القواعد الأصولية علی ضوء مصادر الشیعة الإمامیة: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'القواعد الأصولية (ابهام زدایی)' به 'القواعد الأصولية (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|القواعد الأصولية ( | {{کاربردهای دیگر|القواعد الأصولية (ابهام‌زدایی)}} | ||
'''القواعد الأصولية علی ضوء مصادر الشيعة الإمامية '''، مجموعه دروس فقیه و اصولی معاصر، [[شیخ مهدی مصلّی]]، در حوزه علمیه مدینه منوره به قلم [[سید فاضل شریف]]، پژوهشی روشمند و نوآورانه است که دوره‌ای کامل از علم اصول فقه را در قالب 207 قاعده بر اساس منابع شیعه دوازده‌امامی همراه با اشاره به مهم‌ترین ادله، تبیین می‌کند. | '''القواعد الأصولية علی ضوء مصادر الشيعة الإمامية'''، مجموعه دروس فقیه و اصولی معاصر، [[شیخ مهدی مصلّی]]، در حوزه علمیه مدینه منوره به قلم [[سید فاضل شریف]]، پژوهشی روشمند و نوآورانه است که دوره‌ای کامل از علم اصول فقه را در قالب 207 قاعده بر اساس منابع شیعه دوازده‌امامی همراه با اشاره به مهم‌ترین ادله، تبیین می‌کند. | ||
==هدف و روش== | ==هدف و روش== | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
معنای قاعده: اگر ماده نهی وارد شده باشد، پس بر حرمت حمل می‌شود و ظاهر آن است که دلالتش بر حرمت - که نهی الزامی است - دلالت وضعی است؛ همان طور که در ماده امر هم ذکر شد. | معنای قاعده: اگر ماده نهی وارد شده باشد، پس بر حرمت حمل می‌شود و ظاهر آن است که دلالتش بر حرمت - که نهی الزامی است - دلالت وضعی است؛ همان طور که در ماده امر هم ذکر شد. | ||
دلیل قاعده: تبادر است؛ زیرا نهی الزامی از ماده نهی به ذهن متبادر می‌شود. | دلیل قاعده: تبادر است؛ زیرا نهی الزامی از ماده نهی به ذهن متبادر می‌شود. | ||
مثال قاعده: از قول خدای تعالی '''وَ أَخْذِهِمُ الرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَكلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرينَ مِنْهُمْ عَذاباً أَليما''' (نساء: 161)، استظهار می‌کنیم که ربا بر آنان حرام بود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص86</ref>. | مثال قاعده: از قول خدای تعالی'''وَ أَخْذِهِمُ الرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَكلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرينَ مِنْهُمْ عَذاباً أَليما''' (نساء: 161)، استظهار می‌کنیم که ربا بر آنان حرام بود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص86</ref>. | ||
* (66) ''مفهوم عدد در مقام تحدید'' | * (66) ''مفهوم عدد در مقام تحدید'' | ||
متن قاعده: عدد در مقام تعیین، بر مفهوم دلالت می‌کند. | متن قاعده: عدد در مقام تعیین، بر مفهوم دلالت می‌کند. | ||
معنای قاعده: اگر در آیه یا روایتی، قضیه‌ای وارد شود که حکم در آن بر عددی خاصّ تعلق گرفته باشد، دلالت می‌کند بر اینکه آن عدد، خصوصیتی دارد و کمتر یا بیشتر از آن مقصود نیست؛ مانند قول خدای تعالی '''... فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ...''' (مائده: 89) که دلالت دارد بر اینکه اطعام بیش از 10 مسکین واجب نیست و کمتر از 10 نفر نیز کفایت نمی‌کند. | معنای قاعده: اگر در آیه یا روایتی، قضیه‌ای وارد شود که حکم در آن بر عددی خاصّ تعلق گرفته باشد، دلالت می‌کند بر اینکه آن عدد، خصوصیتی دارد و کمتر یا بیشتر از آن مقصود نیست؛ مانند قول خدای تعالی'''... فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ...''' (مائده: 89) که دلالت دارد بر اینکه اطعام بیش از 10 مسکین واجب نیست و کمتر از 10 نفر نیز کفایت نمی‌کند. | ||
دلیل قاعده: فهم عرفی برای مانند این‌گونه استعمالات است. کاربردهای قاعده: | دلیل قاعده: فهم عرفی برای مانند این‌گونه استعمالات است. کاربردهای قاعده: | ||
# قول خدای تعالی: '''... فَصِيامُ ثَلاثَةِ أَيامٍ فِي الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْك عَشَرَةٌ كامِلَةٌ...''' (بقره: 196)؛ یعنی در زمان حجّ، روزه کمتر از 3 روز کفایت نمی‌کند و بیش از آن نیز واجب نیست و همچنین بعد از برگشت از حجّ، روزه کمتر از 7 روز کافی نیست و بیش از آن هم وجوبی ندارد. | # قول خدای تعالی:'''... فَصِيامُ ثَلاثَةِ أَيامٍ فِي الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْك عَشَرَةٌ كامِلَةٌ...''' (بقره: 196)؛ یعنی در زمان حجّ، روزه کمتر از 3 روز کفایت نمی‌کند و بیش از آن نیز واجب نیست و همچنین بعد از برگشت از حجّ، روزه کمتر از 7 روز کافی نیست و بیش از آن هم وجوبی ندارد. | ||
# قول خدای تعالی: '''لا يؤاخِذُكمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ في أَيمانِكمْ وَ لكنْ يؤاخِذُكمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيمانَ فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ...''' (مائده: 89)؛ یعنی اطعام کمتر از 10 نفر کافی نیست و غذا دادن به بیش از این عدد نیز وجوبی ندارد<ref>ر.ک: همان، ص130</ref>. | # قول خدای تعالی:'''لا يؤاخِذُكمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ في أَيمانِكمْ وَ لكنْ يؤاخِذُكمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيمانَ فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ...''' (مائده: 89)؛ یعنی اطعام کمتر از 10 نفر کافی نیست و غذا دادن به بیش از این عدد نیز وجوبی ندارد<ref>ر.ک: همان، ص130</ref>. | ||
==تاریخ پیدایش== | ==تاریخ پیدایش== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۸
القواعد الأصولية علی ضوء مصادر الشيعة الإمامية، مجموعه دروس فقیه و اصولی معاصر، شیخ مهدی مصلّی، در حوزه علمیه مدینه منوره به قلم سید فاضل شریف، پژوهشی روشمند و نوآورانه است که دوره‌ای کامل از علم اصول فقه را در قالب 207 قاعده بر اساس منابع شیعه دوازده‌امامی همراه با اشاره به مهم‌ترین ادله، تبیین می‌کند.
| القواعد الأصولية علی ضوء مصادر الشیعة الإمامیة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | م‍ص‍ل‍ی، مهدی (نويسنده) شریف، فاضل عباس (مقرر) |
| ناشر | العتبة العلویة المقدسة. قسم الشؤون الفکریة و الثقافیة. شعبة الإصدارات و المطبوعات ** مرکز الفقاهة للدراسات و البحوث الفقهیة |
| مکان نشر | عربستان - قطیف |
| سال نشر | 1434ق - 2013م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
بیان تفصیلی مطالب اصولی و نقد آرای دیگران، از اهداف این کتاب نیست و هدف اصلی، آشکار کردن فایده عملی مسائل اصول فقه در استنباط حکم مسائل فقهی است. [شیخ مهدی مصلّی]] با تأکید بر آنکه کتاب حاضر، تقریر نظر ما در مباحث اصولی و اشاره به عمده ادله‌‌ای است که بر آن اعتماد کرده‌ایم، یادآور شده است: این اثر بیشتر شبیه به تعلیقه‌ای علمی بدون تفصیل است که بر کتابی به نام «القواعد الأصولية» (نوشته جمعی از فاضلان حوزه علمیه) افزوده‌ایم و مسائل بسیاری به آن اضافه کرده و ساختار مسائلش را بازسازی کرده‌ایم تا با نظر ما هماهنگ گردد و شایسته کاربردی‌سازی مستقیم بر مواردش شود و ما موفق شدیم که آن را برای گروهی از فضلای حوزه علمیه مدینه منوره تدریس کنیم. امید است جویندگان فقه اهل‌بیت(ع) از آن بهره‌مند شوند و در روز لقاء الله، برای ما و مقرّر سودمند باشد[۱].
ساختار و محتوا
اثر حاضر، از 4 بخش (شامل 30 مبحث و 207 قاعده) به‌ترتیب ذیل تشکیل شده است:
- مباحث الفاظ (شامل 12 مبحث و 101 قاعده)؛
- مباحث حُجَج (شامل 8 مبحث و 42 قاعده)؛
- مباحث اصول عملیه (شامل 5 مبحث و 32 قاعده)؛
- مباحث تعارض و ترجیح (شامل 5 مبحث و 32 قاعده).
- مباحث هر قاعده‌ای، به‌ترتیب ذیل سامان‌دهی و مطرح شده است:
- به هر قاعده‌ای شماره و عنوانی جداگانه اختصاص داده شده است.
- نخست، قاعده مورد نظر به‌صورت کوتاه و گویا در یک جمله با عنوان «نصّ القاعدة» بیان شده است.
- بعد با عنوان «مدلول القاعدة»، توضیحی در مورد معنای آن آمده است.
- آنگاه دلیل آن به شکل مختصر و گاه تا حدودی تفصیلی مطرح شده است.
- سرانجام، در مواردی، با عنوان «تطبيقات القاعدة»، با ذکر مثال یا مثال‌هایی فایده عملی آن در دستیابی به حکم شرعی آشکار شده است.
نمونه مباحث
- (40) "مادّه نهی"
متن قاعده: ماده نهی، ظاهر در حرمت است. معنای قاعده: اگر ماده نهی وارد شده باشد، پس بر حرمت حمل می‌شود و ظاهر آن است که دلالتش بر حرمت - که نهی الزامی است - دلالت وضعی است؛ همان طور که در ماده امر هم ذکر شد. دلیل قاعده: تبادر است؛ زیرا نهی الزامی از ماده نهی به ذهن متبادر می‌شود. مثال قاعده: از قول خدای تعالیوَ أَخْذِهِمُ الرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ وَ أَكلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرينَ مِنْهُمْ عَذاباً أَليما (نساء: 161)، استظهار می‌کنیم که ربا بر آنان حرام بود[۲].
- (66) مفهوم عدد در مقام تحدید
متن قاعده: عدد در مقام تعیین، بر مفهوم دلالت می‌کند. معنای قاعده: اگر در آیه یا روایتی، قضیه‌ای وارد شود که حکم در آن بر عددی خاصّ تعلق گرفته باشد، دلالت می‌کند بر اینکه آن عدد، خصوصیتی دارد و کمتر یا بیشتر از آن مقصود نیست؛ مانند قول خدای تعالی... فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ... (مائده: 89) که دلالت دارد بر اینکه اطعام بیش از 10 مسکین واجب نیست و کمتر از 10 نفر نیز کفایت نمی‌کند. دلیل قاعده: فهم عرفی برای مانند این‌گونه استعمالات است. کاربردهای قاعده:
- قول خدای تعالی:... فَصِيامُ ثَلاثَةِ أَيامٍ فِي الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْك عَشَرَةٌ كامِلَةٌ... (بقره: 196)؛ یعنی در زمان حجّ، روزه کمتر از 3 روز کفایت نمی‌کند و بیش از آن نیز واجب نیست و همچنین بعد از برگشت از حجّ، روزه کمتر از 7 روز کافی نیست و بیش از آن هم وجوبی ندارد.
- قول خدای تعالی:لا يؤاخِذُكمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ في أَيمانِكمْ وَ لكنْ يؤاخِذُكمْ بِما عَقَّدْتُمُ الْأَيمانَ فَكفَّارَتُهُ إِطْعامُ عَشَرَةِ مَساكينَ... (مائده: 89)؛ یعنی اطعام کمتر از 10 نفر کافی نیست و غذا دادن به بیش از این عدد نیز وجوبی ندارد[۳].
تاریخ پیدایش
هرچند زمان تدریس این دروس به‌صورت دقیق مشخص نشده، ولی شیخ مهدی مصلّی مقدمه‌اش را در مدینه منوره در تاریخ 28 شوال 1428ق، نوشته[۴] و سید فاضل شریف نیز مقدمه‌اش را در همان جا، تاریخ 14 جمادی‌الاولی 1427ق، ثبت کرده[۵] و سرانجام نگارش این اثر را در تاریخ 4 شعبان 1428ق، به پایان رسانده است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.