ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - '| کد مؤلف = AUTHORCODE' به '| کد مؤلف =AUTHORCODE')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
    {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه
    | عنوان         = یعقوب بن اسحاق اهوازی
    | عنوان = یعقوب بن اسحاق اهوازی
    | تصویر         = NUR14948.jpg
    | تصویر = NUR14948.jpg
    | اندازه تصویر =  
    | اندازه تصویر =  
    | توضیح تصویر   =  
    | توضیح تصویر =  
    |سرشناسی       =  
    |سرشناسی =  
    |نام کامل       = بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
    |نام کامل = بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
    |نام‌های دیگر   =  
    |نام‌های دیگر =  
    |لقب           =  
    |لقب =  
    |نسب           =  
    |نسب =  
    |تخلص           =  
    |تخلص =  
    |نام پدر       = اسحاق
    |نام پدر = اسحاق
    |ولادت           = 186ق
    |ولادت = 186ق
    |محل تولد       = دورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان
    |محل تولد = دورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان
    |کشور تولد     = ایران
    |کشور تولد = ایران
    |محل زندگی     = {{پرچم ایران}} ایران{{سخ}}{{پرچم عراق}} بغداد
    |محل زندگی = {{فهرست جعبه افقی | {{پرچم ایران}} ایران | {{پرچم عراق}} بغداد}}
    |رحلت           =  
    |رحلت =  
    |شهادت         = پنجم رجب سال 224ق
    |شهادت = پنجم رجب سال 244ق
    |مدفن           =  
    |مدفن =  
    |طول عمر       =58سال  
    |طول عمر =58سال  
    |نام همسر       =  
    |نام همسر =  
    |فرزندان       =  
    |فرزندان =  
    |خویشاوند سرشناس =  
    |خویشاوند سرشناس =  
    |دین           = اسلام  
    |دین = اسلام  
    |مذهب           = تشیع  
    |مذهب = تشیع  
    |پیشه           =  
    |پیشه =  
    |درجه علمی     =
    |درجه علمی =
    |دانشگاه       =  
    |دانشگاه =  
    |علایق پژوهشی   =
    |علایق پژوهشی =
    |کد پدیدآور     =
    |کد پدیدآور =
    |منصب           =  
    |منصب =  
    |پس از         =  
    |پس از =  
    |پیش از         =  
    |پیش از =  
    |اساتید         = [[ابوعمرو شیبانی‌]]{{سخ}}[[فرّاء]]{{سخ}} [[ابن‌ اعرابی‌]]{{سخ}}[[اثرم‌]]
    |اساتید = {{فهرست جعبه افقی | [[ابوعمرو شیبانی‌]] | [[فرّاء]] | [[ابن‌ اعرابی‌]] | [[اثرم‌]]}}
    |مشایخ         =
    |مشایخ =
    |معاصرین       =
    |معاصرین =
    |شاگردان       =  
    |شاگردان =  
    |اجازه اجتهاد از =
    |اجازه اجتهاد از =
    |آثار           = [[اصلاح المنطق]]
    |آثار = [[اصلاح المنطق]]
    |سبک نوشتاری   =
    |سبک نوشتاری =
    |وبگاه رسمی     =  
    |وبگاه رسمی =  
    |امضا           =  
    |امضا =  
    | کد مؤلف =AUTHORCODE14948AUTHORCODE
    }}
    }}


    '''بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ ـ ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(علیهماالسلام) و نویسندۀ «[[اصلاح المنطق]]»
    '''ابویوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «[[إصلاح المنطق]]».


    ==ولادت==
    ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او ‌دانسته‌اند<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص127</ref>.


    == ولادت ==
    ==تحصیلات==
    نام او را «یعقوب» و کنیه‌اش را ابویوسف نهادند. پدرش اسحاق نام داشت. مردی صالح که در فنون ادبیات عرب، به‌ویژه لغت و شعر، استاد شمرده می‌شد.
    ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم و ادب آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
    محل ولادت او «دورق اهواز» بود. دورق(شادگان امروزی) یکی از مراکز علمی و فرهنگی کهن ایران اسلامی است و علماء، خطباء و شعرای شهیری از این منطقه برخاستند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص127</ref> البته برخی بغداد را محل ولادت این شخصیت بزرگ شیعی می‌دانند.
    وی مدتی‌ را نیز به‌‌منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
    سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
    وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ بازنایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌‌عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص696</ref>.
    ابن‌ سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، ص44</ref>.


    == تحصیلات ==
    ==شهادت==
    ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ [[ابوعمرو شیبانی‌]]، [[فرّاء]]، [[ابن‌ اعرابی‌]]، [[اثرم‌]] و [[نصران‌ خراسانی‌]] که‌ همه‌ از مشاهیر علم ‌ و ادب ‌ آن‌ روز بودند، بهره‌ برد.
    سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد<ref>ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص129</ref>.
    وی مدتی‌ را نیز به‌ منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح ‌ و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد.
    سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌ طاهر و متوکل ‌ خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌.
    وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی ‌ می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ باز نایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌ عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد.<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>
    ابن‌سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز به شمار می‌رفت که بیش‌تر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند. استفاده فقهی از مضامین لغوی ابن‌سکّیت در میان فقهای مشهور شایع است.<ref>ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، ص44</ref>


    == شهادت ==
    ==آثار==
    سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، به دست متوکل ملعون به شهادت رسید. درباره چگونگی شهادتش  روایت مشهوری وجود دارد که اکثر منابع آن را تأیید کرده‌اند.
    # القلب و الإبدال؛
    متوکل عباسی از او خواست بین فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) و فرزندان حضرت علی(ع) (حسنین) مقایسه کند. او گفت: قنبر غلام علی(ع) برتر از تو و فرزندانت است. متوکل از صراحت لهجه او عصبانی شد و به غلامانش دستور داد زبان او را از پشت سرش بیرون آورند.<ref>ر.ک:اسلام پور، عسکری، ص129</ref> و در پنجم رجب سال 224ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد.
    # إصلاح المنطق؛
    # الأضداد؛
    # الألفاظ؛
    # شرح ديوان الخنساء؛
    # شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
    # المقصور و الممدود؛
    # شرح‌ ديوان‌ الحطيئة؛
    # منطق الطير و منطق الرياحين؛
    و...<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص697-698</ref>.


    ==پانویس==
    <references/>


    == آثار ==
    ==منابع مقاله==
    # القلب و الابدال
    # [[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- ‌شماره 72 (‎12 صفحه- ‌از 123 تا 134)]].
    # اصلاح المنطق
    # [[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- ‌شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - ‌از 39 تا 60)]].
    # الاضداد
    # فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
    # الالفاظ
     
    # شرح دیوان الخنساء
     
    # القلب و الابدال
    ==وابسته‌ها==
    # شرح دیوان نابغه ذبیانی
    {{وابسته‌ها}}
    # المقصور و الممدود
     
    #شرح‌ ديوان‌ الحطيئة
    [[تهذیب اصلاح المنطق]]
    #ديوان‌ طرفة بن‌ عبد به‌ روايت‌ ابن‌ سكيت‌
    #شرح‌ ديوان‌ مزرّد
    # منطق الطیر و منطق الریاحین<ref>ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، ج3، ص1222</ref>


    ==پانويس ==
    [[الإبدال (ابن سکيت)]]
    <references />


    [[المقصور و الممدود (ابن سکیت)]]


    ==منابع مقاله==
    [[اصلاح المنطق]]
    #[[:noormags:486439|اسلام‌پور، عسکری، جرعه نوشان اقیانوس امام هادی علیه‌السلام، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386 - شماره 72 (‎12 صفحه - از 123 تا 134)]].
    #[[:noormags:1712839|فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی اکبر، واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه شناسی تابستان 1399 - شماره 70 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (‎22 صفحه - از 39 تا 60)]].
    #فاتحی‌نژاد، عنايت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.


    [[الأضداد (اصمعی)]]


    ==وابسته‌ها==
    [[ثلاثة كتب في الحروف]]
    {{وابسته‌ها}}


    [[تهذيب إصلاح المنطق
    [[الإبدال
    [[اصلاح المنطق
    [[شرح أبيات إصلاح المنطق]]
    [[شرح أبيات إصلاح المنطق]]


    [[الألفاظ : أقدم معجم في المعاني]]
    [[الألفاظ: أقدم معجم في المعاني]]
     
    [[مختصر تهذيب الألفاظ]]


    [[کنز الحفاظ في کتاب تهذیب الألفاظ]]
    [[کنز الحفاظ في کتاب تهذیب الألفاظ]]


    [[ديوان الحطيئة]]
    [[ديوان الحطيئة]]
    [[مختصر تهذیب الألفاظ (و هو متن کتاب الألفاظ)]]


    [[ديوان الحطيئة]]
    [[ديوان الحطيئة]]
    خط ۱۰۸: خط ۱۱۱:
    [[ديوان عروة بن الورد]]
    [[ديوان عروة بن الورد]]


    [[الأضداد]]
    [[الأضداد (ابن سکیت)]]
     
    [[المقصور و الممدود]]


    [[جوامع كتاب إصلاح المنطق]]
    [[جوامع كتاب إصلاح المنطق]]
    خط ۱۲۶: خط ۱۲۷:
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
    [[رده:مقالات خرداد 01 باقی زاده]]
    [[رده:مقالات بازبینی شده مهر 01]]


    [[رده:مقالات بازبینی نشده2]]


    [[رده:مقالات بازبینی شده2 مهرماه 1401]]
    [[رده:مقالات کامل مهرماه باقی زاده]]
    [[رده:مقالات کامل مهرماه باقی زاده]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۵

    یعقوب بن اسحاق اهوازی
    NUR14948.jpg
    نام کاملبعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
    نام پدراسحاق
    ولادت186ق
    محل تولددورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان، ایران
    محل زندگی
    • پرچم ایران ایران
    • Flag of Iraq.svg بغداد
    شهادتپنجم رجب سال 244ق
    طول عمر58سال
    دیناسلام
    مذهبتشیع
    اطلاعات علمی
    اساتید
    برخی آثاراصلاح المنطق

    ابویوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «إصلاح المنطق».

    ولادت

    ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او ‌دانسته‌اند[۱].

    تحصیلات

    ابن‌ سکیت‌ از مجلس‌ درس‌ استادانی‌ چون‌ ابوعمرو شیبانی‌، فرّاء، ابن‌ اعرابی‌، اثرم‌ و نصران‌ خراسانی‌ که‌ همه‌ از مشاهیر علم و ادب آن‌ روز بودند، بهره‌ برد. وی مدتی‌ را نیز به‌‌منظور آشنایی‌ بیشتر با زبان‌ فصیح و اصیل‌ عربی‌ به‌ رسم‌ آن‌ روز در صحرا نزد بدویان‌ گذراند و چون‌ به‌ بغداد بازگشت‌، ضمن‌ بهره‌ گرفتن‌ از محضر دانشمندان‌ به‌ تعلیم‌ و تربیت‌ کودکان‌ پرداخت‌ و از جمله‌ چندی‌ با پدر خود در محله درب‌ القنطره بغداد به‌ این‌ کار مشغول‌ شد. سپس‌ آموزش‌ فرزندان‌ بزرگان‌ از جمله‌ فرزندان‌ محمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی‌ را برعهده‌ گرفت‌. وی‌ حتی‌ آنگاه‌ که‌ به‌ تدریس‌ در رشته‌های‌ گوناگون‌ ادب‌ مانند نحو، لغت، شعر، روایت ‌و علوم‌قرآنی می‌پرداخت‌، باز از دانش‌اندوزی‌ بازنایستاد و دیری‌ نپایید که‌ به‌ جرگه دانشمندان‌ عصر خود همچون‌ ابن‌ اعرابی‌ و ابوالعباس‌ ثعلب‌ پیوست‌ و به‌‌عنوان‌ یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ لغت‌شناسان‌ و سخن‌سنجان‌ شناخته‌ شد[۲]. ابن‌ سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند[۳].

    شهادت

    سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد[۴].

    آثار

    1. القلب و الإبدال؛
    2. إصلاح المنطق؛
    3. الأضداد؛
    4. الألفاظ؛
    5. شرح ديوان الخنساء؛
    6. شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
    7. المقصور و الممدود؛
    8. شرح‌ ديوان‌ الحطيئة؛
    9. منطق الطير و منطق الرياحين؛

    و...[۵].

    پانویس

    1. ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص127
    2. ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص696
    3. ر.ک: فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، ص44
    4. ر.ک: اسلام‌پور، عسکری، ص129
    5. ر.ک: فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، ج3، ص697-698

    منابع مقاله

    1. اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- ‌شماره 72 (‎12 صفحه- ‌از 123 تا 134).
    2. فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- ‌شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - ‌از 39 تا 60).
    3. فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.


    وابسته‌ها