طوطی‌نامه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[نخشبي، ضياء الدين]] (نویسنده) | [[نخشبي، ضياء الدين]] (نویسنده) | ||
[[ | [[مجتبایی، فتح‌الله]] (مصحح) | ||
[[ آريا، غلام علي]] (مصحح) | [[آريا، غلام علي]] (مصحح) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = فارسی | ||
| کد کنگره =/ط9 / 5625 PIR | | کد کنگره =/ط9 / 5625 PIR | ||
| موضوع = نثر | | موضوع = نثر فارسی - قرن 8ق. | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''طوطی‌نامه''' اثر ضیاالدین | '''طوطی‌نامه''' اثر [[نخشبي، ضياء الدين|ضیاالدین نخشبی]]، عارف و نویسنده قرن هشتم هجری، مجموعه‌ای است از 52 داستان فارسی که با تصحیح و تعلیقات [[مجتبایی، فتح‌الله|فتح‌الله مجتبایی]] و [[آريا، غلام علي|غلامعلی آریا]] منتشر شده است. | ||
این کتاب از مجموعه‌های معروف داستان‌های مختلف به زبان فارسی است که ما با روایت‌های دیگری از آن به نام‌های «چهل طوطی» و «جواهر الاسمار» آشنایی داریم. این مجموعه اصل هندی دارد و به زبان سنسکریت «شوکه سپتتی»، یا «هفتاد طوطی» نامیده می‌شود و چهارچوب اصلی آن در حقیقت روایتی است از یکی از «جائکه»های بودایی که در «سندبادنامه» و در «کارنامه رومیان» نیز دیده می‌شود. سازنده این مجموعه که نه نامش را می‌دانیم و نه روزگارش را، در این چهارچوب اصلی، تغییراتی داده و داستان‌ها و افسانه‌های گردآورده خود را که اساس اغلب آنها بر فریبکاری زنان و فاسق‌بازی و نیرنگسازی آنان مبتنی است، در قالب آن ریخته است. از این داستان فعلا دو روایت به زبان سنسکریت در دست است و روایت مفصل‌تر آن که به دست برهمنی به نام چینتامنی بهته فراهم شده است، ظاهرا به صورت اصلی، نزدیکتر است<ref>مقدمه، صفحه نوزدهم</ref>. | این کتاب از مجموعه‌های معروف داستان‌های مختلف به زبان فارسی است که ما با روایت‌های دیگری از آن به نام‌های «چهل طوطی» و «جواهر الاسمار» آشنایی داریم. این مجموعه اصل هندی دارد و به زبان سنسکریت «شوکه سپتتی»، یا «هفتاد طوطی» نامیده می‌شود و چهارچوب اصلی آن در حقیقت روایتی است از یکی از «جائکه»های بودایی که در «سندبادنامه» و در «کارنامه رومیان» نیز دیده می‌شود. سازنده این مجموعه که نه نامش را می‌دانیم و نه روزگارش را، در این چهارچوب اصلی، تغییراتی داده و داستان‌ها و افسانه‌های گردآورده خود را که اساس اغلب آنها بر فریبکاری زنان و فاسق‌بازی و نیرنگسازی آنان مبتنی است، در قالب آن ریخته است. از این داستان فعلا دو روایت به زبان سنسکریت در دست است و روایت مفصل‌تر آن که به دست برهمنی به نام چینتامنی بهته فراهم شده است، ظاهرا به صورت اصلی، نزدیکتر است<ref>مقدمه، صفحه نوزدهم</ref>. | ||
چندسالی پس از تألیف «جواهر الاسمار»، نخشبی به تهذیب این مجموعه پرداخت و تحریر تازه‌ای از آن فراهم ساخت که به «طوطی‌نامه» معروف است. این «طوطی‌نامه» در حقیقت انتخابی است از «جواهر الاسمار»، به انشایی ساده‌تر و با بسیاری از داستان‌های اصلی کتاب و درج داستان‌های جدید از مآخذ دیگر، مخصوصا از «سندبادنامه» و از مجموعه موسوم به «بیست و پنج حکایت وتاله» که در هند مشهور است. چنانکه نخشبی در آغاز ترجمه و تحریر خود می‌گوید وی می‌خواسته که ترجمه اول را به صورتی درآورد که برای گروه بیشتری از عامه مردم قابل استفاده باشد و ازاین‌روی، عبارات آن را پیراسته‌تر و ساده‌تر کرده و داستان‌ها را با تعبیرات دلکش و ابیات مناسب، بیاراست و کار خود را در سال 730ق، به آخر رساند: | چندسالی پس از تألیف «جواهر الاسمار»، نخشبی به تهذیب این مجموعه پرداخت و تحریر تازه‌ای از آن فراهم ساخت که به «طوطی‌نامه» معروف است. این «طوطی‌نامه» در حقیقت انتخابی است از «جواهر الاسمار»، به انشایی ساده‌تر و با بسیاری از داستان‌های اصلی کتاب و درج داستان‌های جدید از مآخذ دیگر، مخصوصا از «سندبادنامه» و از مجموعه موسوم به «بیست و پنج حکایت وتاله» که در هند مشهور است. چنانکه نخشبی در آغاز ترجمه و تحریر خود می‌گوید وی می‌خواسته که ترجمه اول را به صورتی درآورد که برای گروه بیشتری از عامه مردم قابل استفاده باشد و ازاین‌روی، عبارات آن را پیراسته‌تر و ساده‌تر کرده و داستان‌ها را با تعبیرات دلکش و ابیات مناسب، بیاراست و کار خود را در سال 730ق، به آخر رساند: | ||
از این افسانه‌ها در خواب خوش خفت | {{شعر}} | ||
{{ب|''ز هجرت هفتصد و سی بود آن شب''|2=''که این افسانه‌ها کردم مرتب''}} | |||
{{ب|''از این افسانه‌ها در خواب خوش خفت''|2=''ضیاء نخشبی کافسانه می‌گفت''<ref>همان، صفحه بیستم- بیست و یکم</ref>}}. | |||
{{پایان شعر}} | |||
طوطی‌نامه نخشبی در قرن 15 میلادی به زبان ترکی درآمد و بسیاری از داستان‌های آن از طریق ترجمه فارسی در مجموعه «اردشی بوردشی» مغولی داخل گردید<ref>همان، صفحه بیست و یکم</ref>. | طوطی‌نامه نخشبی در قرن 15 میلادی به زبان ترکی درآمد و بسیاری از داستان‌های آن از طریق ترجمه فارسی در مجموعه «اردشی بوردشی» مغولی داخل گردید<ref>همان، صفحه بیست و یکم</ref>. | ||
فهرست محتوا در آغاز و فهرست‌های آیات، احادیث و اقوال بزرگان، اشعار فارسی، اشعار عربی، ضرب‌المثل‌های فارسی، ضرب‌المثل‌های عربی، معانی واژه‌ها و اصطلاحات و اعلام در پایان کتاب آمده است. | فهرست محتوا در آغاز و فهرست‌های آیات، احادیث و اقوال بزرگان، اشعار فارسی، اشعار عربی، ضرب‌المثل‌های فارسی، ضرب‌المثل‌های عربی، معانی واژه‌ها و اصطلاحات و اعلام در پایان کتاب آمده است. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات فارسی]] | |||
[[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]] | |||
[[رده:مقالات آبان 01 مکرمی]] | [[رده:مقالات آبان 01 مکرمی]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی شده1]] | [[رده:مقالات بازبینی شده1]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 آبان 1401]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۵۷
| طوطي نامه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نخشبي، ضياء الدين (نویسنده)
مجتبایی، فتح‌الله (مصحح) آريا، غلام علي (مصحح) |
| ناشر | منوچهري |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1372ش. |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | نثر فارسی - قرن 8ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ط9 / 5625 PIR |
طوطی‌نامه اثر ضیاالدین نخشبی، عارف و نویسنده قرن هشتم هجری، مجموعه‌ای است از 52 داستان فارسی که با تصحیح و تعلیقات فتح‌الله مجتبایی و غلامعلی آریا منتشر شده است.
این کتاب از مجموعه‌های معروف داستان‌های مختلف به زبان فارسی است که ما با روایت‌های دیگری از آن به نام‌های «چهل طوطی» و «جواهر الاسمار» آشنایی داریم. این مجموعه اصل هندی دارد و به زبان سنسکریت «شوکه سپتتی»، یا «هفتاد طوطی» نامیده می‌شود و چهارچوب اصلی آن در حقیقت روایتی است از یکی از «جائکه»های بودایی که در «سندبادنامه» و در «کارنامه رومیان» نیز دیده می‌شود. سازنده این مجموعه که نه نامش را می‌دانیم و نه روزگارش را، در این چهارچوب اصلی، تغییراتی داده و داستان‌ها و افسانه‌های گردآورده خود را که اساس اغلب آنها بر فریبکاری زنان و فاسق‌بازی و نیرنگسازی آنان مبتنی است، در قالب آن ریخته است. از این داستان فعلا دو روایت به زبان سنسکریت در دست است و روایت مفصل‌تر آن که به دست برهمنی به نام چینتامنی بهته فراهم شده است، ظاهرا به صورت اصلی، نزدیکتر است[۱].
چندسالی پس از تألیف «جواهر الاسمار»، نخشبی به تهذیب این مجموعه پرداخت و تحریر تازه‌ای از آن فراهم ساخت که به «طوطی‌نامه» معروف است. این «طوطی‌نامه» در حقیقت انتخابی است از «جواهر الاسمار»، به انشایی ساده‌تر و با بسیاری از داستان‌های اصلی کتاب و درج داستان‌های جدید از مآخذ دیگر، مخصوصا از «سندبادنامه» و از مجموعه موسوم به «بیست و پنج حکایت وتاله» که در هند مشهور است. چنانکه نخشبی در آغاز ترجمه و تحریر خود می‌گوید وی می‌خواسته که ترجمه اول را به صورتی درآورد که برای گروه بیشتری از عامه مردم قابل استفاده باشد و ازاین‌روی، عبارات آن را پیراسته‌تر و ساده‌تر کرده و داستان‌ها را با تعبیرات دلکش و ابیات مناسب، بیاراست و کار خود را در سال 730ق، به آخر رساند:
.| ز هجرت هفتصد و سی بود آن شب | که این افسانه‌ها کردم مرتب | |
| از این افسانه‌ها در خواب خوش خفت | ضیاء نخشبی کافسانه می‌گفت[۲] |
طوطی‌نامه نخشبی در قرن 15 میلادی به زبان ترکی درآمد و بسیاری از داستان‌های آن از طریق ترجمه فارسی در مجموعه «اردشی بوردشی» مغولی داخل گردید[۳].
فهرست محتوا در آغاز و فهرست‌های آیات، احادیث و اقوال بزرگان، اشعار فارسی، اشعار عربی، ضرب‌المثل‌های فارسی، ضرب‌المثل‌های عربی، معانی واژه‌ها و اصطلاحات و اعلام در پایان کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.