تزیین الأرائک في إرسال النبي إلی الملائک

تزیین الأرائک في إرسال النبي إلی الملائک
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) لحام، سعید محمد (محقق و شارح)
ناشر	عالم الکتب
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1417ق - 1996م
چاپ	1
شابک	‎-
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تزيين الأرائك في إرسال النبي إلی الملائك، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، رساله‌ای است کوتاه و مختصر پیرامون مکلف بودن یا نبودن ملائکه با فرستاده شدن پیامبر(ص) به‌سوی آنان، که با شرح و تحقیق سعید محمد لحام، منتشر شده است.

مطالب و موضوعات کتاب، حول محور سؤالی پیرامون دایره بعثت پیامبر(ص) و شمول یا عدم شمول آن برای ملائکه و مکلف بودن ایشان، شکل گرفته است. در سؤالی که در این رابطه پرسیده شده، به این نکته اشاره شده است که حافظ زین‌الدین عراقی معتقد است: «آسمان محل تکلیف نیست». اما این امر، دارای اشکالاتی است، از جمله آنکه پیامبر(ص) فرمود: «و أرسلت إلی الخلق كافة» و خلق یعنی جن، انس و ملائکه و اگر بخواهیم این حدیث را فقط به ثقلین تفسیر کنیم، مخصصی وجود ندارد. همچنین در آیه اول سوره فرقان: «تَبَارَك الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَىٰ عَبْدِهِ لِيكونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا» (همیشه سودمند و بابرکت است آن‌که فرقان را به‌تدریج بر بنده‌اش نازل کرد، تا برای عالمیان بیم‌دهنده باشد)، عالم، شامل فرشتگان هم می‌شود. در آیه 19 سوره انعام: «وَ أُوحِي إِلَي هَٰذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ» (وحی شده به من آیات این قرآن تا به آن، شما و هرکس را که خبر این قرآن به او رسد، بترسانم) و مسلما این ابلاغ، به ملائکه هم رسیده است و گفته شده که فرشتگان از عبادت پروردگار خود، کوتاهی نکرده و صریحا، بیان گردیده است که آنها نیز با همین عبادات امت، عبادت می‌کنند؛ همانند حدیثی از سلمان که فرمود: «إذا كان الرجل في أرض فأقام الصلاة صلی خلفه ملكان؛ فإذا أذن و أقام، صلی خلفه من الملائكة ما لا يری طرفاه یركعون بركوعه و يسجدون بسجوده و يؤمنون علی دعائه».

سیوطی به این سؤال، دو پاسخ داده است: یکی جدلی و دیگری تحقیقی. جواب جدلی، این است که واژه‌هایی همچون «خلق»، «عالمین» و...، یا عام مخصوصند و یا مراد از آنها خصوص است و مخصص آنها اجماعی است که در این زمینه ادعا گردیده است. در پاسخ به اینکه فرشتگان در عبادت سست نمی‌شوند، می‌توان گفت: ملازمه‌ای میان این مطلب و مدعا که مبعوث شدن پیامبر بر آنهاست، وجود ندارد؛ چراکه عبادت آنها، یا مستقیما از پروردگار گرفته شده و یا به‌واسطه ارسال ملکی از جنس خود آنها به‌سوی آنهاست.

در پاسخ تحقیقی نیز، به اختلاف علما در بعثت پیامبر(ص) برای فرشتگان و وجود دو قول در این زمینه، اشاره و این دو قول، با قائلان و ادله هرکدام بررسی شده است.

منابع مقاله

متن کتاب.