الأصول الوسيط؛ مصباح الهدى

الأصول الوسيط؛ مصباح الهدى
پدیدآوران	اصفهانی، مهدی (نويسنده) مؤسسه معارف اهل البیت علیهم‌السلام (سایر)
سال نشر	1438ق
چاپ	1
موضوع	اصول فقه شیعه - قرن 14 - عقل (اصول فقه) - اصفهانی، مهدی، 1264 - 1325. -- سرگذشتنامه - اصول الفقه -- حجیة خبر الثقه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، مصباح الهدی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

الأصول الوسيط ومصباح الهدى، دو اثر در اصول فقه، از آخرین نوشته‌های میرزا مهدی اصفهانی(۱۳۰۳-۱۳۶۵ق) از عالمان شیعه قرن چهاردهم قمری و بنیان‌گذار مکتب معارفی خراسان یا مکتب تفکیک است که با تحقیق مؤسسه معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام عرضه شده است.

الأصول الوسيط، از جمله تألیفات اصولی میرزای اصفهانی که مشتمل بر سلسله کاملی از دروس اصول است و سبب نام‌گذاری کتاب، یا به‌خاطر حجم آن و پرهیز از ایجاز و تطویل در بحث‎های آن است، یا اشاره به این است که مضمون آن، تبیین روش وسط و معتدل از دیگر روش‌های اصولی است.

این اثر، از جمله آخرین تألیفات مؤلف در علم اصول است و معروف است که وی بعد از آن، کتاب دیگری در این علم نوشته و نامش را «مصباح‌ الهدایه» گذاشته که حجمی کمتر و اختصاری بیشتر دارد و حاوی اهم آرای نویسنده در علم اصول است.

هنگام موازنه بین آثار اصولی میرزای اصفهانی، قبل از الأصول الوسيط و مصباح‌الهدایه با مطالب این دو اثر، برای ما روشن می‌شود که وی در این‌ها، برخلاف آثار قبلی، از اشاره به نظرات و اقوال دیگران اجتناب می‌کند و آرای مخصوص خود را ذکر می‌کند.

مؤلف، علم اصول را به دو قسم: 1-بحث الفاظ 2- حجج شرعی و اصول عملیه، تقسیم می‌کند و سپس، بحث الفاظ را در چهار مقام بیان می‌کند:1-مبادی اساسی برای لغت 2-هیئت‌های افرادی مثل صیغه امرونهی 3-مفاهیم افرادی مثل عام و خاص و مطلق و مقید 4-هیئت‌های ترکیبی مثل مفهوم قضیه شرطیه. در آخر کتاب، موضوع تعارض اخبار و بحث در تفاصیل و ابعاد و وجوه متعدد آن و در قسمت پایانی خاتمه، بحث سایر امارات آمده است.

«مصباح‌الهدایه» آخرین اثر از تصنیفات مهم میرزای اصفهانی، در علم اصول، به‌حساب می‌آید؛ وی متذکر می‌شود که سلسله کاملی از دروس علم اصول را، بعد از حذف آنچه را که زائد و غیرضروری می‌دانسته، به‌اختصار در این اثر، وارد کرده و برخلاف آثار قبلی‌اش، در این رساله، اشاره به آرای دیگران در موضوعات را کم کرده و از نقد و بررسی آنها اجتناب کرده است.این رساله، آخرین آرای مؤلف، در مورد اهم مباحث علم اصول را شامل می‌شود و ایشان در مقدمه همین اثر تصریح می‌کند که این رساله، به منزله مقدمه کتاب فقهی‌اش «الجنات الرضویة» است.

نویسنده، بعد از مقدمه‌ای درباره علم اصول، همه مسائل این علم را جمع کرده و در هشت اصل خلاصه کرده است:

1. حجیت عقل؛
2. حجیت علم؛
3. یقین حاصل از منشأ عقلایی و حجیت آن؛
4. حجیت ظواهر کلام؛
5. حجیت خبر ثقه؛
6. حجیت یقین به چیزی و حجیت بقای آن (استصحاب)؛
7. حجیت تذکر عامل حین عمل بر صحت وقوع عمل؛
8. وظیفه مکلف هنگام جهل و عدم علم به‌حکم.

محقق، در این دو اثر، کار مقابله نسخ متفاوت و مستندسازی آیات و روایات و به‌کارگیری علامات و اصطلاحات توضیح‌دهنده متن را انجام داده است.

منابع مقاله

مقدمه تحقیق