عقود الجمان في علم المعاني و البيان

عقود الجمان في علم المعاني و البيان
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) ضحا، عبدالحمید (محقق)
عنوان‌های دیگر	نظم لكتاب «تلخيص المفتاح» للخطيب القزويني
سال نشر	1433ق - 2012م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س9 ع7025 2028 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

عقود الجمان في علم المعاني و البيان، تألیف عبدالرحمن سیوطی (متوفی 911ق)، منظومه‌ای در علم معانی و بیان عربی است که در آن «تلخيص المفتاح» خطیب قزوینی (متوفی 739ق) را به نظم درآورده است.

سیوطی از ناظمین چیره‌دست زمانش بوده است. او آثار مهم در علوم نحو (الفیه)، اصول فقه (جمع الجوامع سبکی) و علم مصطلح الحدیث (مقدمه ابن الصلاح) را به نظم درآورده است. محقق کتاب ادعا کرده که سیوطی به نظم درآوردن «تلخيص المفتاح» را در دو روز به سامان رسانده است‏.

سیوطی تعداد ابیات کتاب حاضر را هزار بیت دانسته، اما آن‌گونه که محقق اثر شمارش کرده 1006 بیت است‏. سیوطی‌ در این ارجوزه، مسائل بلاغی را به همان ترتیب خطیب قزوینی در «تلخيص المفتاح» بحث کرده‌ و بسیاری‌ از‌ امثله و تعالیل را حذف کرده و در عوض‌ برخی‌ از‌ مسائل‌، بر‌ آن‌ افزوده و اعتراضاتی را بر او وارد ساخته، لیکن روی‌هم‌رفته، شیوه‌ ‌خطیب قزوینی را پسندیده و از او تبعیّت کرده است.‏ گاهی نیز مطالبی را به‌مناسبت مقدم و مؤخر کرده است. مطالبی که به کتاب افزوده کم نیست؛ چراکه اگر به مطالب تلخیص بسنده می‌کرد، حجم کتاب بیش از نصف این نیز نمی‌شد‏.

محقق همچنین نسخه خطی و حتی نسخه مطبوع پیشین اثر را مملو از تصحیف و تحریف و افتادگی عبارت دانسته است؛ لذا بین کتاب مطبوع و نسخه خطی مقایسه نموده و به این تصحیفات اشاره کرده است‏. نکته‌ای که برخی نویسندگان به آن اشاره کرده‌اند آن است که خود سیوطی این منظومه‌اش را شرح کرده است‏.

منابع مقاله

1. مقدمه محقق.
2. الفریجات، عادل، «العرب يصنفون معارفهم بالشعر»، التراث العربي، جمادی‌الأولی 1417، ص74 تا 93.
3. علوی مقدم، سید محمد، «بحثی درباره کتاب مطول سعدالدین تفتازانی و تأثیر آن در کتب بلاغی»، مشکو‌ة، زمستان 1363، شماره 6، ص62 تا 87.