تعلیقه بر فصوص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'کاشانی، عبدالرزاق' به 'عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
[[فروزانفر، بدیع‌الزمان]] (مقدمه‌نويس) | [[فروزانفر، بدیع‌الزمان]] (مقدمه‌نويس) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =/الف2 ف60277 / 283 BP | | کد کنگره =/الف2 ف60277 / 283 BP | ||
| موضوع =ابن عربي، محمد بن علي، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسير | | موضوع =ابن عربي، محمد بن علي، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسير | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
قيصري، داود بن محمود، - 751ق. مقدمه قيصري - نقد و تفسير | قيصري، داود بن محمود، - 751ق. مقدمه قيصري - نقد و تفسير | ||
عرفان - متون | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
تصوف - متون | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =27708 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =18006-00970 | | کد پدیدآور =18006-00970 | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
'''تعلیقه بر فصوص'''، و به تعبیر صحیح‌تر «تعلیقه بر شرح فصوص» نوشته [[فاضل تونی، محمدحسین|محمدحسین فاضل تونی]] (متوفی 1380ق)، تعلیقه‌ای است بر شرح قیصری (متوفی 751ق)، و آن نیز شرحی است بر «[[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم]]» [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین بن عربی]] (متوفی 638ق). این اثر رساله کوچکی است به زبان فارسی، مشتمل بر اشارات و دقائق عرفانی که به منزله رساله دکتری [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بوده و با مقدمه استاد [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] منتشر شده است. | '''تعلیقه بر فصوص'''، و به تعبیر صحیح‌تر «تعلیقه بر شرح فصوص» نوشته [[فاضل تونی، محمدحسین|محمدحسین فاضل تونی]] (متوفی 1380ق)، تعلیقه‌ای است بر شرح قیصری (متوفی 751ق)، و آن نیز شرحی است بر «[[فصوص الحكم (تعليقات ابوالعلاء عفيفي)|فصوص الحکم]]» [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین بن عربی]] (متوفی 638ق). این اثر رساله کوچکی است به زبان فارسی، مشتمل بر اشارات و دقائق عرفانی که به منزله رساله دکتری [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بوده و با مقدمه استاد [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] منتشر شده است. | ||
در کتاب فصول الحکم محیی‌الدین، حالات و معارف و حقایقی را که هر نبی دارا بود از آدم ابوالبشر تا خاتم‌النبیین(ص) یکایک با رعایت درجه و مناسبات مرتبه‌ای که بین هر یک بوده ذکر و تشریح کرده است. بر این کتاب شرح‌های متعدد نگاشته شده است؛ مانند: شرح مؤیدالدین جندی، ملا [[ | در کتاب فصول الحکم محیی‌الدین، حالات و معارف و حقایقی را که هر نبی دارا بود از آدم ابوالبشر تا خاتم‌النبیین(ص) یکایک با رعایت درجه و مناسبات مرتبه‌ای که بین هر یک بوده ذکر و تشریح کرده است. بر این کتاب شرح‌های متعدد نگاشته شده است؛ مانند: شرح مؤیدالدین جندی، ملا [[عبدالرزاق کاشی، عبدالرزاق بن جلال‌الدین|عبدالرزاق کاشی]]، [[جامی، عبدالرحمن|ملا عبدالرحمن جامی]] و [[قیصری، داود بن محمود|داود بن محمود قیصری]].<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه د</ref>. | ||
[[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] در مقدمه‌اش بر کتاب، در معرفی شرح قیصری و تعلیقه [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بر آن و سبب نگارش تعلیقه به زبان فارسی چنین می‌نویسد: «کتاب فصوص الحکم تألیف [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین عربی]] بهترین کتابیست که در نزد اهل‌فن به صحت مبانی و اشتمال بر حقایق و رقائق تصوف شناخته شده و ازاین‌جهت عده بسیاری از علما بر آن کتاب شروح و تعلیقات و حواشی نوشته و در حد امکان پرده از روی رموز و اسرار آن برداشته‌اند. از میانه آن شروح تنها شرحی که در میانه طلاب معرفت شهرت یافته و جزو کتب درسی محسوب شده است، شرحی است که [[قیصری، داود بن محمود|داود قیصری]] بر آن تألیف تعلیق کرده است و اهمیت آن شرح بیشتر به مقدمهای است که شارح کتاب در اول تألیف خود به رشته تحریر درآورده و کلیه مبانی عرفان و آراء [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین]] را با توضیح هرچه‌تمام‌تر مبرهن ساخته است و در حقیقت آن مقدمه کلید گنج معرفت و گشاینده رازهای عرفانست؛ ولی چون این مقدمه به عربی است و تا حدی نویسنده به جهت ضیق مجال یا تنگی فضای سخن به اجمال کوشیده فهم آن برای هر کس میسر نمی‌گردد و استادان این رشته نیز پس از تأمل و تدبر فراوان به حل رموز و غوامض آن موفق می‌گردند. ازاین‌روی توضیح آن اسرار و کشف آن غوامض برای کسانی‌که می‌خواهند از تصوف و عرفان مطلع گردند بسیار مفید، بلکه جزو مقدمات اساسی به شمارست و کتاب حاضر ما را بدین مقصود می‌رساند؛ زیرا نویسنده آن، کلیه مشکلات آن مقدمه را با ذهن نقاد حل کرده و با بیانی شیوا و صریح به قید کتاب درآورده‌اند و باوجوداین تعلیقه می‌توان گفت که یکی از مقاصد گذشتگان که سال‌ها درصدد وصول بدان بوده‌اند و آن گذاشتن مبانی و اصول عرفانست در دسترس تمام طبقات دانشجویان، به عمل آمده و افتخار آن نصیب مؤلف محترم شده است»<ref>ر.ک: مقدمه بدیع‌الزمان فروزانفر، صفحه ج-د</ref>. | [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|بدیع‌الزمان فروزانفر]] در مقدمه‌اش بر کتاب، در معرفی شرح قیصری و تعلیقه [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] بر آن و سبب نگارش تعلیقه به زبان فارسی چنین می‌نویسد: «کتاب فصوص الحکم تألیف [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین عربی]] بهترین کتابیست که در نزد اهل‌فن به صحت مبانی و اشتمال بر حقایق و رقائق تصوف شناخته شده و ازاین‌جهت عده بسیاری از علما بر آن کتاب شروح و تعلیقات و حواشی نوشته و در حد امکان پرده از روی رموز و اسرار آن برداشته‌اند. از میانه آن شروح تنها شرحی که در میانه طلاب معرفت شهرت یافته و جزو کتب درسی محسوب شده است، شرحی است که [[قیصری، داود بن محمود|داود قیصری]] بر آن تألیف تعلیق کرده است و اهمیت آن شرح بیشتر به مقدمهای است که شارح کتاب در اول تألیف خود به رشته تحریر درآورده و کلیه مبانی عرفان و آراء [[ابن عربی، محمد بن علی|محیی‌الدین]] را با توضیح هرچه‌تمام‌تر مبرهن ساخته است و در حقیقت آن مقدمه کلید گنج معرفت و گشاینده رازهای عرفانست؛ ولی چون این مقدمه به عربی است و تا حدی نویسنده به جهت ضیق مجال یا تنگی فضای سخن به اجمال کوشیده فهم آن برای هر کس میسر نمی‌گردد و استادان این رشته نیز پس از تأمل و تدبر فراوان به حل رموز و غوامض آن موفق می‌گردند. ازاین‌روی توضیح آن اسرار و کشف آن غوامض برای کسانی‌که می‌خواهند از تصوف و عرفان مطلع گردند بسیار مفید، بلکه جزو مقدمات اساسی به شمارست و کتاب حاضر ما را بدین مقصود می‌رساند؛ زیرا نویسنده آن، کلیه مشکلات آن مقدمه را با ذهن نقاد حل کرده و با بیانی شیوا و صریح به قید کتاب درآورده‌اند و باوجوداین تعلیقه می‌توان گفت که یکی از مقاصد گذشتگان که سال‌ها درصدد وصول بدان بوده‌اند و آن گذاشتن مبانی و اصول عرفانست در دسترس تمام طبقات دانشجویان، به عمل آمده و افتخار آن نصیب مؤلف محترم شده است»<ref>ر.ک: مقدمه بدیع‌الزمان فروزانفر، صفحه ج-د</ref>. | ||
این رساله را مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] نخست به عربی تنظیم کرده بود تا در | این رساله را مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل تونی]] نخست به عربی تنظیم کرده بود تا در حکم رساله دکتری او (برای تشخیص درجه معلومات) محسوب شود، لیکن چون طرح رساله عربی در مورد تشخیص پایه اطلاعات استاد در قانون پیش‌بینی نشده بود، آن متن عربی به همت استاد فقید به فارسی درآمد و مقدمهای بر آن نگاشت...<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/21551/7 ر.ک: بی‌نام، ص 7]</ref>. | ||
در ابتدای کتاب، همچنین شرح‌حال نویسنده و معرفی آثار او به قلم محمد خوانساری در پانزده صفحه آمده است<ref>ر.ک: مقدمه، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص15-1</ref>. | در ابتدای کتاب، همچنین شرح‌حال نویسنده و معرفی آثار او به قلم محمد خوانساری در پانزده صفحه آمده است<ref>ر.ک: مقدمه، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص15-1</ref>. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
سبک نگارش مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل]] در این رساله به نثر قدیم است، اما به سبب سادگی و روانی، خواننده در فهم متن با مشکل مواجه نیست. | سبک نگارش مرحوم [[فاضل تونی، محمدحسین|فاضل]] در این رساله به نثر قدیم است، اما به سبب سادگی و روانی، خواننده در فهم متن با مشکل مواجه نیست. | ||
همچنین مطالب کتاب را گاه به زیور اشعاری از [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، [[شبستری، محمود|شیخ محمود شبستری]] و جامی آراسته. در برخی موارد نیز از آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) برای تأکید بر صحت مطالب استفاده می‌کند<ref>ر.ک: صادق زاده دربان، فیروزه، ص 77</ref>. | همچنین مطالب کتاب را گاه به زیور اشعاری از [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]]، [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]]، [[شبستری، محمود|شیخ محمود شبستری]] و جامی آراسته. در برخی موارد نیز از آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) برای تأکید بر صحت مطالب استفاده می‌کند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/18072/77 ر.ک: صادق زاده دربان، فیروزه، ص 77]</ref>. | ||
همان‌گونه که مرحوم [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|فروزانفر]] در مقدمه اشاره کرده است، نویسنده بسیاری از مشکلات عبارات قیصری که بسیاری معتقدند که سهو یا اشتباه شارح یا ناسخ است را با ذهن نقاد خود حل کرده است؛ از جمله این موارد نفی واسطه بین وجود مطلق و عدم مطلق است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>. | همان‌گونه که مرحوم [[فروزانفر، بدیع‌الزمان|فروزانفر]] در مقدمه اشاره کرده است، نویسنده بسیاری از مشکلات عبارات قیصری که بسیاری معتقدند که سهو یا اشتباه شارح یا ناسخ است را با ذهن نقاد خود حل کرده است؛ از جمله این موارد نفی واسطه بین وجود مطلق و عدم مطلق است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# بی‌نام، «اثری از فاضل تونی: مقدمه مرحوم فاضل تونی از تعلیقات بر شرح فصوص»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، فروردین 1341، سال نهم، شماره 3، صفحه 7 تا | #[[:noormags:412435|بی‌نام، «اثری از فاضل تونی: مقدمه مرحوم فاضل تونی از تعلیقات بر شرح فصوص»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، فروردین 1341، سال نهم، شماره 3، صفحه 7 تا 14]]. | ||
#: | #[[:noormags:346125|صادق زاده دربان، فیروزه، «تعلیقه بر فصوص»، کتاب ماه فلسفه، شهریور 1387 - شماره 12 (3 صفحه - از 75 تا 77)]]. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:تصوف و عرفان]] | |||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | |||
[[رده:فروردین(1401)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۱۰
| تعلیقه بر فصوص | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضل تونی، محمدحسین (نویسنده) فروزانفر، بدیع‌الزمان (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | فصوص الحکم. شرح مقدمه قيصري. شرح |
| ناشر | مولي |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1360ش. |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | ابن عربي، محمد بن علي، 560 - 638ق. فصوص الحکم - نقد و تفسير
قيصري، داود بن محمود، - 751ق. مقدمه قيصري - نقد و تفسير عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2 ف60277 / 283 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تعلیقه بر فصوص، و به تعبیر صحیح‌تر «تعلیقه بر شرح فصوص» نوشته محمدحسین فاضل تونی (متوفی 1380ق)، تعلیقه‌ای است بر شرح قیصری (متوفی 751ق)، و آن نیز شرحی است بر «فصوص الحکم» محیی‌الدین بن عربی (متوفی 638ق). این اثر رساله کوچکی است به زبان فارسی، مشتمل بر اشارات و دقائق عرفانی که به منزله رساله دکتری فاضل تونی بوده و با مقدمه استاد بدیع‌الزمان فروزانفر منتشر شده است.
در کتاب فصول الحکم محیی‌الدین، حالات و معارف و حقایقی را که هر نبی دارا بود از آدم ابوالبشر تا خاتم‌النبیین(ص) یکایک با رعایت درجه و مناسبات مرتبه‌ای که بین هر یک بوده ذکر و تشریح کرده است. بر این کتاب شرح‌های متعدد نگاشته شده است؛ مانند: شرح مؤیدالدین جندی، ملا عبدالرزاق کاشی، ملا عبدالرحمن جامی و داود بن محمود قیصری.[۱].
بدیع‌الزمان فروزانفر در مقدمه‌اش بر کتاب، در معرفی شرح قیصری و تعلیقه فاضل تونی بر آن و سبب نگارش تعلیقه به زبان فارسی چنین می‌نویسد: «کتاب فصوص الحکم تألیف محیی‌الدین عربی بهترین کتابیست که در نزد اهل‌فن به صحت مبانی و اشتمال بر حقایق و رقائق تصوف شناخته شده و ازاین‌جهت عده بسیاری از علما بر آن کتاب شروح و تعلیقات و حواشی نوشته و در حد امکان پرده از روی رموز و اسرار آن برداشته‌اند. از میانه آن شروح تنها شرحی که در میانه طلاب معرفت شهرت یافته و جزو کتب درسی محسوب شده است، شرحی است که داود قیصری بر آن تألیف تعلیق کرده است و اهمیت آن شرح بیشتر به مقدمهای است که شارح کتاب در اول تألیف خود به رشته تحریر درآورده و کلیه مبانی عرفان و آراء محیی‌الدین را با توضیح هرچه‌تمام‌تر مبرهن ساخته است و در حقیقت آن مقدمه کلید گنج معرفت و گشاینده رازهای عرفانست؛ ولی چون این مقدمه به عربی است و تا حدی نویسنده به جهت ضیق مجال یا تنگی فضای سخن به اجمال کوشیده فهم آن برای هر کس میسر نمی‌گردد و استادان این رشته نیز پس از تأمل و تدبر فراوان به حل رموز و غوامض آن موفق می‌گردند. ازاین‌روی توضیح آن اسرار و کشف آن غوامض برای کسانی‌که می‌خواهند از تصوف و عرفان مطلع گردند بسیار مفید، بلکه جزو مقدمات اساسی به شمارست و کتاب حاضر ما را بدین مقصود می‌رساند؛ زیرا نویسنده آن، کلیه مشکلات آن مقدمه را با ذهن نقاد حل کرده و با بیانی شیوا و صریح به قید کتاب درآورده‌اند و باوجوداین تعلیقه می‌توان گفت که یکی از مقاصد گذشتگان که سال‌ها درصدد وصول بدان بوده‌اند و آن گذاشتن مبانی و اصول عرفانست در دسترس تمام طبقات دانشجویان، به عمل آمده و افتخار آن نصیب مؤلف محترم شده است»[۲].
این رساله را مرحوم فاضل تونی نخست به عربی تنظیم کرده بود تا در حکم رساله دکتری او (برای تشخیص درجه معلومات) محسوب شود، لیکن چون طرح رساله عربی در مورد تشخیص پایه اطلاعات استاد در قانون پیش‌بینی نشده بود، آن متن عربی به همت استاد فقید به فارسی درآمد و مقدمهای بر آن نگاشت...[۳].
در ابتدای کتاب، همچنین شرح‌حال نویسنده و معرفی آثار او به قلم محمد خوانساری در پانزده صفحه آمده است[۴].
نویسنده در هر قسمت، ابتدا مختصری از عبارت مقدمه قیصری را با عنوان «در بیان قول شارح» آورده و سپس به توضیح آن پرداخته است.
سبک نگارش مرحوم فاضل در این رساله به نثر قدیم است، اما به سبب سادگی و روانی، خواننده در فهم متن با مشکل مواجه نیست.
همچنین مطالب کتاب را گاه به زیور اشعاری از حافظ، مولوی، شیخ محمود شبستری و جامی آراسته. در برخی موارد نیز از آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) برای تأکید بر صحت مطالب استفاده می‌کند[۵].
همان‌گونه که مرحوم فروزانفر در مقدمه اشاره کرده است، نویسنده بسیاری از مشکلات عبارات قیصری که بسیاری معتقدند که سهو یا اشتباه شارح یا ناسخ است را با ذهن نقاد خود حل کرده است؛ از جمله این موارد نفی واسطه بین وجود مطلق و عدم مطلق است.[۶].
تونی فهم قیصری از عبارات ابن عربی را نیز به شیوه‌ای مستدل به چالش کشیده است؛ از جمله «نسبت خاتم رسل به خاتم ولایت همان نسبت سایر انبیاء به خاتم ولایت است» را ناصواب دانسته است.[۷].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه مؤلف، صفحه د
- ↑ ر.ک: مقدمه بدیع‌الزمان فروزانفر، صفحه ج-د
- ↑ ر.ک: بی‌نام، ص 7
- ↑ ر.ک: مقدمه، ترجمه احوال مرحوم فاضل، ص15-1
- ↑ ر.ک: صادق زاده دربان، فیروزه، ص 77
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص5
- ↑ ر.ک: همان، ص95-94
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- بی‌نام، «اثری از فاضل تونی: مقدمه مرحوم فاضل تونی از تعلیقات بر شرح فصوص»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، فروردین 1341، سال نهم، شماره 3، صفحه 7 تا 14.
- صادق زاده دربان، فیروزه، «تعلیقه بر فصوص»، کتاب ماه فلسفه، شهریور 1387 - شماره 12 (3 صفحه - از 75 تا 77).