الوصايا

الوصایا
پدیدآوران	عطا، عبدالقادر احمد (محقق و معلق) حارث محاسبی، حارث بن اسد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	النصائح - القصد والرجوع الی الله - بدء من أناب الی الله - فهم الصلاة - التوهم
ناشر	دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1406 ق یا 1986 م
چاپ	1
موضوع	وعظ
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏261‎‏/‎‏4‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏2‎‏و‎‏6
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الوصايا تأليف حارث بن اسد محاسبى (243-165ق) به زبان عربى است. موضوع كتاب بيان برخى مسائل اخلاقى و عبادى است.

ساختار

كتاب با مقدمه ارزشمندى از محقق كتاب آغاز شده است. متن اثر مشتمل بر پنج كتاب است. كتاب اول با عنوان «النصايح» مشتمل بر 41 باب و كتاب دوم با نام «القصد و الرجوع»، 34 مسئله را دربر دارد. سه كتاب ديگر نيز حاوى بخش‌هایى است.

گزارش محتوا

محقق كتاب عبدالقادر احمد عطا در مقدمه‌اش بر كتاب زندگى مؤلف، شخصيت علمى، كلام علما و بزرگان اهل سنت درباره محاسبى و شروع كار علمى محاسبى از ابتدا تا انتها را بيان كرده است.

محقق سپس تأليفات محاسبى را در سه دسته تقسيم‌بندى مى‌نمايد:

«دسته اول مخلوطات موجود مؤلف كه مشتمل بر چهارده كتاب است؛ مانند: آداب النفوس، احكام توبه، رساله تصوف، تنبيه و آگاهى بر اعمال قلوب و جوارح.

دسته دوم مخطوطات مفقوده؛ در اين بخش شش كتاب را معرفى مى‌كند كه به اين شرح است، رساله در اخلاق، اخلاق حكيم، تفكر و اعتبار، كتاب دماء، كتاب غيبت و فهم سنن.

دسته سوم مطبوعات و كتاب‌هاى مؤلف كه به چاپ رسيده است، كه مشتمل بر نه كتاب است؛ مانند: رعايت حقوق الله، توهم، وصايا.

خلاصه مطالب متن كتاب به اين شرح است:

1. در كتاب نصايح مشتمل بر يك مقدمه و چهل و يك باب مباحث اخلاقى گوناگونى را ذ كر مى‌كند و با آيات و روايات توضيح مى‌دهد. مطالبى مانند تقوا، تواضع، قناعت، وجوب نيت عمل، وجوب دعا به قلب و زبان، وجوب اسرار به اعمال نيك و آفات علم.
2. در كتاب قصد و رجوع به سوى خدا، مشتمل بر سى و چهار مسأله مطالبى مانند: توبه، محاسبه نفس، زهد، عقل، صدق، اخلاص و بيان آن، طهارت قلب، صفت خوف و شرح صفت خائفين مورد مطالعه قرار گرفته است.
3. در اين كتاب مطالبى گوناگونى پيرامون توبه و بازگشت به سوى خدا بيان شده است. مباحثى مانند: عزم بر تأديب فن، خدعه‌هاى نفس، دلايل صدق و توبه، عزت مقام تائبين، دلايل صدق شاكرين در اين بخش از كتاب مورد شرح و توضيح واقع شده است.
4. در اين كتاب فهم نماز بررسى شده است. گرچه اين بخش داراى حجم اندكى است، ولى مؤلف مطالب بسيار مهمى در باب نماز را بيان مى‌كند. آداب ورود در نماز، به‌پاداشتن و فراغت از نماز در اين بخش به خوبى بيان شده است. مؤلف آيات و روايات و اقوال علماء را پيرامون موضوع بيان مى‌كند.
5. توهم آخرين بخش از كتاب است كه مشتمل بر اين موضوعاتى همچون آلام و دردهاى موت، اهوال قيامت، شفاعت، عذاب كافرين و نعمت‌هاى بهشت است.

وضعيت كتاب

فهرست موضوعات و مطالب در آخر كتاب بيان شده است. آدرس آيات و روايات، توضيح برخى عبارات و معرفى اعلام در پاورقى كتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.