تذكرة أولي البصائر في معرفة الكبائر

تذكرة أولي البصائر في معرفة الكبائر
پدیدآوران	ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی (نويسنده) ارناووط، عبدالقادر (مقدمه‌نويس) عواد، طالب (محقق)
ناشر	دار ابن کثير
مکان نشر	سوریه - دمشق ** لبنان - بیروت
سال نشر	1429ق - 2008م
چاپ	2
موضوع	قرآن ‏-‏ اخلاق
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP 103/3/الف24ت/
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تذكرة أولي‌البصائر في معرفة الكبائر، اثر ابوالفرج عبدالرحمن بن على بن جوزى (597-508ق)، عالم بغدادی قرن ششم هجری است که در دانش‌های گوناگون زمانه خود چیره‌دست بوده است. ابن جوزی در این کتاب، مجموعه‌ای از گناهان بزرگ و کوچک را، که از هفتاد گناه کبیره فزون‌تر است، گرد آورده و برخی از آن‌ها را شرح داده است. او بحث خود را از «شرک» آغاز می‌کند و با یادکردی از فضیلت‌های صحابه و خصال خلفای راشدین و در آخر با سخنی در باب توبه به پایان می‌برد‏. ‏طالب عواد پژوهش آن را انجام داده است و عبدالقادر اَرناؤوط بر آن تقریظ زده است.

ابن جوزی در آغاز کتاب دو قول را در تعداد گناهان بزرگ آورده است؛ نخست، حدیث نبوی «اِجتَنِبُوا السَّبعَ المُوبِقَاتِ» است که گناهان هفت‌گانه «شرک، سحر، قتل نفس، خوردن مال یتیم، خوردن ربا، گریز از جنگ و قذف محصنه» را برشمرده است و دیگری، گفته ابن عباس است که شمار گناهان بزرگ را به عدد هفتاد نزدیک‌تر از هفت می‌داند. ابن جوزی دیدگاه ابن عباس را - که عالِم امت اسلام می‌خواندش - برمی‌گزیند و کتابش را بر مبنای آن سامان می‌دهد‏. او هر گناهی را چنانچه آیه‌ای به آن گواهی دهد، با آن آغاز می‌کند. سپس، به حدیث نبوی و یا به اقوال دیگران استشهاد می‌کند و توضیحی نیز درباره واژه‌ها می‌دهد‏.

ابن جوزی گناهان را در باب‌هایی با عنوان‌هایی جداگانه ترتیب داده است، که گاه هر باب، خود، چند فصل را در بر گرفته است. برخی از آن عناوین عبارتند از: شرک به خدا، گرفتن جان محترم، سحر، ترک نماز، منع زکات، خوردن دارایی یتیم، دروغ ‌بستن به خدا و فرستاده‌اش، روزه ‌باز کردن بدون عذر، گریز از جنگ، زنا و لواط، ستم و خیانت، نوشیدن شراب، کبر و عجب، گواهی به باطل دادن، نسبت زنا دادن به زنان شوهردار، خیانت در غنایم و در بیت‌المال و زکات، ستم‌پیشگی و نفرت‌پراکنی، کم‌فروشی، دزدی، سوگند دروغ، سوگند به غیر خداوند، عادت به دروغگویی، بد داوری ‌کردن، میان‌داری زنا، زن فاعل و مرد مفعول جنسی، گوشت مرده‌ و خوک خوردن، پرهیز نکردن از ادرار، حرام‌خواری، سالوسی (ریاکاری)، منّت‌گذاری، خیانت، ترک حج، دانش‌اندوزی برای دنیا و آشکار‌ نکردن علم، دروغ‌ پنداشتن تقدیر الهی، عهدشکنی، تجاوز، دوری ‌جستن از خویشاوندان، تصویرگری، سخن‌چینی، طعن وارد کردن در نسَب دیگران، خروج‌ مسلحانه بر مردم مسلمان، تکفیر مسلمانان، آزار همسایگان، آزار اولیای خداوند، پوشیدن ابریشم، گریختن برده، ذبح غیر شرعی، سنت بد نهادن، بدعت‌گذاری در اسلام، فال بد زدن، آسودگی از مکر الهی، احتکار، قماربازی، دشنام و طعنه به صحابه و...‏.

طالب عواد (محقق) برای تهیه این کتاب از تنها نسخه خطی که در کتابخانه کنگره بوده، بهره جسته است. او در پژوهش خویش به تخریج حدیث‌ها و بررسی درستی و ناراستی آن‌ها، معنا نمودن واژه‌های دشوار، شرح کوتاهی از اعلام کتاب و تهیه فهرستی از حدیث‌ها و موضوع‌های کتاب دست زده است‏.

منابع مقاله

مقدمه‌های محقق و نویسنده و متن کتاب.