هر باب با گزارش و تعبیر ابن سیرین آغاز می‌شود و با تعبیر و گزارش امام جعفر صادق(ع)، به پایان می‌آید. وی در درستی یا ارجحیت اقوال خواب‌گزاران، جز در یک مورد، داوری نکرده است. تفلیسی در این تنها داوری خود، گزارش ابن سیرین از رؤیای «صیقل» را بر تعبیر «بعضی از معبران»، ترجیح داده است.

كامل التعبير، به زبان پارسی ساده و چنان‌که حبیش خود گفته، به زبان پارسی واضح نوشته شده است. در این کتاب، ترفندهایی که به آثار، ادبیت می‌بخشد، به‌کار گرفته نشده است.

منابع مقاله

مقدمه مصحح.