توری، چارلز کاتلر

توری، چارلز کاتلر
نام کامل	چارلز کاتلر توری
نام‌های دیگر	تاری
ولادت	1863م/1242ش
محل تولد	هاردویک امریکا، امریکا
محل زندگی	قدس، فلسطین، امریکا
رحلت	1956م/1335ش
طول عمر	93
اطلاعات علمی
علایق پژوهشی	قرآن، اسرائیلیات، زبان سامی، زبان عربی، تاریخ
برخی آثار	یادداشت‌هایی دربارۀ سابقۀ آرامی دانیال؛ پژوهش‌هایی دربارۀ عزرا؛ اصطلاحات تجارتی ـ اعتقادی در قرآن؛ تصنیف و ارزش تاریخی سِفر عزرا ـ نحمیا؛ دو اثر در زمینۀ نفوذهای یهودیت در اسلام؛ تاریخ وقایع‌نگار اسرائیل؛ ویرایش و نشر کتاب فتوح مصر اثر عبدالرحمان بن عبدالحکم قرشی مصری؛ حکایت دوستی نیازمند؛ منتخباتی از صحیح بخاری. روایت سریانی ـ عربی معجزات عیسى(ع)؛ ابن المعتز؛ چشم‌انداز پژوهش‌های خاورشناسی در آمریکا؛ چاپ کتاب غلط الضعفاء ابن برّی؛ نقدی بر «واژه‌های بیگانه در قرآن» نوشتۀ آرثر جفری؛ رساله‌ای دربارۀ کتاب فحوله الشعراء عبدالملک اصمعی؛ علی‌بابا و چهل دزد؛ شرحی دربارۀ «نابجا قرار گرفتن ورقی در اخبار قضاه مصرِ کندی»؛ سه عبارت دشوار در قرآن؛ مفردات القرآن؛ نقدی بر مقالۀ «الفبا: ظهور و تحول آن در کتیبه‌های سینا» نوشتۀ مارتین اسپرنگلینگ؛ نقدی بر «دو کارگزار ایرانی به نام بگوئاس»، نوشتۀ مُرگنستیرنه؛ تاریخ ادب عربی.

چارلز کاتْلر توری، یا تاری (1863-1956م/1242-1335ش)، دانشمند سامی‌شناس آمریکایی و صاحب تحقیقات فراوان دربارۀ کتاب مقدس، زبان و ادب عربی و تاریخ عرب.

فعالیت علمی

او در هاردویک، ایالت وِرمانتِ ایالات متحده زاده شد، در کالج بودِن تحصیل کرد و هم در آنجا به تدریس لاتین پرداخت. وی سپس به مدت 3 سال در مدرسۀ علمیۀ اَندُوِر و ۳ سال پس از آن در دانشگاه استراسبورگ به تحصیل و تدریس اسرائیلیات و زبان و معارف سامی ادامه داد و از همانجا به دریافت درجۀ دکتری نایل آمد.

توری به مدت یک سال(1900-1901م) مدیر مدرسۀ آمریکایی پژوهشهای خاورشناسی در فلسطین، و یکی از بنیان‌گذاران «مدرسۀ آمریکایی باستان‌شناسی» در قدس بود. وی یک چند سردبیری «مجلۀ انجمن خاورشناسی آمریکا»، و مدتی نیز ریاست این مجمع علمی را برعهده داشت. از 1900م به بعد در مقام استادی زبان‌های سامی در دانشگاه بسیار معتبر یِیل (در ایالت کِنتیکتِ آمریکا) خدمت کرد.

آثار

چارلز توری استادی توانا، پژوهشگری پرکار و در روزگار خود یکی از چهره‌های مهم علمی بود که حاصل تحقیقات و تتبعات خود را در حوزۀ دین، تاریخ و فرهنگ سامی به صورت رساله، کتاب و مقالات متعددی منتشر کرد. نوشته‌هایی نیز از او در نقد و بررسی کارهای دیگران در نشریه‌های معتبر آمریکایی و غیرآمریکایی برجای مانده است. ترجمه‌های متعدد او در قلمرو دین‌شناسی و پژوهش‌هایش در سکه‌شناسی ـ ازجمله سکه‌های خانات خوقند و بخارا ـ قابل توجه است.

برخی از رسالات و کتاب‌های تألیفی این سامی‌شناس آمریکایی اینهاست: «یادداشتهایی دربارۀ سابقۀ آرامی دانیال»(1909م)؛ «پژوهش‌هایی دربارۀ عزرا»(1910،1970م)؛ «اصطلاحات تجارتی ـ اعتقادی در قرآن»؛ «تصنیف و ارزش تاریخی ]سِفر[ عزرا ـ نحمیا»(1896م)؛ نیز دو اثر در زمینۀ نفوذهای یهودیت در اسلام(1932 و 1933م)؛ «تاریخ وقایع‌نگار اسرائیل»(1954م)؛ ویرایش انتقادی و نشر کتاب فتوح مصر اثر عبدالرحمان بن عبدالحکم قرشی مصری(د 257ق)، همراه با حواشی، فهرست‌های مختلف، تفسیر و توضیح بیشتر واژه‌ها به انگلیسی و مقدمه‌ای جامع و ممتع. این اثر که شامل گزارش فتح مصر، افریقای شمالی و کشور مغرب است، یکی از کهن‌ترین منابع تاریخی دربارۀ این موضوع به‌شمار می‌آید؛ «حکایت دوستی نیازمند»، که توری این حکایت را از نسخۀ خطی مطالع البدور، تألیف علاءالدین علی بن غُزولی دمشقی برگرفته، ویرایش کرده، و همراه با ترجمۀ انگلیسی آن به چاپ رسانده است؛ «منتخباتی از صحیح بخاری»(1906م).

برخی دیگر از آثار توری اینهاست: «روایت سریانی ـ عربی معجزات عیسى(ع)»؛ «ابن المعتز»؛ «چشم‌انداز پژوهش‌های خاورشناسی در آمریکا»؛ چاپ کتاب کوچک غلط الضعفاء ابن برّی(د 582ق) که گاه اغالیط الفقهاء خوانده شده است، در «یادنامۀ نولدکه»(1906م)؛ نقدی بر «واژه‌های بیگانه در قرآن» نوشتۀ آرثر جفری در 1938م؛ رساله‌ای دربارۀ کتاب فحوله الشعراء عبدالملک اصمعی(د 216ق)؛ «علی‌بابا و چهل دزد»، شامل بررسی و نقد ویرایشی است که مکدانلد از متن عربی اصلی داستان «علی‌بابا» انجام داده است. مکدانلد این نسخۀ خطی را در کتابخانۀ بادلیان یافته، و پس از ویرایش، در 1910م معرفی کرده بود؛ شرحی دربارۀ «نابجا قرار گرفتن ورقی در اخبار قضاه مصرِ کندی»؛ «سه عبارت دشوار در قرآن»؛ «مفردات القرآن»(1939م)؛ نقدی بر مقالۀ «الفبا: ظهور و تحول آن در کتیبه‌های سینا» نوشتۀ مارتین اسپرنگلینگ؛ نقدی بر «دو کارگزار ایرانی به نام بگوئاس»، نوشتۀ مُرگنستیرنه؛ «تاریخ ادب عربی»

منابع مقاله

کیوانی، مجدالدین، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، سال چاپ 1378