ایران از زرتشت تا قیام‌های ایران

ایران از زرتشت تا قیام‌های ایران
پدیدآوران	اصفهانی، رضا (مؤلف)
ناشر	الهام
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1366
چاپ	یکم
موضوع	جنبشها‌ و قیا‌مها‌ ایران‌,ایران‌ -- دین‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR۱۱۳/ق۹/الف۶

ایران از زرتشت تا قیام‌های ایران، تألیف رضا اصفهانی، سلسله تحولات مهم مذهبی و اجتماعی را که از زمان زرتشت تا قیام مازیار در ایران به وقوع پیوست، بررسی می‌کند.

نویسنده کوشیده است تا با استفاده از نظریات محققان و استناد به مدارک تاریخی، مطالبی را دور از هرگونه تعصب ملی یا مذهبی، پیرامون اوضاع دینی و اجتماعی ایران باستان برای خوانندگان ارائه کند.

کتاب مشتمل بر مقدمه و هفت بخش است. نویسنده در مقدمه، سیر اجمالی مهم‌ترین جنبش‌های دینی در ایران را از دوران باستان تا قرن سوم هجری و همچنین هدف از تألیف کتاب را بیان کرده است. بخش اول، مشتمل بر نبدهشن در دین ایرانیان باستات پیش از ظهور زرتشت است. اشاره به طبیعت‌پرستی در دین ایران قدیم، آموزه دوگانگی در میان آریایی‌ها و اشتراک مذهبی اقوام هندوایرانی، بحث‌های مهم این بخش را تشکیل می‌دهد.

در بخش دوم، کلیاتی درباره دین زرتشت از جمله زندگی زرتشت، پیام متون دینی زرتشتی، و تبیین و توضیح برخی آموزه‌های اعتقادی و علمی آن‌ها آمده است. بخش‌های سوم و چهارم، به‌طور مختصر، نگاهی به آیین‌های مانوی و مزدکی انداخته است. موضوع بررسی اختلاف طبقاتی در ایران باستان، به‌ویژه دوره ساسانی، مطالب بخش پنجم را تشکیل می‌دهد. در بخش ششم، از ظهور اسلام و استیلای عرب‌ها از ابتدا تا اوایل دوره عباسی و ظهور ابومسلم خراسانی بررسی گردیده است. در آخرین بخش، به مهم‌ترین قیام‌های ایرانیان از جمله سنباد، استاد سیس، المقنع، خرمیه و مازیار بر ضد حکومت‌های وقت به تفصیل پرداخته شده است.

منابع مقاله

شرفایی، محسن؛ اکبری چناری، علی؛ کتاب‌شناسی توصیفی ادیان (دفتر چهارم: ادیان ایران باستان)، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1396ش.