عقود المرجان في تفسير القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' '''' به ''''') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
وى تا جاى ممكن، در تبيين آيات، از روايات بهره برده و در موارد لزوم، به نكات لغوى و صرفى و نحوى پرداخته است<ref>همان</ref> | وى تا جاى ممكن، در تبيين آيات، از روايات بهره برده و در موارد لزوم، به نكات لغوى و صرفى و نحوى پرداخته است<ref>همان</ref> | ||
وى در بيان نكات ادبى، از تفاسيرى چون «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، «أنوار التنزيل» بيضاوى و «غرائب القرآن» و «رغائب الفرقان» نيشابورى استفاده نموده است. او همچنين از يادكرد اختلاف قرائات، شأن نزول‌ها و قضاياى تاريخى پيرامون آيات، غفلت نكرده و در بررسى آيات الاحكام، ديدگاه‌هاى فقهى شيعه و اهل سنت را يادآور شده است. ايشان همچنين فوائد و فرائدى را كه زاييده ذهن و انديشه خود اوست، به خوانندگان تقديم كرده است؛ براى نمونه، وى در تفسير آيه ''' «مالك يوم‌الدين» '''، پس از يادكرد اختلاف قرائت در آيه مذكور، وجه مرجح را بر اساس لغت و احاديث، ذكر كرده است. وى همچنين در تعيين وجه كاربرد ''' «ذلك» ''' در آيه ''' «ذلك الكتاب لا ريب فيه» '''<ref>البقره/ 2</ref>به درستى از احاديث استفاده كرده است<ref>همان، ص135</ref> | وى در بيان نكات ادبى، از تفاسيرى چون «[[مجمع البيان في تفسير القرآن|مجمع البيان]]» [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|الكشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، «أنوار التنزيل» بيضاوى و «غرائب القرآن» و «رغائب الفرقان» نيشابورى استفاده نموده است. او همچنين از يادكرد اختلاف قرائات، شأن نزول‌ها و قضاياى تاريخى پيرامون آيات، غفلت نكرده و در بررسى آيات الاحكام، ديدگاه‌هاى فقهى شيعه و اهل سنت را يادآور شده است. ايشان همچنين فوائد و فرائدى را كه زاييده ذهن و انديشه خود اوست، به خوانندگان تقديم كرده است؛ براى نمونه، وى در تفسير آيه''' «مالك يوم‌الدين»'''، پس از يادكرد اختلاف قرائت در آيه مذكور، وجه مرجح را بر اساس لغت و احاديث، ذكر كرده است. وى همچنين در تعيين وجه كاربرد''' «ذلك»''' در آيه''' «ذلك الكتاب لا ريب فيه»'''<ref>البقره/ 2</ref>به درستى از احاديث استفاده كرده است<ref>همان، ص135</ref> | ||
وى همچنين از يادكرد لطائف و ظرائف موجود در آيات نيز غفلت نكرده است. | وى همچنين از يادكرد لطائف و ظرائف موجود در آيات نيز غفلت نكرده است. | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۶:۳۶
| عقود المرجان في تفسیر القرآن | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه فرهنگی ضحی (محقق) جزایری، سید نعمت‌الله بن عبدالله (نویسنده) |
| ناشر | نور وحی |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-2592-24-1 |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ تفاسیر ماثوره - شیعه امامیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 5 |
| کد کنگره | BP 98 /ج4ع7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
عقود المرجان في تفسير القرآن اثر سيد نعمة الله جزايرى (متوفى 1112ق)، تفسيرى در حواشى قرآن كريم و برگرفته از تفاسير معتبر خاصه و عامه مى‌باشد، كه نگارش آن به زبان عربى در سال 1102ق به اتمام رسيده است[۱]
اين كتاب «العقود المرجان لحواشي القرآن» نيز خوانده شده و شيخ آقابزرگ تهرانى در «الذريعة»، با عنوان «العقود و المرجان» از آن ياد كرده است. در نسخه خطى «الكواكب المنتثرة» به عنوان «تفسير القرآن» نوشته شده، اما در نسخه چاپى (ص788) به «الحواشي على القرآن- العقود و المرجان» تبديل شده است. عنوان صحيح كتاب «عقود المرجان» است كه خود مؤلف نوشته و در نسخه‌هاى متعدد، به آن تصريح شده است[۲]
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محققین و مؤلف آغاز و مطالب دربردارنده تفسير تمام سوره‌هاى قرآن كريم مى‌باشد كه در پنج جلد، تنظيم شده است.
مؤلف در اين كتاب، تفسير و تأويل، قرآن را از سخنان اهل‌بيت(ع) و اقوال مفسران گردآورده و در كنار اينها، به اختلاف قرائات و نكات ادبى و مواردى ديگر، اشاراتى كرده است[۳]
اين اثر به دست محققان مؤسسه فرهنگى «شمس الضحى» تصحيح و مدرک يابى شده است. اين محققان در تصحيح اين اثر نفيس، به نسخه منحصر به فرد علامه سيد محمدتقى بن احمد موسوى حكيم [از نوادگان مؤلف] اعتماد و مصادرى را كه مرحوم مؤلف از آنها نقل كرده، كاملاً مشخص و تصحيفات و دگرگونى‌ها و افتادگى‌ها را تصحيح و موارد ناخوانا در نسخه را با «...» معلوم كرده و عباراتى كه افزودن آنها را لازم ديده‌اند، ميان دو قلاب آورده‌اند[۴]
گزارش محتوا
در مقدمه محققین، ضمن اشاره به اقداماتى كه در راستاى تحقيق و تحصيح كتاب صورت گرفته، گزارشى از زندگى نویسنده و آثار وى، ارائه گرديده است[۵]
در مقدمه نویسنده، به موضوع كتاب اشاره و توضيح مختصرى پيرامون شيوه كار، داده شده است[۶]
در شرح محتواى كتاب، نخست به آنچه مصححان اين اثر به اجمال ياده كرده‌اند، اشاره و سپس مواردى را كه از مطالعه اين كتاب به دست مى‌آيد، همراه با شواهد مربوطه، بيان مى‌كنيم:
- از قرائن پرشمار آشكار مى‌شود كه بيشتر آنچه در اين كتاب گردآمده، به دست مؤلف آن بوده است. مطالبى نيز يافت مى‌شود كه گردآورندگان آنها، كسانى جز مؤلف‌اند كه ممكن است به دستور مؤلف يا پس از درگذشت او، بدين كار دست يازيده باشند. نام اين كسان چنين است: حسن الموسوى، عصام، سعدالدين، محمدعلى و..[۷]
- مطالب و رواياتى كه در اين اثر آمده، گاه تلخيص و گاه، عباراتى بر آنها افزوده و گاه مضمون آنها نگاشته شده و گاه، مطالب پراكنده در عبارتى واحد، آمده است. از همين روست كه مطالب بسيارى از اين تفسير و روايات منقول در آن، با مصادر آنها مطابق و سازگار نيست[۸]
- تلخيصات و زيادات در مواردى، ايهام و غلط و افتادگى در مطالب پديد آورده‌اند كه توسط مصححان تصحيح شده است[۹]
- مؤلف در نقل روايات، فراوان از تفسير «نورالثقلين» اثر عبدعلى حويزى بهره برده و در تفسير آيات الاحكام، از كتاب «مسالك الأفهام إلى آيات الأحكام» اثر فاضل جواد استفاده كرده و در برخى موارد، جملات اين كتاب را عيناً نقل كرده است[۱۰]
مؤلف در اين اثر، در همه سوره‌ها، نخست درباره فضيلت آن سوره و خواص و ثواب تلاوت آن، احاديثى را از معصومان(ع) نقل كرده و سپس به بررسى تك‌تك آيات آن سوره پرداخته و گاه، آيات هم موضوع را به شكل پشت سرهم، تفسير كرده است.
وى تا جاى ممكن، در تبيين آيات، از روايات بهره برده و در موارد لزوم، به نكات لغوى و صرفى و نحوى پرداخته است[۱۱]
وى در بيان نكات ادبى، از تفاسيرى چون «مجمع البيان» شيخ طوسى، «الكشاف» زمخشرى، «أنوار التنزيل» بيضاوى و «غرائب القرآن» و «رغائب الفرقان» نيشابورى استفاده نموده است. او همچنين از يادكرد اختلاف قرائات، شأن نزول‌ها و قضاياى تاريخى پيرامون آيات، غفلت نكرده و در بررسى آيات الاحكام، ديدگاه‌هاى فقهى شيعه و اهل سنت را يادآور شده است. ايشان همچنين فوائد و فرائدى را كه زاييده ذهن و انديشه خود اوست، به خوانندگان تقديم كرده است؛ براى نمونه، وى در تفسير آيه «مالك يوم‌الدين»، پس از يادكرد اختلاف قرائت در آيه مذكور، وجه مرجح را بر اساس لغت و احاديث، ذكر كرده است. وى همچنين در تعيين وجه كاربرد «ذلك» در آيه «ذلك الكتاب لا ريب فيه»[۱۲]به درستى از احاديث استفاده كرده است[۱۳]
وى همچنين از يادكرد لطائف و ظرائف موجود در آيات نيز غفلت نكرده است.
وضعيت كتاب
كتاب فاقد هرگونه فهرست مى‌باشد.
در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، توضيح برخى كلمات و عبارات متن ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- نادرى، مرتضى، «عقود المرجان لحواشي القرآن»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: سفينه، زمستان 1387- شماره 21، از ص127 تا 140.
- فاطمى موحد، سيد حسن، «نابغه فقه و حديث در آينه نقد و گزارش (2)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه: آينه پژوهش، بهمن و اسفند 1388- شماره 120، از ص66-87.