مفضل بن سلمة، ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class="wikiInfo"> ابوطالب مفضل بن سلمة بن عاصم| {| class="wikitable aboutAuthorTa...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'میباشد' به 'میباشد') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
| data-type="authorfatherName" | | | data-type="authorfatherName" |[[سلمة بن عاصم]] | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
| data-type="authorBirthPlace" | | | data-type="authorBirthPlace" |بغداد | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" |290ق | | data-type="authorDeathDate" |290ق/903م | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" | | | data-type="authorTeachers" |[[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن اعرابی]] | ||
[[عمر بن شبه]] | |||
[[محمد بن شداد مسمعی]] | |||
[[ابن سکیت]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" | [[الفاخر]] | ||
[[ما تلحن فيه العامة]] | |||
[[خمس رسائل (مفضل بن سلمة)]] | |||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| خط ۳۴: | خط ۴۴: | ||
</div> | </div> | ||
'''ابوطالب مفضل بن سلمة بن عاصم''' (؟- حدود 290ق/903م)، کاتب، ادیب، لغوی و شاعر کوفی، معاصر با خلیفه اول عباسی، از شاگردان ابن اعرابی (متوفی 231ق) و ابن سکیت (متوفی 244ق)، از اساتید ابوبکر صولی (متوفی 335ق) و صاحب کتاب | '''ابوطالب مفضل بن سلمة بن عاصم''' (؟- حدود 290ق/903م)، کاتب، ادیب، لغوی و شاعر کوفی، معاصر با خلیفه اول عباسی، از شاگردان [[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن اعرابی]] (متوفی 231ق) و [[ابن سکیت]] (متوفی 244ق)، از اساتید [[ابوبکر صولی]] (متوفی 335ق) و صاحب کتاب «[[ما تلحن فيه العامة]]». | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
در میان منابع، از چگونگی و تاریخ ولادت و تربیت وی، سخنی به میان نیامده است. به احتمال زیاد وی در بغداد به دنیا آمده و در یکی از | در میان منابع، از چگونگی و تاریخ ولادت و تربیت وی، سخنی به میان نیامده است. به احتمال زیاد وی در بغداد به دنیا آمده و در یکی از محلههای آن به نام «باب خراسان» سکونت داشته است<ref>[https://ar.rasekhoon.net/mashahir/show/1286497/ ر.ک: بینام]</ref>. | ||
== | ==تحصیلات== | ||
وی علوم اولیه را در کوفه، نزد پدرش آموخته و از برخی علما، مانند عمر بن شبه مورخ (متوفی 262ق)، محمد بن شداد مسمعی معتزلی (متوفی 278ق)، یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل و ابن سکیت صاحب | وی علوم اولیه را در کوفه، نزد پدرش آموخته و از برخی علما، مانند [[عمر بن شبه]] مورخ (متوفی 262ق)، [[محمد بن شداد مسمعی]] معتزلی (متوفی 278ق)، [[یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل]] و [[ابن سکیت]] صاحب «[[اصلاح المنطق|إصلاح المنطق]]» روایت کرده و همراه با [[ابوبکر بن انباری]]، [[ابن کیسان نحوی، محمد|ابن کیسان]] و [[ابوموسی حامض]]، در مجالس درس ثعلب امام کوفیین در لغت و نحو، شرکت نموده است<ref>[https://ar.rasekhoon.net/mashahir/show/1286497/ ر.ک: همان]</ref>. | ||
مفضل به‌عنوان «کثیرالنقل در روایت و نقل لغت» توصیف شده است، تا جایی که به استدراک اثر معروف خلیل بن احمد | مفضل به‌عنوان «کثیرالنقل در روایت و نقل لغت» توصیف شده است، تا جایی که به استدراک اثر معروف [[خلیل بن احمد|خلیل بن احمد فراهیدی]]، با نام «[[العين|كتاب العين]]» پرداخته و آن را تحت عنوان «البارع»، به نگارش درآورده است، اما متأسفانه پیش از تکمیل آن، درگذشت<ref>[https://ar.rasekhoon.net/mashahir/show/1286497/ ر.ک: همان]</ref>. | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
اساتید و شیوخ وی عبارتند از: | اساتید و شیوخ وی عبارتند از: | ||
# ابن اعرابی (متوفی 231ق)؛ | # [[ابن اعرابی، ابوعبدالله محمد بن زیاد|ابن اعرابی]] (متوفی 231ق)؛ | ||
# ثعلب احمد بن یحیی (متوفی 291ق)؛ | # [[ثعلب احمد بن یحیی]] (متوفی 291ق)؛ | ||
# ابن سکیت (متوفی 244ق)؛ | # [[ابن سکیت]] (متوفی 244ق)؛ | ||
# پدرش سلمة بن عاصم (متوفی 270ق) که از اصحاب فراء بود؛ | # پدرش [[سلمة بن عاصم]] (متوفی 270ق) که از اصحاب فراء بود؛ | ||
# طوسی، ابوالحسن علی بن عبدالله، از اصحاب ابوعبید؛ | # طوسی، ابوالحسن علی بن عبدالله، از اصحاب ابوعبید؛ | ||
# عمر بن شبه (متوفی 262ق)؛ | # عمر بن شبه (متوفی 262ق)؛ | ||
# محمد بن شداد مسمعی (متوفی 279ق)؛ | # محمد بن شداد مسمعی (متوفی 279ق)؛ | ||
# یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل ابویوسف<ref>ر.ک: مفضل بن سلمه، ابوطالب، ص47-48</ref>. | # یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل ابویوسف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/75108?pageNumber=47&viewType=pdf ر.ک: مفضل بن سلمه، ابوطالب، ص47-48]</ref>. | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
در کتب تراجم، نامی از شاگردان وی برده نشده و فقط، ابوبکر صولی (متوفی 335ق) به‌عنوان شاگرد وی معرفی شده است که در سال 290ق، در | در کتب تراجم، نامی از شاگردان وی برده نشده و فقط، ابوبکر صولی (متوفی 335ق) به‌عنوان شاگرد وی معرفی شده است که در سال 290ق، در خانهاش در باب خراسان بغداد، روایت شنیده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/75108?pageNumber=48&viewType=pdf ر.ک: همان، ص48]</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
منابع در تعیین سال وفات او اختلاف کرده و هیچ مطلب قابل اعتمادی که تاریخ دقیق درگذشت وی را تعیین نماید، وجود ندارد. مرزبانی او را متوفی 250ق دانسته که شکی نیست این امر، | منابع در تعیین سال وفات او اختلاف کرده و هیچ مطلب قابل اعتمادی که تاریخ دقیق درگذشت وی را تعیین نماید، وجود ندارد. مرزبانی او را متوفی 250ق دانسته که شکی نیست این امر، سهلانگاری میباشد. ابن قاضی شهبه در کتاب «الطبقات» خود، تاریخ وفات او را 300ق ذکر کرده است. «كشف الظنون» حاجی خلیفه، تاریخ درگذشت وی را 290ق دانسته که بر طبق شواهد، نزدیکتر به واقع است<ref>[https://ar.rasekhoon.net/mashahir/show/1286497/ ر.ک: بینام]</ref>. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۸۲: | خط ۹۲: | ||
# «جماهير القبائل»؛ | # «جماهير القبائل»؛ | ||
# «التاريخ في علم اللغة»؛ | # «التاريخ في علم اللغة»؛ | ||
# «شعر الصمة القشيری»<ref>ر.ک: مفضل بن سلمه، ابوطالب، ص48-49</ref>. | # «شعر الصمة القشيری»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/75108?pageNumber=48&viewType=pdf ر.ک: مفضل بن سلمه، ابوطالب، ص48-49]</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۸۸: | خط ۹۸: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مفضل بن سلمه، ابوطالب، «ما تلحن فيه العامة»، | # مفضل بن سلمه، ابوطالب، «ما تلحن فيه العامة»، بینا، بی‌جا، بیتا. | ||
# | #[https://ar.rasekhoon.net/mashahir/show/1286497/ بینام، «المفضل بن سلمة»، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی راسخون، پنج‌شنبه، 8 اردیبهشت 1401] | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[الفاخر]] | |||
[[ما تلحن فيه العامة]] | |||
[[خمس رسائل (مفضل بن سلمة)]] | |||
[[الفاخر في الأمثال]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده: | [[رده:فروردین(1401)]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۹
| نام | ابوطالب مفضل بن سلمة بن عاصم |
|---|---|
| نامهای دیگر | ابوطالب مفضل بن سلمة
مفضل ال‍ک‍وف‍ي |
| نام پدر | سلمة بن عاصم |
| متولد | |
| محل تولد | بغداد |
| رحلت | 290ق/903م |
| اساتید | ابن اعرابی |
| برخی آثار | الفاخر |
| کد مؤلف | AUTHORCODE34061AUTHORCODE |
ابوطالب مفضل بن سلمة بن عاصم (؟- حدود 290ق/903م)، کاتب، ادیب، لغوی و شاعر کوفی، معاصر با خلیفه اول عباسی، از شاگردان ابن اعرابی (متوفی 231ق) و ابن سکیت (متوفی 244ق)، از اساتید ابوبکر صولی (متوفی 335ق) و صاحب کتاب «ما تلحن فيه العامة».
ولادت
در میان منابع، از چگونگی و تاریخ ولادت و تربیت وی، سخنی به میان نیامده است. به احتمال زیاد وی در بغداد به دنیا آمده و در یکی از محلههای آن به نام «باب خراسان» سکونت داشته است[۱].
تحصیلات
وی علوم اولیه را در کوفه، نزد پدرش آموخته و از برخی علما، مانند عمر بن شبه مورخ (متوفی 262ق)، محمد بن شداد مسمعی معتزلی (متوفی 278ق)، یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل و ابن سکیت صاحب «إصلاح المنطق» روایت کرده و همراه با ابوبکر بن انباری، ابن کیسان و ابوموسی حامض، در مجالس درس ثعلب امام کوفیین در لغت و نحو، شرکت نموده است[۲].
مفضل به‌عنوان «کثیرالنقل در روایت و نقل لغت» توصیف شده است، تا جایی که به استدراک اثر معروف خلیل بن احمد فراهیدی، با نام «كتاب العين» پرداخته و آن را تحت عنوان «البارع»، به نگارش درآورده است، اما متأسفانه پیش از تکمیل آن، درگذشت[۳].
اساتید
اساتید و شیوخ وی عبارتند از:
- ابن اعرابی (متوفی 231ق)؛
- ثعلب احمد بن یحیی (متوفی 291ق)؛
- ابن سکیت (متوفی 244ق)؛
- پدرش سلمة بن عاصم (متوفی 270ق) که از اصحاب فراء بود؛
- طوسی، ابوالحسن علی بن عبدالله، از اصحاب ابوعبید؛
- عمر بن شبه (متوفی 262ق)؛
- محمد بن شداد مسمعی (متوفی 279ق)؛
- یعقوب بن اسحاق بن ابیاسرائیل ابویوسف[۴].
شاگردان
در کتب تراجم، نامی از شاگردان وی برده نشده و فقط، ابوبکر صولی (متوفی 335ق) به‌عنوان شاگرد وی معرفی شده است که در سال 290ق، در خانهاش در باب خراسان بغداد، روایت شنیده است[۵].
وفات
منابع در تعیین سال وفات او اختلاف کرده و هیچ مطلب قابل اعتمادی که تاریخ دقیق درگذشت وی را تعیین نماید، وجود ندارد. مرزبانی او را متوفی 250ق دانسته که شکی نیست این امر، سهلانگاری میباشد. ابن قاضی شهبه در کتاب «الطبقات» خود، تاریخ وفات او را 300ق ذکر کرده است. «كشف الظنون» حاجی خلیفه، تاریخ درگذشت وی را 290ق دانسته که بر طبق شواهد، نزدیکتر به واقع است[۶].
آثار
کتب و آثار زیر، از تألیفات وی دانسته شده است:
- «الفاخر» (درباره امثال عرب)؛
- «كتاب الملاهي و أسمائها» (درباره آلات موسیقی)؛
- «البارع في اللغة»؛
- «ما تلحن فيه العامة»؛
- «ضياء القلوب في معاني القرآن»؛
- «الاشتقاق»؛
- «خلق الإنسان»؛
- «الزرع و النبات و النخل و أنواع الشجر»؛
- «الرد على الخليل و إصلاح ما في كتاب العين من الغلط و المحال و التصحيف»؛
- «المدخل إلى علم النحو»؛
- «المقصور و الممدود»؛
- «ما يحتاج إليه الكاتب»؛
- «الأنواء و البوارح»؛
- «الخط و القلم»؛
- «الطيف»؛
- «الطيب»؛
- «جلاء الشبهة في الرد علی المشبهة»؛
- «جماهير القبائل»؛
- «التاريخ في علم اللغة»؛
- «شعر الصمة القشيری»[۷].
پانویس
منابع مقاله
- مفضل بن سلمه، ابوطالب، «ما تلحن فيه العامة»، بینا، بی‌جا، بیتا.
- بینام، «المفضل بن سلمة»، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی راسخون، پنج‌شنبه، 8 اردیبهشت 1401