جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'آیت‌الله' به 'آیت‌الله ')
    جز (جایگزینی متن - 'جامع عباسی (ابهام زدایی)' به 'جامع عباسی (ابهام‌زدایی)')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۵۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00099J1.jpg|بندانگشتی|جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی]]
    | تصویر =NUR00099J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =یکدوره فقه فارسی
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی
    [[ساوجی، محمد بن حسین]] (نویسنده)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|یکدوره فقه فارسی
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[ساوجی، محمد بن حسین]] (نويسنده)


    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] (نويسنده)
    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ج‎‏2‎‏
    |data-type='language'|فارسی
    | موضوع =
    |-
    فقه جعفری - رساله عملیه
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ج‎‏2‎‏
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|فقه جعفری - رساله عملیه


    فقه جعفری - قرن 11ق.
    فقه جعفری - قرن 11ق.
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    فراهانی
    |data-type='publisher'|فراهانی
    | مکان نشر =تهران - ایران
    |-
    | سال نشر =  
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|تهران - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'|
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE99AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00099AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =2
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00099
    | کتابخوان همراه نور =00099
    | کد پدیدآور =


    ==مؤلف==
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    {{کاربردهای دیگر|جامع عباسی (ابهام‌زدایی)}}


    بهاء الدين محمد بن حسين حارثى عاملى، شيخ بهايى (م 1031 ق).
    '''جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی''' تألیف [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|بهاء‌الدين محمد بن حسین حارثى عاملى]]، معروف به [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] (م 1031 ق) دربردارندۀ فروعات فقهى قسمت عبادات از كتاب طهارت تا كتاب حج به زبان فارسى است.
     
    اين كتاب دربردارندۀ فروعات فقهى قسمت عبادات از كتاب طهارت تا كتاب حج به زبان فارسى است.


    ==ارزش و اعتبار==
    ==ارزش و اعتبار==


    [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] اين كتاب را به درخواست شاه عباس تأليف نموده است و قصد داشته است در بيست باب، مسائل قسمت عبادات، زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام(ص) و ائمۀ معصومين(ع)، روزهاى تولد آنها و مسائل مورد نياز در معاملات، نكاح، طلاق و توابع آنها را بيان نمايد.


    شيخ بهايى اين كتاب را به درخواست شاه عباس تأليف نموده است و قصد داشته است در بيست باب، مسائل قسمت عبادات، زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام (ص) و ائمۀ معصومين (ع)، روزهاى تولد آنها و مسائل مورد نياز در معاملات، نكاح، طلاق و توابع آنها را بيان نمايد.
    پس از تأليف 5 باب يعنى تا آخر كتاب حج، دار فانى را وداع گفته و موفق به تكميل آنها نشده است. پس از وفات وى، شاه عباس از شاگرد وى، علامه شيخ نظام‌الدين ساوجى (م حدود 1040 ق) خواسته است كه آنها را كامل نمايد كه وى نيز 15 باب ديگر از مسائل وقف تا قصاص را با نام تكملة (تتميم) الجامع العباسي تأليف نموده است. (ذ340/3/).
     
    پس از تأليف 5 باب يعنى تا آخر كتاب حج، دار فانى را وداع گفته و موفق به تكميل آنها نشده است. پس از وفات وى، شاه عباس از شاگرد وى، علامه شيخ نظام الدين ساوجى (م حدود 1040 ق) خواسته است كه آنها را كامل نمايد كه وى نيز 15 باب ديگر از مسائل وقف تا قصاص را با نام تكملة (تتميم) الجامع العباسي تأليف نموده است. (ذ340/3/).


    اگرچه اين 15 باب به عنوان تكميل و تتمۀ جامع عباسى است امّا مؤلف نظريات استادش شيخ بهايى را در موارد زيادى ذكر نموده است كه از جهت آشنايى با نظريات وى در اين باب‌هاى فقهى مفيد است.
    اگرچه اين 15 باب به عنوان تكميل و تتمۀ جامع عباسى است امّا مؤلف نظريات استادش [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] را در موارد زيادى ذكر نموده است كه از جهت آشنايى با نظريات وى در اين باب‌هاى فقهى مفيد است.


    سبك نگارش كتاب فقه رساله‌اى است اما در موارد زيادى نيز به اقوال علماى قبل از وى از [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (م 413 ق) تا [[شهيد ثانى]] (م 966 ق) اشاره شده است.
    سبک نگارش كتاب فقه رساله‌اى است اما در موارد زيادى نيز به اقوال علماى قبل از وى از [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (م 413 ق) تا [[شهيد ثانى]] (م 966 ق) اشاره شده است.


    ارزش و اعتبار اين كتاب باعث شده كه در كتب فقهى بعد از آن همچون غنائم الأيام [[میرزای قمی، ابو القاسم بن محمد حسن|ميرزاى قمى]] (م 1231 ق)، النفى و التغريب شيخ نجم الدين طبسى، اختيارات الإمام ملا محمد صادق بن معز الدين، و صلاة الجمعة محمد مقيم يزدى (زنده در 1063 ق) و غير آن به مباحث آن استناد شود.
    ارزش و اعتبار اين كتاب باعث شده كه در كتب فقهى بعد از آن همچون غنائم الأيام [[میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن|ميرزاى قمى]] (م 1231 ق)، النفى و التغريب شيخ [[طبسی، نجم‌الدین|نجم‌الدين طبسى]]، اختيارات الإمام ملا محمد صادق بن معز‌الدين، و صلاة الجمعة محمد مقيم يزدى (زنده در 1063 ق) و غير آن به مباحث آن استناد شود.


    بر اين كتاب حواشى فتوايى متعددى از بزرگانى همچون سيد محمد كاظم يزدى (م 1338 ق) شيخ عبد اللّه مامقانى (م 1351 ق)، [[صدر، حسن |سيد حسن صدر]]الدين كاظمى (م 1354 ق) و غير آنان نوشته شده است.
    بر اين كتاب حواشى فتوايى متعددى از بزرگانى همچون [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1338 ق) شيخ عبداللّه [[مامقانی، عبدالله|مامقانى]] (م 1351 ق)، [[صدر، سید حسن |سيد حسن صدر]]‌الدين كاظمى (م 1354 ق) و غير آنان نوشته شده است.


    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 56/6 در دو جا دربارۀ اين حواشى مى‌نويسد:
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 56/6 در دو جا دربارۀ اين حواشى مى‌نويسد:


    الحواشي الفتوائية عليه كثيرة لكنها لاختصارها لم تستحق التدوين لأن أكثر العلماء المتأخرين قد كتبوا فتاواهم المخالفة للمتن على هوامشها و أقدم ما رأيته من تلك الحواشي حاشية المولى حسين علي التويسركاني المتوفى 1286 ق.
    الحواشي الفتوائية عليه كثيرة لكنها لاختصارها لم تستحق التدوين لأن أكثر العلماء المتأخرين قد كتبوا فتاواهم المخالفة للمتن على هوامشها و أقدم ما رأيته من تلك الحواشي حاشية المولى حسین علي التويسركانیالمتوفى 1286 ق.


    در جاى ديگر آمده است: ثم تواترت الحواشي عليه حتى العصر الحاضر و طبع بعض تلك الحواشي على المتن معه، راجع الحواشي على الرسائل العمليّة.
    در جاى ديگر آمده است: ثم تواترت الحواشي عليه حتى العصر الحاضر و طبع بعض تلك الحواشي على المتن معه، راجع الحواشي على الرسائل العمليّة.
    خط ۷۰: خط ۵۵:
    ==تاريخ تأليف==
    ==تاريخ تأليف==


    از آنجايى كه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] در موارد متعددى تفصيل مطالب كتاب را به كتاب‌هاى الحبل المتين و مشرق الشمسين ارجاع داده و تأليف آن دو در سال‌هاى 1007 و 1015 پايان يافته است.


    از آنجايى كه شيخ بهايى در موارد متعددى تفصيل مطالب كتاب را به كتاب‌هاى الحبل المتين و مشرق الشمسين ارجاع داده و تأليف آن دو در سال‌هاى 1007 و 1015 پايان يافته است.
    و از طرفى مؤلف موفق به اتمام كتاب نشده است بنابراین اين كتاب در اواخر عمر شريف وى نزدیک به سال 1030ق نوشته شده است.
     
    و از طرفى مؤلف موفق به اتمام كتاب نشده است بنابراين اين كتاب در اواخر عمر شريف وى نزديك به سال 1030 ق نوشته شده است.


    ==نسخه‌ها==
    ==نسخه‌ها==


     
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]63/5 به نسخه‌اى از كتابخانۀ سيد عبدالحسين حجة در كربلا مربوط به 1079ق با حواشى ملا حسین على بن نوروز ملايرى تويسركانى (م 1286 ق) اشاره شده است.
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]63/5 به نسخه‌اى از كتابخانۀ سيد عبد الحسين حجة در كربلا مربوط به 1079 ق با حواشى ملا حسين على بن نوروز ملايرى تويسركانى (م 1286 ق) اشاره شده است.


    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه صفحۀ 222 به نسخه‌هاى متعدد منتخبى اشاره شده است.
    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه صفحۀ 222 به نسخه‌هاى متعدد منتخبى اشاره شده است.


    ==تاريخ انتشار==
    ==تاريخ انتشار==


    اين كتاب بارها و به صورت‌هاى متفاوت در ايران و هند چاپ شده است گاهى به صورت مستقل و گاهى با حواشى كه بر آن زده شده و گاهى نيز مثل كتاب موجود همراه با تتميم الجامع العباسي چاپ شده است.
    اين كتاب بارها و به صورت‌هاى متفاوت در ايران و هند چاپ شده است گاهى به صورت مستقل و گاهى با حواشى كه بر آن زده شده و گاهى نيز مثل كتاب موجود همراه با تتميم الجامع العباسي چاپ شده است.
    خط ۹۱: خط ۷۳:
    ==حواشى و شروح==
    ==حواشى و شروح==


    همچنان كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 56/6 گذشت حواشى متعددى بر اين كتاب نوشته شده است كه در جاهاى مختلفى از [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] و همين‌طور در كتاب الغدير ج 264/11 به بعضى از آنها اشاره شده كه عبارتند از:


    همچنان كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 56/6 گذشت حواشى متعددى بر اين كتاب نوشته شده است كه در جاهاى مختلفى از [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]و همين‌طور در كتاب الغدير ج 264/11 به بعضى از آنها اشاره شده كه عبارتند از:
    #شرح الجامع العباسي، [[موسوی عاملی، محمد بن علی|محمد بن على عاملى]] معروف به ابن خاتون (م 1057 ق) (ذ340/3/، مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223).
     
    #حاشيه بر الجامع العباسي، حسین بن على بن نوروز على تويسركانى (م 1286 ق) (ذ56/6/، الغدير 264/11).
    1 - شرح الجامع العباسي، محمد بن على عاملى معروف به ابن خاتون (م 1057 ق) (ذ340/3/، مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص 223).
    #حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبداللّه مازندرانى (م 1330 ق) (الغدير 264/11).
     
    #حاشيه بر الجامع العباسي، ميرزا ابوالقاسم بن محمدتقى اردوبادى (م 1333 ق) (الغدير 264/11).
    2 - حاشيه بر الجامع العباسي، حسين بن على بن نوروز على تويسركانى (م 1286 ق) (ذ56/6/، الغدير 264/11).
    #حاشيه بر الجامع العباسي، علاء برهان تبريزى (زنده در 1054 ق) (مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223، ذ56/6/).
     
    #حاشيه بر الجامع العباسي، [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] (م 1338 ق) (الغدير 264/11).
    3 - حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبد اللّه مازندرانى (م 1330 ق) (الغدير 264/11).
    #حاشيه بر الجامع العباسي، سيد اسماعيل عاملى صدر (م 1338 ق) (الغدير 264/11)).
     
    #حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبداللّه [[مامقانی، عبدالله|مامقانى]] (م 1351 ق) (الغدير 264/11).
    4 - حاشيه بر الجامع العباسي، ميرزا ابو القاسم بن محمد تقى اردوبادى (م 1333 ق) (الغدير 264/11).
    #حاشيه بر الجامع العباسي، [[صدر، سید حسن |سيد حسن صدر]]‌الدين كاظمى (م 1354 ق) (الغدير 264/11).
     
    #حاشيه بر الجامع العباسي، ملا محمد على نخجوانى (م قرن 13) (الغدير 264/11).
    5 - حاشيه بر الجامع العباسي، علاء برهان تبريزى (زنده در 1054 ق) (مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص 223، ذ56/6/).
     
    6 - حاشيه بر الجامع العباسي، سيد محمد كاظم يزدى (م 1338 ق) (الغدير 264/11).
     
    7 - حاشيه بر الجامع العباسي، سيد اسماعيل عاملى صدر (م 1338 ق) (الغدير 264/11)).
     
    8 - حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبد اللّه مامقانى (م 1351 ق) (الغدير 264/11).
     
    9 - حاشيه بر الجامع العباسي، [[صدر، حسن |سيد حسن صدر]]الدين كاظمى (م 1354 ق) (الغدير 264/11).
     
    10 - حاشيه بر الجامع العباسي، ملا محمد على نخجوانى (م قرن 13) (الغدير 264/11).
     
    ----------------------------------------
     
     


    ==مؤلف==
    ==مؤلف==


     
    علامه نظام‌الدين محمد بن حسین قرشى ساوجى (م حدود 1040 ق).
    علامه نظام الدين محمد بن حسين قرشى ساوجى (م حدود 1040 ق).


    اين كتاب در بردارندۀ فروعات فقهى از مسائل وقف تا قصاص به زبان فارسى مى‌باشد.
    اين كتاب در بردارندۀ فروعات فقهى از مسائل وقف تا قصاص به زبان فارسى مى‌باشد.
    خط ۱۲۷: خط ۹۴:
    ==اعتبار كتاب==
    ==اعتبار كتاب==


    پس از آنكه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] وفات كرده و موفق به تكميل جامع عباسى نمى‌شود شاه عباس از شاگرد وى، درخواست مى‌نمايد كه آنها را كامل نمايد و وى نيز بقيۀ مباحث فقهى را در ضمن 15 باب با نام تتميم (تكمله) جامع عباسى تأليف مى‌نمايد.


    پس از آنكه شيخ بهايى وفات كرده و موفق به تكميل جامع عباسى نمى‌شود شاه عباس از شاگرد وى، درخواست مى‌نمايد كه آنها را كامل نمايد و وى نيز بقيۀ مباحث فقهى را در ضمن 15 باب با نام تتميم (تكمله) جامع عباسى تأليف مى‌نمايد.
    علاوه بر مباحث فقهى، باب هفتم به زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام(ص) و ائمۀ معصومين(ع) و ايام تولد آن بزرگواران اختصاص يافته است.


    علاوه بر مباحث فقهى، باب هفتم به زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام (ص) و ائمۀ معصومين (ع) و ايام تولد آن بزرگواران اختصاص يافته است.
    در اين كتاب علاوه بر نظريات فقهاى قبل و مؤلف در موارد زيادى نظريات [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] استاد وى ذكر شده است.
     
    در اين كتاب علاوه بر نظريات فقهاى قبل و مؤلف در موارد زيادى نظريات شيخ بهايى استاد وى ذكر شده است.


    ==نحوۀ نگارش==
    ==نحوۀ نگارش==


     
    سبک نگارش آن مثل كتاب جامع عباسى فقه رساله‌اى است امّا به نظريات فقهاى قبل نيز تعرض شده است. اين كتاب همچون الجامع العباسي همواره مورد توجه فقهاى بزرگ بوده و به نظريات آن استناد و نقد و بررسى شده است.
    سبك نگارش آن مثل كتاب جامع عباسى فقه رساله‌اى است امّا به نظريات فقهاى قبل نيز تعرض شده است. اين كتاب همچون الجامع العباسي همواره مورد توجه فقهاى بزرگ بوده و به نظريات آن استناد و نقد و بررسى شده است.


    مؤلف در مقدمۀ كتاب در مورد علت نگارش آن به درخواست شاه عباس و مطالب ذكر شده در كتاب اشاره نموده است.
    مؤلف در مقدمۀ كتاب در مورد علت نگارش آن به درخواست شاه عباس و مطالب ذكر شده در كتاب اشاره نموده است.


    مطالب كتاب بين سال‌هاى 1031 تا 1038 ق تدوين شده است.
    مطالب كتاب بين سال‌هاى 1031 تا 1038ق تدوين شده است.


    ==نسخه‌ها==
    ==نسخه‌ها==


    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223 به نسخه‌هاى خطى متعددى از آن اشاره شده است.


    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص 223 به نسخه‌هاى خطى متعددى از آن اشاره شده است.
    اين كتاب معمولا همراه با الجامع العباسي و گاهى نيز به صورت مستقل چاپ شده است در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 340/3 به نسخه‌اى به خط سيد زين‌العابدين حسینى در كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى اشاره شده است كه به نظر [[آقا بزرگ تهرانى]] متعلّق به نظام‌الدين محمد ساوجى است.
     
    اين كتاب معمولا همراه با الجامع العباسي و گاهى نيز به صورت مستقل چاپ شده است در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]ج 340/3 به نسخه‌اى به خط سيد زين العابدين حسينى در كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى اشاره شده است كه به نظر [[آقا بزرگ تهرانى]] متعلّق به نظام الدين محمد ساوجى است.


    امّا با توجه به عبارت صفحۀ 223 مقدمه‌اى بر فقه شيعه كه كتاب مستقلى به نام تكملة الجامع العباسي در بحث‌هاى زيارت‌ها و ميراث را به سيد زين العابدين حسينى نسبت داده است، مؤلف بودن يا كاتب بودن سيد زين العابدين حسينى قابل تأمل است.
    امّا با توجه به عبارت صفحۀ 223 مقدمه‌اى بر فقه شيعه كه كتاب مستقلى به نام تكملة الجامع العباسي در بحث‌هاى زيارت‌ها و ميراث را به سيد زين‌العابدين حسینى نسبت داده است، مؤلف بودن يا كاتب بودن سيد زين‌العابدين حسینى قابل تأمل است.




    == پیوندها ==


    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    [[جامع عباسی]]
    [[جامع عباسی]]
    خط ۱۶۱: خط ۱۲۵:
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:فقه و اصول]]
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده:فقه مذاهب]]
    [[رده: فقه مذاهب]]
    [[رده:فقه شیعه]]
    [[رده: فقه شیعه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۳۰

    جامع عباسی، یكدوره فقه فارسی
    جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی
    پدیدآورانساوجی، محمد بن حسین (نویسنده) شیخ بهایی، محمد بن حسین (نویسنده)
    عنوان‌های دیگریکدوره فقه فارسی
    ناشرفراهانی
    مکان نشرتهران - ایران
    چاپ1
    موضوعفقه جعفری - رساله عملیه فقه جعفری - قرن 11ق.
    زبانفارسی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏183‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏ج‎‏2‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، جامع عباسی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    جامع عباسی، یکدوره فقه فارسی تألیف بهاء‌الدين محمد بن حسین حارثى عاملى، معروف به شيخ بهايى (م 1031 ق) دربردارندۀ فروعات فقهى قسمت عبادات از كتاب طهارت تا كتاب حج به زبان فارسى است.

    ارزش و اعتبار

    شيخ بهايى اين كتاب را به درخواست شاه عباس تأليف نموده است و قصد داشته است در بيست باب، مسائل قسمت عبادات، زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام(ص) و ائمۀ معصومين(ع)، روزهاى تولد آنها و مسائل مورد نياز در معاملات، نكاح، طلاق و توابع آنها را بيان نمايد.

    پس از تأليف 5 باب يعنى تا آخر كتاب حج، دار فانى را وداع گفته و موفق به تكميل آنها نشده است. پس از وفات وى، شاه عباس از شاگرد وى، علامه شيخ نظام‌الدين ساوجى (م حدود 1040 ق) خواسته است كه آنها را كامل نمايد كه وى نيز 15 باب ديگر از مسائل وقف تا قصاص را با نام تكملة (تتميم) الجامع العباسي تأليف نموده است. (ذ340/3/).

    اگرچه اين 15 باب به عنوان تكميل و تتمۀ جامع عباسى است امّا مؤلف نظريات استادش شيخ بهايى را در موارد زيادى ذكر نموده است كه از جهت آشنايى با نظريات وى در اين باب‌هاى فقهى مفيد است.

    سبک نگارش كتاب فقه رساله‌اى است اما در موارد زيادى نيز به اقوال علماى قبل از وى از سيد مرتضى (م 413 ق) تا شهيد ثانى (م 966 ق) اشاره شده است.

    ارزش و اعتبار اين كتاب باعث شده كه در كتب فقهى بعد از آن همچون غنائم الأيام ميرزاى قمى (م 1231 ق)، النفى و التغريب شيخ نجم‌الدين طبسى، اختيارات الإمام ملا محمد صادق بن معز‌الدين، و صلاة الجمعة محمد مقيم يزدى (زنده در 1063 ق) و غير آن به مباحث آن استناد شود.

    بر اين كتاب حواشى فتوايى متعددى از بزرگانى همچون سيد محمد كاظم يزدى (م 1338 ق) شيخ عبداللّه مامقانى (م 1351 ق)، سيد حسن صدر‌الدين كاظمى (م 1354 ق) و غير آنان نوشته شده است.

    در الذريعة ج 56/6 در دو جا دربارۀ اين حواشى مى‌نويسد:

    الحواشي الفتوائية عليه كثيرة لكنها لاختصارها لم تستحق التدوين لأن أكثر العلماء المتأخرين قد كتبوا فتاواهم المخالفة للمتن على هوامشها و أقدم ما رأيته من تلك الحواشي حاشية المولى حسین علي التويسركانیالمتوفى 1286 ق.

    در جاى ديگر آمده است: ثم تواترت الحواشي عليه حتى العصر الحاضر و طبع بعض تلك الحواشي على المتن معه، راجع الحواشي على الرسائل العمليّة.

    تاريخ تأليف

    از آنجايى كه شيخ بهايى در موارد متعددى تفصيل مطالب كتاب را به كتاب‌هاى الحبل المتين و مشرق الشمسين ارجاع داده و تأليف آن دو در سال‌هاى 1007 و 1015 پايان يافته است.

    و از طرفى مؤلف موفق به اتمام كتاب نشده است بنابراین اين كتاب در اواخر عمر شريف وى نزدیک به سال 1030ق نوشته شده است.

    نسخه‌ها

    در الذريعة63/5 به نسخه‌اى از كتابخانۀ سيد عبدالحسين حجة در كربلا مربوط به 1079ق با حواشى ملا حسین على بن نوروز ملايرى تويسركانى (م 1286 ق) اشاره شده است.

    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه صفحۀ 222 به نسخه‌هاى متعدد منتخبى اشاره شده است.

    تاريخ انتشار

    اين كتاب بارها و به صورت‌هاى متفاوت در ايران و هند چاپ شده است گاهى به صورت مستقل و گاهى با حواشى كه بر آن زده شده و گاهى نيز مثل كتاب موجود همراه با تتميم الجامع العباسي چاپ شده است.

    كتاب موجود به امر آیت‌الله مرعشى بوسيلۀ مؤسسۀ انتشارات فراهانى در تهران چاپ شده است در چاپ آن از نسخۀ چاپى بمبئى كه شايد صحيح‌ترين نسخۀ چاپى آن باشد استفاده شده است.

    حواشى و شروح

    همچنان كه در الذريعة ج 56/6 گذشت حواشى متعددى بر اين كتاب نوشته شده است كه در جاهاى مختلفى از الذريعة و همين‌طور در كتاب الغدير ج 264/11 به بعضى از آنها اشاره شده كه عبارتند از:

    1. شرح الجامع العباسي، محمد بن على عاملى معروف به ابن خاتون (م 1057 ق) (ذ340/3/، مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223).
    2. حاشيه بر الجامع العباسي، حسین بن على بن نوروز على تويسركانى (م 1286 ق) (ذ56/6/، الغدير 264/11).
    3. حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبداللّه مازندرانى (م 1330 ق) (الغدير 264/11).
    4. حاشيه بر الجامع العباسي، ميرزا ابوالقاسم بن محمدتقى اردوبادى (م 1333 ق) (الغدير 264/11).
    5. حاشيه بر الجامع العباسي، علاء برهان تبريزى (زنده در 1054 ق) (مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223، ذ56/6/).
    6. حاشيه بر الجامع العباسي، سيد محمد كاظم يزدى (م 1338 ق) (الغدير 264/11).
    7. حاشيه بر الجامع العباسي، سيد اسماعيل عاملى صدر (م 1338 ق) (الغدير 264/11)).
    8. حاشيه بر الجامع العباسي، شيخ عبداللّه مامقانى (م 1351 ق) (الغدير 264/11).
    9. حاشيه بر الجامع العباسي، سيد حسن صدر‌الدين كاظمى (م 1354 ق) (الغدير 264/11).
    10. حاشيه بر الجامع العباسي، ملا محمد على نخجوانى (م قرن 13) (الغدير 264/11).

    مؤلف

    علامه نظام‌الدين محمد بن حسین قرشى ساوجى (م حدود 1040 ق).

    اين كتاب در بردارندۀ فروعات فقهى از مسائل وقف تا قصاص به زبان فارسى مى‌باشد.

    اعتبار كتاب

    پس از آنكه شيخ بهايى وفات كرده و موفق به تكميل جامع عباسى نمى‌شود شاه عباس از شاگرد وى، درخواست مى‌نمايد كه آنها را كامل نمايد و وى نيز بقيۀ مباحث فقهى را در ضمن 15 باب با نام تتميم (تكمله) جامع عباسى تأليف مى‌نمايد.

    علاوه بر مباحث فقهى، باب هفتم به زيارت نامه‌هاى پيامبر اسلام(ص) و ائمۀ معصومين(ع) و ايام تولد آن بزرگواران اختصاص يافته است.

    در اين كتاب علاوه بر نظريات فقهاى قبل و مؤلف در موارد زيادى نظريات شيخ بهايى استاد وى ذكر شده است.

    نحوۀ نگارش

    سبک نگارش آن مثل كتاب جامع عباسى فقه رساله‌اى است امّا به نظريات فقهاى قبل نيز تعرض شده است. اين كتاب همچون الجامع العباسي همواره مورد توجه فقهاى بزرگ بوده و به نظريات آن استناد و نقد و بررسى شده است.

    مؤلف در مقدمۀ كتاب در مورد علت نگارش آن به درخواست شاه عباس و مطالب ذكر شده در كتاب اشاره نموده است.

    مطالب كتاب بين سال‌هاى 1031 تا 1038ق تدوين شده است.

    نسخه‌ها

    در مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص223 به نسخه‌هاى خطى متعددى از آن اشاره شده است.

    اين كتاب معمولا همراه با الجامع العباسي و گاهى نيز به صورت مستقل چاپ شده است در الذريعة ج 340/3 به نسخه‌اى به خط سيد زين‌العابدين حسینى در كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى اشاره شده است كه به نظر آقا بزرگ تهرانى متعلّق به نظام‌الدين محمد ساوجى است.

    امّا با توجه به عبارت صفحۀ 223 مقدمه‌اى بر فقه شيعه كه كتاب مستقلى به نام تكملة الجامع العباسي در بحث‌هاى زيارت‌ها و ميراث را به سيد زين‌العابدين حسینى نسبت داده است، مؤلف بودن يا كاتب بودن سيد زين‌العابدين حسینى قابل تأمل است.


    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=جامع_عباسی،_یکدوره_فقه_فارسی&oldid=751032»