ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ثـ' به 'ث') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
| نام پدر = عبید بن ناصح بن بلنجر دیلمی هاشمی کوفی؛ | | نام پدر = عبید بن ناصح بن بلنجر دیلمی هاشمی کوفی؛ | ||
| ولادت = ح185ق؛ | | ولادت = ح185ق؛ | ||
| محل تولد = | | محل تولد =کوفه؛ | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = عراق؛ | ||
| محل زندگی = ایران، عراق؛ | | محل زندگی = ایران، عراق؛ | ||
| رحلت = د ح ۲۷۵ ق؛ | | رحلت = د ح ۲۷۵ ق؛ | ||
| شهادت = | | شهادت = | ||
| مدفن = | | مدفن = | ||
| طول عمر = ح90؛ | | طول عمر = ح90؛ | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۲: | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE00000AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE00000AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
''' ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح ''' (د ح ۲۷۵ ق / ۸۸۸ م)، راوی و نحوی ایرانی تبار عصر عباسی. | ''' ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح''' (د ح ۲۷۵ ق / ۸۸۸ م)، راوی و نحوی ایرانی تبار عصر عباسی. | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
اصل وی از دیلم بود و نیای بزرگش بَلَنجَر نام داشت. | اصل وی از دیلم بود و نیای بزرگش بَلَنجَر نام داشت. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
تاریخ و محل ولادت ابوعصیده به درستی روشن نیست. ذهبی گوید: وی به هنگام مرگ ۹۰ سال داشته است كه در این صورت سال تولد او باید حدود ۱۸۵ ق باشد. | تاریخ و محل ولادت ابوعصیده به درستی روشن نیست. ذهبی گوید: وی به هنگام مرگ ۹۰ سال داشته است كه در این صورت سال تولد او باید حدود ۱۸۵ ق باشد. | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
| خط ۶۰: | خط ۵۵: | ||
ابوعصیده نزد بزرگان دو مكتب نحوی كوفه و بصره از جمله اصمعی، ابن اعرابی و هیثم بن عدی به كسب دانش و از كسانی چون واقدی، علی بن عاصم، ابوداوود طیالسی و حسین بن علوان حدیث شنید و پس از آنكه در علم و ادب شهرتی یافت، به دعوت متوكل (حك ۲۳۲-۲۴۷ ق) به سامرا رفت و تعلیم و تربیت فرزندان وی، منتصر و معتز را بر عهده گرفت. | ابوعصیده نزد بزرگان دو مكتب نحوی كوفه و بصره از جمله اصمعی، ابن اعرابی و هیثم بن عدی به كسب دانش و از كسانی چون واقدی، علی بن عاصم، ابوداوود طیالسی و حسین بن علوان حدیث شنید و پس از آنكه در علم و ادب شهرتی یافت، به دعوت متوكل (حك ۲۳۲-۲۴۷ ق) به سامرا رفت و تعلیم و تربیت فرزندان وی، منتصر و معتز را بر عهده گرفت. | ||
در این زمینه حكایاتی نیز آمده است. | در این زمینه حكایاتی نیز آمده است. | ||
==تدریس== | ==تدریس== | ||
ابوعصیده مجالس درسی نیز در سامرا تشكیل داد و به تدریس برخی آثار استادان خود از جمله اصمعی و واقدی، به ویژه المغازی و السیر واقدی، پرداخت. | ابوعصیده مجالس درسی نیز در سامرا تشكیل داد و به تدریس برخی آثار استادان خود از جمله [[اصمعی، عبدالملک بن قریب|اصمعی]] و [[واقدی، محمد بن عمر|واقدی]]، به ویژه [[المغازي|المغازی]] و السیر واقدی، پرداخت. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
از شاگردان او وشاء، قاسم بن محمد بن بشار | از شاگردان او [[وشاء، محمد بن احمد|وشاء]]، [[قاسم بن محمد بن بشار انباری]]، [[احمد بن حسن بن سفیان]]، [[علی بن محمد مصری]]، [[محمد ابن جعفر آدمی]] و [[عبدالله بن اسحاق خراسانی]] را می‌توان نام برد. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۲: | ||
ابوعصیده شعر نیز می‌سرود، اما تنها ۴ بیت از اشعار او به دست ما رسیده است. | ابوعصیده شعر نیز می‌سرود، اما تنها ۴ بیت از اشعار او به دست ما رسیده است. | ||
وی راوی شعر نیز بوده و اشعار برخی از شاعران هم روزگار خود از جمله ابویعقوب خریمی را روایت كرده است. | وی راوی شعر نیز بوده و اشعار برخی از شاعران هم روزگار خود از جمله [[ابویعقوب خریمی]] را روایت كرده است. | ||
| خط ۸۵: | خط ۷۹: | ||
او افزون بر روایت شعر، به نقل احادیثی نیز پرداخته و به همین جهت نام وی به كتاب‌های رجال راه یافته است. | او افزون بر روایت شعر، به نقل احادیثی نیز پرداخته و به همین جهت نام وی به كتاب‌های رجال راه یافته است. | ||
گرچه احادیث وی چندان مورد اعتماد محدثان نبوده و جز ابن حبان كه وی را در زمرۀ ثقات آورده است، دیگران او را ضعیف خوانده‌اند. | گرچه احادیث وی چندان مورد اعتماد محدثان نبوده و جز ابن حبان كه وی را در زمرۀ ثقات آورده است، دیگران او را ضعیف خوانده‌اند. | ||
وی روایاتی دربارۀ فاطمۀ زهرا (ع) و ماجرای فدك نیز نقل كرده است و احتمالاً به همین جهت برخی از معاصران، وی را در زمرۀ شیعیان آورده‌اند. | وی روایاتی دربارۀ فاطمۀ زهرا(ع) و ماجرای فدك نیز نقل كرده است و احتمالاً به همین جهت برخی از معاصران، وی را در زمرۀ شیعیان آورده‌اند. | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۳: | ||
از تألیفات ابوعصیده بجز: | از تألیفات ابوعصیده بجز: | ||
[[عیون الاخبار و الاشعار]]، | |||
كه نسخه‌ای از آن در قاهره موجود است، چیزی بر جای نمانده است. | كه نسخه‌ای از آن در قاهره موجود است، چیزی بر جای نمانده است. | ||
ابن ندیم، ۳ كتاب دیگر نیز با عنوان‌های الزیادات من معانی | [[ابن ندیم، محمد بن اسحاق|ابن ندیم]]، ۳ كتاب دیگر نیز با عنوان‌های [[الزیادات من معانی الشعر]]، [[المذكر و المؤنث]] و [[المقصور والممدود]] به وی نسبت داده است<ref>حجت جلالی، عباس، ج6، ص1</ref>. | ||
| | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۰۶: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
حجت جلالی، عباس، | حجت جلالی، عباس، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۱۵: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 آذر 1402]] | ||
[[رده:فاقد کد پدیدآور]] | [[رده:فاقد کد پدیدآور]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۹
| ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حارث بن سعید بن حمدان؛ |
| نام‌های دیگر | ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح؛ |
| لقب | |
| تخلص | ابوعصیده؛ |
| نسب | دیلمی هاشمی کوفی؛ |
| نام پدر | عبید بن ناصح بن بلنجر دیلمی هاشمی کوفی؛ |
| ولادت | ح185ق؛ |
| محل تولد | کوفه؛، عراق؛ |
| محل زندگی | ایران، عراق؛ |
| رحلت | د ح ۲۷۵ ق؛ |
| طول عمر | ح90؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شیعه؛ |
| پیشه | راوی، نحوی؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | راوی، نحوی؛ |
| اساتید | اصمعی، ابن اعرابی، هیثم بن عدی؛ |
| مشایخ | واقدی، علی بن عاصم، ابوداوود طیالسی، حسین بن علوان؛ |
| معاصرین | متوكل، منتصر، معتز، ابویعقوب خریمی؛ |
| شاگردان | وشاء، قاسم بن محمد بن بشار انباری، احمد بن حسن بن سفیان، علی بن محمد مصری، محمد ابن جعفر آدمی، عبدالله بن اسحاق خراسانی؛ |
| برخی آثار | 1- عیون الاخبار و الاشعار؛ |
ابوعصیده، ابوجعفر احمد بن عبید بن ناصح (د ح ۲۷۵ ق / ۸۸۸ م)، راوی و نحوی ایرانی تبار عصر عباسی.
نسب
اصل وی از دیلم بود و نیای بزرگش بَلَنجَر نام داشت.
ولادت
تاریخ و محل ولادت ابوعصیده به درستی روشن نیست. ذهبی گوید: وی به هنگام مرگ ۹۰ سال داشته است كه در این صورت سال تولد او باید حدود ۱۸۵ ق باشد.
اساتید
ابوعصیده نزد بزرگان دو مكتب نحوی كوفه و بصره از جمله اصمعی، ابن اعرابی و هیثم بن عدی به كسب دانش و از كسانی چون واقدی، علی بن عاصم، ابوداوود طیالسی و حسین بن علوان حدیث شنید و پس از آنكه در علم و ادب شهرتی یافت، به دعوت متوكل (حك ۲۳۲-۲۴۷ ق) به سامرا رفت و تعلیم و تربیت فرزندان وی، منتصر و معتز را بر عهده گرفت. در این زمینه حكایاتی نیز آمده است.
تدریس
ابوعصیده مجالس درسی نیز در سامرا تشكیل داد و به تدریس برخی آثار استادان خود از جمله اصمعی و واقدی، به ویژه المغازی و السیر واقدی، پرداخت.
شاگردان
از شاگردان او وشاء، قاسم بن محمد بن بشار انباری، احمد بن حسن بن سفیان، علی بن محمد مصری، محمد ابن جعفر آدمی و عبدالله بن اسحاق خراسانی را می‌توان نام برد.
نحو، شعر
ابوعصیده در نحو پیرو مكتب كوفه بود و زبیدی او را در طبقۀ سوم نحویان كوفه نهاده است.
ابوعصیده شعر نیز می‌سرود، اما تنها ۴ بیت از اشعار او به دست ما رسیده است.
وی راوی شعر نیز بوده و اشعار برخی از شاعران هم روزگار خود از جمله ابویعقوب خریمی را روایت كرده است.
حدیث، جرح و تعدیل رجالی
او افزون بر روایت شعر، به نقل احادیثی نیز پرداخته و به همین جهت نام وی به كتاب‌های رجال راه یافته است.
گرچه احادیث وی چندان مورد اعتماد محدثان نبوده و جز ابن حبان كه وی را در زمرۀ ثقات آورده است، دیگران او را ضعیف خوانده‌اند.
وی روایاتی دربارۀ فاطمۀ زهرا(ع) و ماجرای فدك نیز نقل كرده است و احتمالاً به همین جهت برخی از معاصران، وی را در زمرۀ شیعیان آورده‌اند.
وفات
تاریخ مرگ او را برخی ۲۷۳ و برخی دیگر ۲۷۸ ق نوشته‌اند.
آثار
از تألیفات ابوعصیده بجز:
كه نسخه‌ای از آن در قاهره موجود است، چیزی بر جای نمانده است.
ابن ندیم، ۳ كتاب دیگر نیز با عنوان‌های الزیادات من معانی الشعر، المذكر و المؤنث و المقصور والممدود به وی نسبت داده است[۱].
پانویس
- ↑ حجت جلالی، عباس، ج6، ص1
منابع مقاله
حجت جلالی، عباس، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.