دیوان سراج‌الدین قمری آملی

دیوان سراج‌الدین قمری آملی، مجموعه اشعار سراج‌الدین قمری آملی (550 تا 560-625ق) است که به اهتمام یدالله شکری، منتشر شده است.

دیوان سراج‌الدین قمری آملی
پدیدآوران	ق‍م‍ری‌ آم‍ل‍ی‌، س‍راج‌ال‍دی‍ن‌ (نويسنده) شکری، یدالله (مصحح)
ناشر	معين
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1368ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 7ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR5282/د91368
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

دیوان حاضر که حاوی جمیع آثار شناخته‌شده قمری و در 6962 بیت است، از بخش‌های زیر، ترکیب یافته است:

1. قصاید: شامل 97 قصیده خمریه و مدحی و حکمی و اخلاقی، در 2912 بیت؛
2. غزل‌ها: شامل 75 غزل عاشقانه و عارفانه، در 611 بیت؛
3. ترجیع‌بندها: شامل 4 ترجیع‌بند در مدح و ستایش و مرثیه، در 195 بیت؛
4. ترکیب‌بندها: شامل 13 ترکیب‌بند در ستایش و مرثیه، در 575 بیت؛
5. قطعات: شامل 156 قطعه در ستایش و هجو و حکمت و اخلاق، در 1213 بیت؛
6. رباعی‌ها: شامل 255 رباعی و 510 بیت؛
7. اشعار پراکنده: شامل 4 قطعه که از منابع مختلف به‌ دست آمده است؛
8. مقدمه‌ای به نثر که در آغاز مثنوی «کارنامه» آمده است؛
9. مثنوی «کارنامه» که در سه نمط و در سه بحر سریع، خفیف و هزج سروده شده است.

شاعر این دیوان، یکی از استادان چیره‌دست شعر فارسی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری و در شمار بزرگان آن عهد است. سخن او، استادانه و بر شیوه شعرای بزرگ خراسان در قرن ششم، خاصه انوری است. شاعری است بسیاری فصیح و نیرومند در خلق ترکیبات و استفاده از اطلاعات خود در آنها به همان شیوه‌ای که در شعرای فارسی زبان از انوری تا کمال، ملاحظه می‌شود. وی به انتخاب ردیف‌های دشوار در قصاید خود، علاقه خاصی دارد و از عهده همه آنها به‌آسانی برمی‌آید و در این مورد، خاقانی دیگری به‌ نظر می‌رسد که اندکی پس از او در آسمان ادب پارسی ظاهر شده است.

سراج، شاعری است متمایل به شیوه خراسانیان و دارای همان فصاحت بیان و جزالت کلام و حسن سلیقه در انتخاب کلمات خوش‌آهنگ فصیح و صاحب اندیشه‌ای باریک و قدرت در ابتکار مضامین و مهارت برای ورود در مضایق کلام و خروج از آنها و علاقه‌مند به آوردن ترکیبات تازه و متعهد به التزامات دشوار، ولی درعین‌حال، از شتافتن به استقبال شاعران دیگر در تعهد مشکلات قوافی و ردیف‌ها و التزامات هم امتناعی ندارد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.