نقش دین در حکومت ساسانیان

نقش دین در حکومت ساسانیان
پدیدآوران	ایمان‌پور، محمدتقی (مؤلف)
ناشر	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد
مکان نشر	ایران - بجنورد
سال نشر	1372
موضوع	ایران‌ -- تا‌ریخ‌ -- سا‌سا‌نیا‌ن‌، ۲۲۶ - ۶۵۱م‌
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	DSR۶۴/ب۹د۹

نقش دین در حکومت ساسانیان ، نوشته محمدتقی ایمان‌پور، دربرگیرنده چهار جستار از مؤلف است که به همت دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد در یک مجلد منتشر شده‌اند.

موضوع سه جستار نخست کتاب، بررسی رابطه دین و حکومت در عصر ساسانی است. محقق در همه آن‌ها از رویکرد تاریخی بهره جسته است. ابتدا معرفی مختصری از شرح احوال مؤلف و فعالیت‌های او صورت گرفته است. در مقاله نخست، نقش چهار روحانی مهم زرتشتی از جمله تنسر، کرتیر، آذرباد مهراسپندان و ارداویراف که از شهرت بیشتری در تاریخ این دوره برخوردارند و تأثیر عمده‌ای در گسترش دین زرتشت و رابطه نزدیک و تنگاتنگ آن با دولت داشتند، از نظر می‌گذرد. مقاله دوم، ظهور مانی و اقبال‌شاه ساسانی شاپور اول به کیش او و در نتیجه، رویارویی مانی با آیین زرتشتی را بررسی می‌کند. از نظر مؤلف، با کشته شدن مانی و تحت تعقیق قرار گرفتن مانویان، رویارویی و رقابتی که یمان مانی و دین زرتشتی به رهبری کرتیر پیش آمده بود، پایان یافت.

سومین مقاله، به بررسی مبانی و علل نفوذ مقام روحانیون زرتشتی در دوره ساسانی اختصاص دارد. از نگاه نویسنده، از نظر تاریخی، پیدایش طبقه روحانی در کیش زرتشت به زمان نفوذ دین زرتشتی در میان مادها برمی‌گردد که قبیله مغان با انتساب خود به زرتشت، پیشوایی دین زرتشتی را برعهده گرفتند و این سبب شد که بعدها سرنوشت دین و مردم و جامعه در دوره ساسانی در اختیار روحانیون زرتشتی قرار بگیرد و به تدریج باعث رخنه کردن فساد به درون دستگاه روحانیت و پیدایش بدعت‌ها و نهضت‌های دینی همچون مزدکیان گردید. چهارمین جستار، پیش از آن در روزنامه قدس در 19 شهریور 1371 چاپ شده بود، که به بررسی زمینه‌های پیدایش نازیسم در آلمان اختصاص دارد.

منابع مقاله

شرفایی، محسن؛ اکبری چناری، علی، کتاب‌شناسی توصیفی ادیان (دفتر چهارم: ادیان ایران باستان)، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، چاپ اول، 1396.