حقيقة الفتوى و شروط المفتي

حقيقة الفتوى و شروط المُفتي، نوشته خطیب و مفتی وهابی عربستانی، عبدالله بن عبدالرحمن جبرین (1353-1430ق)، مسئله فتوای شرعی و شرایط و آداب فتواداران و فتواخواهان را از دیدگاه خودش توضیح داده است.

حقيقة الفتوى و شروط المفتي
پدیدآوران	جبرین، عبد الله بن عبد الرحمن (نويسنده)
ناشر	دانشگاه تهران. دانشكده علوم اجتماعي و تعاون
مکان نشر	عربستان - ریاض
سال نشر	1434ق
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

ناشر، کتاب حاضر را پرفایده، جامع احکام و آداب فتوا و حاصل بیش از 50 سال تجربه فتوا دادن جبرین شمرده و اظهار امیدواری کرده است که این اثر باعث تقویت جایگاه علمی فتوا و جلوگیری از هرگونه انحراف در آن شود‏.

ساختار و محتوا

اثر حاضر، تقسیم به بخش و فصل و مانند آن نشده و برخی از مطالب اصلی و مهمّ آن عبارت است از:

1. تعریف فتوا و کسانی که فتوا دادند.
2. فتاوای صحابه، تابعین و امامان چهارگانه.
3. فتاوای برخی از کسانی که بعد از ائمه اربعه تاکنون آمده‌اند.
4. حکم فتوا دادن و مجازات کتمان علم.
5. حکم فتوای بدون دلیل.
6. نمونه‌هایی از ورع دانشمندان و خودداری از فتوا دادن.
7. شروط و آداب فتوادهندگان.
8. چگونگی پاسخ دادن به مسائل اختلافی.
9. تغییر فتوا با تغییر زمان و عرف.
10. صفات فتواجویان و آداب فتواطلبی.

تاریخ تألیف

عبدالله بن عبدالرحمن جبرین، نگارش اثر حاضر را در 22 صفر 1426ق، به پایان رسانده است‏.

نمونه مباحث

• بر فتوادهنده واجب است که قبل از فتوا دادن، به دنبال دلیل بگردد؛ پس اگر دلیلی یافت و دلالت روشن آن را به دست آورد، باید بر طبق آن فتوا دهد و از مخالفتش بپرهیزد...‏.
• روایات بسیاری وارد شده است که از عجله و صادر کردن فتوای بدون آگاهی، نهی کرده است. ابوداوود از ابوهریره نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: کسی که مرتکب گناهی شود به‌خاطر فتوای بدون علمی که به او گفته شده، گناهش برعهده فتوادهنده است‏.
• استفتاکننده نباید از هرکسی که دانشمند دینی نامیده می‌شود و یا تدریس علوم شرعی می‌کند، ولی شایستگی ندارد، فتوا بطلبد و نباید به شهرت داشتن در بین مردم اعتنایی کرد؛ زیرا مردم به‌سرعت فریفته می‌شوند. حتی ممکن است چنین کسانی، مشهور باشند و سخنانی فصیح و بلیغ گویند و با نظر عموم مخالفت کنند تا شرک را مباح سازند و دوستی با کافران را جایز شمارند و... در این صورت، جایز نیست که استفتاکننده از این گمراهان تقلید کند‏.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.