نرم‌افزار فرهنگ اصطلاحات علوم

فرهنگ اصطلاحات علوم
مخاطب	دانشجویان و پژوهشگران تخصصی حوزه‌های گوناگون علوم
تولید کننده	مرکز تحقيقات کامپيوتری علوم اسلامی
سال تولید	1395
کشور تولید کننده	ایران
زبان واسط کاربری	فارسی، عربی، انگلیسی
زبان منابع	فارسی، عربی
تعداد کتاب‌ها	97
سیستم عامل مورد نیاز	ویندوز
شماره شناسنامه نرم افزار	8-02202-051590
وبگاه رسمی	پایگاه نورسافت
وبگاه خرید	پایگاه نورشاپ
اجرای آنلاین	پیشخوان برخط نرم‌افزارهای نور

برای دیگر کاربردها، اصطلاحات (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، فرهنگ (ابهام‌زدایی) را ببینید.

نرم‌افزار فرهنگ اصطلاحات علوم دربردارنده متن ۹۷ عنوان کتاب در زمینه فرهنگ ‌نامه اصطلاحات علوم، طیّ ۱۵۷ جلد، در موضوع‌هایی همچون: علوم قرآن، علوم حدیث، بلاغت، فقه، اصول فقه، فلسفه، عرفان، منطق، کلام...

ضرورت و اهداف تولید برنامه

در بیان نیازمندی به فرهنگ اصطلاحات چنین آورده‌اند: مقصود اصلی و هدف نهایی نویسنده و خواننده، تفهیم و تفهم است. حال اگر معنای الفاظ در نظر گوینده چیزی و در نظر شنونده چیز دیگری باشد، تفهیم و تفهم چگونه ممکن است؟ بنابراین بر دانشمندان است که درباره الفاظ، اتفاق نظر داشته باشند. کلمه‌ها در واقع قلعه و سنگر معانی است و تثبیت اصطلاحات علمی، سنگ پایه ساختمان علم است. حال اگر این ساختمان بر روی یک پایه لرزان بنا شود، به هدفی که مقصود اصلی ساختمان بوده است، نمی‌رسد. تثبيت اصطلاحات علمى فقط براى خود علما مفيد نيست، بلکه براى معلّم و متعلّم هر دو، مفيد است؛ چنان‌که براى تمام خوانندگان مفيد است؛ بنابراين، هم فايده تعليمى خواهد داشت و هم فايده اجتماعى.

فايده تعليمى آن، اين است که تثبيت اصطلاحات، مستلزم تحديد معانى الفاظ و توضيح آنهاست، به‌نحوى که هر لفظى فقط براى موردى که وضع شده است، به کار خواهد رفت و براى هر معنى فقط يک لفظ استفاده خواهد شد. در اين صورت، کار معلّم و متعلّم هر دو آسان است؛ وقتى معنى يک لفظ، مشخص و معين باشد، تفهيم آن براى معلّم و تفهّم آن براى متعلّم آسان است. همچنين الفاظ، وقتى منطبق با معانى باشد، استعمال آن دقيق‏تر و صراحت آن کامل‏تر است.

فايده اجتماعى تثبيت اصطلاحات اين است که تعيين حدود معنى الفاظ، تفهيم و تفهّم بين مردم را با يکديگر آسان مى‌‏کند، به‌طورى‌که در مورد چيزى که نمی‌دانند سخن نمى‌‏گويند و وارد معنایى که برايشان روشن نيست نمى‌‏شوند. بيشتر اختلافات سياسى و اجتماعى، معلول اين واقعيّت است که مردم معنى الفاظى را که در بحث‏هاى خود به کار مى‌‏برند، دقيقا مشخص نمی‌‏کنند؛ مثلا الفاظ آزادى، عدالت و مساوات، در نظر طرف‌داران کمونيسم و سرمايه‏دارى به يک معنى نيست. همچنين است کلمات حقّ، واجب، خير، کرامت و غيره. اگر بخواهيم اختلافات بين مردم را حل کنيم و به تفاهم بين پيروان عقايد متشابه تحقّق بخشيم، نخست بايد اين معانى را به‌گونه علمى و روشن معلوم و معيّن کنيم. اين تحديد معانى بسيارى از عقايد و آراء را به هم نزديک مى‌‏کند و از اتلاف وقت و کوشش بى‏مورد افراد مى‌‏کاهد (صليبا، جميل، ترجمه منوچهر صانعى دره‌بيدى‏، 1366، ص14-16).

ضرورت

1. کامل شدن فرایند اطلاع‌رسانی درباره هریک از علوم اسلامی ـ انسانی؛
2. آسان‌سازی فرایند پژوهش در زمینه علوم اسلامی ـ انسانی؛
3. زمینه‌سازی برای افزایش آثار جدید در حوزه علوم اسلامی ـ انسانی؛
4. زمینه‌سازی برای تحقیق تطبیقی در حوزه علوم اسلامی ـ انسانی.

هدف

1. امکان‌پذیر کردن اصطلاح‌شناسی تطبیقی در هریک از حوزه‌های علوم اسلامی ـ انسانی؛
2. نشان دادن سیر تطور اصطلاحات در هریک از علوم اسلامی ـ انسانی؛
3. کمک به استادان و پژوهشگران در حوزه علوم اسلامی ـ انسانی.

گستره موضوعی برنامه

در اين برنامه، بيش از 97 عنوان کتاب فرهنگ اصطلاحات علوم در 157 جلد، اغلب در موضوع‌هاي فقه، اصول فقه، فلسفه، عرفان، منطق، کلام، تاريخ، جغرافيا و طب، در هشت دسته موضوعي عرضه شده است:

1. فقه و اصول فقه؛
2. منطق؛ کلام، فلسفه و عرفان؛
3. تاريخ و جغرافیا؛
4. طب؛
5. علوم قرآن؛
6. علوم حديث؛
7. بلاغت؛
8. گوناگون (دانش‌ها).

گفتنی است، تعداد منابع در همه موضوعات یکسان نیست و این از یک سوی به سبب یکسان نبودن منابعی است که متخصصان هر علم تولید کرده‌اند و از سوی دیگر به دلیل آن است که از میان منابع تولیدشده، آنچه فعلا در دسترس مرکز است و مجوز عرضه در برنامه را داراست، به لحاظ موضوع، یکسان نمی‌باشد.

کاستی‌ها

منابع بسیار دیگر که از کتب معتبر در زمینه فرهنگ اصطلاح‌ها در علوم اسلامی یا حوزه‌های وابسته است، مانند «ترمینولوژی حقوق»، اثر دکتر لنگرودی، به سبب مشکلات مالکیت معنوی یا به سبب نداشتن نسخه ماشین‌خوان (متن) در نسخه حاضر از برنامه، موجود نیست، ولی این امید هست که در نسخه آینده، مجموعه مقالاتی که در شماره‌های متوالی به شرح اصطلاحات خاص علوم پرداخته‌اند، پایان‌نامه‌هایی که دربردارنده شرح اصطلاحاتند و دیگر انواع منابع را نیز بیفزاییم و با انجام کارهایی همچون هماهنگ‌سازی میان اصطلاح‌ها، بازگرداندن اصطلاح‌های مترادف و مشابه به یک اصطلاح، آوردن اصطلاح‌های خاص در ذیل اصطلاح‌های عامشان و مشخص کردن و پیوند دادن اصطلاح‌های مرتبط به یکدیگر این برنامه را کمال بخشیم. توجه: منابعی که با وجود آماده بودن جهت استفاده در نرم افزار، مجوز مالکیت معنوی آنها فراهم نشد:

1. واژه‌‏نامه شاهنامه: شامل شرح لغات، اصطلاحات، نام‌ها و جای‌های شاهنامه؛
2. رشف الألحاظ فی کشف الألفاظ: فرهنگ اصطلاحات استعاری صوفیه؛
3. ترجمه اصطلاحات الصوفیه؛
4. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول؛
5. فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی؛
6. معجم المصطلحات الفقهیة؛
7. مبسوط در ترمینولوژی حقوق.

امکانات به‌کاررفته در برنامه

از امکانات جانبی که در این برنامه گنجاده شده است، فهرست الفبایی اصطلاحات به‌کاررفته در منابع است. این فهرست قابل جستجوست. امکان مشاهده و مقایسه منابع مرتبط (ترجمه‌ها با اصل منبع)، از دیگر امکاناتی است که در این برنامه گنجانده شده است. امکان استخراج آیات در کتب، یافتن معنای واژه در فرهنگ‌های گوناگون لغت، انتقال متن به یاداشت، انتقال متن به سند واژه‌پرداز (ورد) و امکان رنگی ‌کردن، نشانه‌گذاری، نمایه‌سازی، حاشیه‌نگاری و... توسط کاربر نیز در این برنامه وجود دارد.

جستجوی به‌کاررفته در این برنامه در دو شکل ساده و پیشرفته قابل انجام است. در جستجوی پیشرفته، امکان جستجوی ترکیبی واژگان هست. همچنین کاربران می‌توانند ریشه واژگان را نیز جستجو کنند.

امکان محدود کردن دامنه نمایش کتاب‌ها و نیز محدود کردن جستجو به منابع خاص نیز از دیگر امکانات این برنامه بشمار می‌رود.

مخاطبان برنامه

مخاطبان این برنامه، اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران، طلاب و دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اسلامی و حوزه‌های وابسته هستند.

«کلیه حقوق مادى و معنوى این نرم‌افزار، متعلق به مرکز تحقیقات کامپیوترى علوم اسلامى می‌باشد»