خطیب تبریزی، یحیی بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'شیبانی (ابهام زدایی)' به 'شیبانی (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام کامل = | | نام کامل =یحیی بن علی خطیب تبریزی | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| تخلص = | | تخلص = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| نام پدر = | | نام پدر =علی | ||
| ولادت = | | ولادت = 421ق | ||
| محل تولد = | | محل تولد = تبریز | ||
| کشور تولد = | | کشور تولد = ایران | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| رحلت = | | رحلت =502ق | ||
| شهادت = | | شهادت = | ||
| مدفن = | | مدفن = باب ابرز بغداد | ||
| طول عمر = | | طول عمر = | ||
| نام همسر = | | نام همسر = | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| دین = | | دین = | ||
| مذهب = | | مذهب = | ||
| پیشه = | | پیشه = ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم | ||
| منصب = | | منصب = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
| اساتید = | | اساتید = [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقادر جرجانی]] | ||
| مشایخ = | | مشایخ = | ||
| معاصرین = | | معاصرین = | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
| علایق پژوهشی = | | علایق پژوهشی = | ||
| سبک نوشتاری = | | سبک نوشتاری = | ||
| آثار = | | آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[الکافي في العروض و القوافي]] | [[تهذیب إصلاح المنطق]] | [[الملخص في إعراب القرآن للخطیب التبریزي]]}} | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| کد مؤلف = AUTHORCODE05997AUTHORCODE | | کد مؤلف = AUTHORCODE05997AUTHORCODE | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|شیبانی (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''یحیی بن علی خطیب تبریزی''' (421-502ق)، ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم. | '''یحیی بن علی خطیب تبریزی''' (421-502ق)، ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم که نزد ابوالعلاء معرى، [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]]، ابوالحسن بن بابشاذ کسب علم نموده و [[جوالیقی، موهوب بن احمد|جوالیقى]] و [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]]، از جمله شاگردان وی، می‌باشند. | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی که شرح‌حال‌نویسان غالباً او را خطیب تبریزی معرفی کرده‌اند، اما یاقوت حموی آن را اشتباه می‌داند و معتقد است ابن خطیب درست است<ref>ر.ک: فرزانه، بابک، ج22، ص443</ref>، در سال 421ق هنگام ظهور سلجوقیان آسیای شمالی متولد شد. منابع متقدم اشاره‌ای به محل تولد او نکرده‌اند، اما بروکلمان او را زاده تبریز می‌داند<ref>ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص734</ref>. | ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی که شرح‌حال‌نویسان غالباً او را خطیب تبریزی معرفی کرده‌اند، اما [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|یاقوت حموی]] آن را اشتباه می‌داند و معتقد است ابن خطیب درست است<ref>ر.ک: فرزانه، بابک، ج22، ص443</ref>، در سال 421ق هنگام ظهور سلجوقیان آسیای شمالی متولد شد. منابع متقدم اشاره‌ای به محل تولد او نکرده‌اند، اما [[بروکلمان، کارل|بروکلمان]] او را زاده تبریز می‌داند<ref>ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص734</ref>. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
تحصیلات ابتدایی خود را تحت نظر معلمین تبریز در مدرسه شیخ ابوسلبا به اتمام رساند<ref>ر.ک: دولت‌آبادی، عزیز، ص66</ref>، سپس در حدود سال 450ق وارد دمشق شد و در آنجا از محضر خطیب بغدادی بهره برد. او در شام و شهرهای آن نزد شماری از بزرگان وقت استماع حدیث کرد و از محضر عبدالقادر جرجانی نیز استفاده نمود. ابوزکریا در جوانی به مصر سفر کرد. در آنجا ابوالحسن بن بابشاذ (متوفی 469) نزد او علم لغت را فراگرفت. وی سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس ادبیات پرداخت و کتابداری آنجا را نیز به‌عهده گرفت و تا پایان عمر در بغداد بود<ref>ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص734</ref>. | تحصیلات ابتدایی خود را تحت نظر معلمین تبریز در مدرسه شیخ ابوسلبا به اتمام رساند<ref>ر.ک: دولت‌آبادی، عزیز، ص66</ref>، سپس در حدود سال 450ق وارد دمشق شد و در آنجا از محضر خطیب بغدادی بهره برد. او در شام و شهرهای آن نزد شماری از بزرگان وقت استماع حدیث کرد و از محضر [[جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان|عبدالقادر جرجانی]] نیز استفاده نمود. ابوزکریا در جوانی به مصر سفر کرد. در آنجا [[ابن بابشاذ، طاهر بن احمد|ابوالحسن بن بابشاذ]] (متوفی 469) نزد او علم لغت را فراگرفت. وی سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس ادبیات پرداخت و کتابداری آنجا را نیز به‌عهده گرفت و تا پایان عمر در بغداد بود<ref>ر.ک: نصراللهی، یدالله، ج15، ص734</ref>. | ||
==شاگردان== | |||
ابوزکریا در بغداد شاگردان بسیارى داشت. جوالیقى و ابن عساکر نیز از وى روایت کردند. | |||
==وفات== | ==وفات== | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۲: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# | # [https://rch.ac.ir/article/Details/8662 نصراللهی، یدالله، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج15، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378] | ||
https://rch.ac.ir/article/Details/8662 | # [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240776/%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7 فرزانه، بابک، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج22، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388] | ||
# [[:noormags: 48309|دولت‌آبادی، عزیز، «خطیب تبریزی و آثار او»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله زبان و ادب فارسی، بهمن 1330- شماره 25 و 26 ISC (7 صفحه - از 65 تا 71)]]، | |||
https://www.cgie.org.ir/fa/article/240776/%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7 | |||
# [[:noormags: 48309|دولت‌آبادی، عزیز، «خطیب تبریزی و آثار او»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله زبان و ادب فارسی، بهمن 1330- شماره 25 و 26 ISC (7 صفحه - از 65 تا 71)]]، | |||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۹: | ||
[[کنز الحفاظ فی کتاب تهذیب الالفا‌ظ لابی یوسف یعقوب بن اسحا‌ق السکیت]] | [[کنز الحفاظ فی کتاب تهذیب الالفا‌ظ لابی یوسف یعقوب بن اسحا‌ق السکیت]] | ||
[[شرح القصائد العشر]] | |||
[[شرح ديوان الحماسة]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 بهمن 1401]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1401 توسط حسن باقی زاده]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ بهمن 1401 توسط حسن باقی زاده]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1401 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ بهمن 1401 توسط محسن عزیزی]] | ||
[[رده:ادیبان]] | |||
[[رده:واژه‌‌شناسان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۹
| خطیب تبریزی، یحیی بن علی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | یحیی بن علی خطیب تبریزی |
| نام‌های دیگر | ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی |
| نام پدر | علی |
| ولادت | 421ق |
| محل تولد | تبریز، ایران |
| رحلت | 502ق |
| مدفن | باب ابرز بغداد |
| پیشه | ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | عبدالقادر جرجانی |
| برخی آثار | |
برای دیگر کاربردها، شیبانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
یحیی بن علی خطیب تبریزی (421-502ق)، ادیب، لغت‌شناس و نحوی قرن پنجم که نزد ابوالعلاء معرى، خطیب بغدادی، ابوالحسن بن بابشاذ کسب علم نموده و جوالیقى و ابن عساکر، از جمله شاگردان وی، می‌باشند.
ولادت
ابوزکریا یحیی بن علی بن محمد بن حسن بن بسطام شیبانی که شرح‌حال‌نویسان غالباً او را خطیب تبریزی معرفی کرده‌اند، اما یاقوت حموی آن را اشتباه می‌داند و معتقد است ابن خطیب درست است[۱]، در سال 421ق هنگام ظهور سلجوقیان آسیای شمالی متولد شد. منابع متقدم اشاره‌ای به محل تولد او نکرده‌اند، اما بروکلمان او را زاده تبریز می‌داند[۲].
تحصیلات
تحصیلات ابتدایی خود را تحت نظر معلمین تبریز در مدرسه شیخ ابوسلبا به اتمام رساند[۳]، سپس در حدود سال 450ق وارد دمشق شد و در آنجا از محضر خطیب بغدادی بهره برد. او در شام و شهرهای آن نزد شماری از بزرگان وقت استماع حدیث کرد و از محضر عبدالقادر جرجانی نیز استفاده نمود. ابوزکریا در جوانی به مصر سفر کرد. در آنجا ابوالحسن بن بابشاذ (متوفی 469) نزد او علم لغت را فراگرفت. وی سپس به بغداد رفت و در مدرسه نظامیه بغداد به تدریس ادبیات پرداخت و کتابداری آنجا را نیز به‌عهده گرفت و تا پایان عمر در بغداد بود[۴].
شاگردان
ابوزکریا در بغداد شاگردان بسیارى داشت. جوالیقى و ابن عساکر نیز از وى روایت کردند.
وفات
خطیب تبریزی به سال 502ق در بغداد درگذشت و در باب ابرز به خاک سپرده شد[۵].
آثار
- الإيضاح في فسر شعر أبي‌تمام؛
- تهذيب إصلاح المنطق؛
- تهذيب الألفاظ؛
- شرح اختيارات المفضل (شرح المفضليات)؛
- شرح القصائد العشر (شرح المعلقات السبع)؛
- شرح ديوان عنترة؛
- شرح على ديوان أشعار الحماسة (شرح ديوان الحماسة)؛
- شرح قصيدة بردة (بانت سعاد)؛
و...[۶].
پانویس
منابع مقاله
- نصراللهی، یدالله، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج15، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378
- فرزانه، بابک، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج22، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388
- دولت‌آبادی، عزیز، «خطیب تبریزی و آثار او»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله زبان و ادب فارسی، بهمن 1330- شماره 25 و 26 ISC (7 صفحه - از 65 تا 71)،