مخطوط نادر من رسائل ابن عربی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن‌ع' به 'ابن ع') |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
[[عبدالفتاح، سعيد]] (محقق و مقدمه‌نويس) | [[عبدالفتاح، سعيد]] (محقق و مقدمه‌نويس) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =1383 /الف2ر5 / 283 BP | | کد کنگره =1383 /الف2ر5 / 283 BP | ||
| موضوع =عرفان - متون | | موضوع =عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
تصوف - متون | تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10471 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =00782-04826 | | کد پدیدآور =00782-04826 | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه به بیان این موضوع پرداخته شده است که کتاب، حاصل کوشش و تلاش محقق در جمع‌آوری بیست رساله از رسائل [[ | در مقدمه به بیان این موضوع پرداخته شده است که کتاب، حاصل کوشش و تلاش محقق در جمع‌آوری بیست رساله از رسائل [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌باشد که فعلاً فقط پنج رساله از آنها در اثر حاضر، عرضه شده است. این رسائل، عبارتند از: | ||
# «الإنزالات الوجودیة»؛ | # «الإنزالات الوجودیة»؛ | ||
# «رسالة لطائف أسرار القلب و اللسان»؛ | # «رسالة لطائف أسرار القلب و اللسان»؛ | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
# «رسالة التایید و النصر»؛ | # «رسالة التایید و النصر»؛ | ||
# «رسالة المقابلة الترولیة»؛ | # «رسالة المقابلة الترولیة»؛ | ||
# «رسالة المقامات الصلبیة القلبیة، و المقامات الظهریة العقلیة»<ref>مقدمه، ص13- 14</ref>. | # «رسالة المقامات الصلبیة القلبیة، و المقامات الظهریة العقلیة»<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=13&viewType=pdf مقدمه، ص13- 14]</ref>. | ||
در ادامه مقدمه، به شرح‌حال مختصر [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]]<ref>همان، ص15</ref> و معرفی آثار وی، پرداخته شده است<ref>همان، ص21</ref>. | در ادامه مقدمه، به شرح‌حال مختصر [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=15&viewType=pdf همان، ص15]</ref> و معرفی آثار وی، پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=21&viewType=pdf همان، ص21]</ref>. | ||
پنج رساله معرفی شده در کتاب، به ترتیب عبارتند از: | پنج رساله معرفی شده در کتاب، به ترتیب عبارتند از: | ||
# «رسالة حرف الکلمات و صرف الصلوات»: این رساله، در ضمن مجلدی که بیست رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] را دربردارد، بوده و پانزدهمین رساله آن مجموعه است که به خطی زیبا نوشته شده و میکروفیلم آن، در «مکتبة طلعت باشا دارالکتب المصریة» به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، نگهداری می‌شود<ref>متن کتاب، ص31</ref>. | # «رسالة حرف الکلمات و صرف الصلوات»: این رساله، در ضمن مجلدی که بیست رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] را دربردارد، بوده و پانزدهمین رساله آن مجموعه است که به خطی زیبا نوشته شده و میکروفیلم آن، در «مکتبة طلعت باشا دارالکتب المصریة» به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، نگهداری می‌شود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=31&viewType=pdf متن کتاب، ص31]</ref>. | ||
#:در این رساله درباره باز شدن دو چشم اراده و مشیت برای درک دو ساحت وجودی انسان، بحث می‌شود. اراده برای درک اوصاف ظواهر و محل آن عقل است و مشیت برای درک باطن ذات و جواهر که محل آن روح می‌باشد<ref>متن کتاب، ص38-37</ref>. | #:در این رساله درباره باز شدن دو چشم اراده و مشیت برای درک دو ساحت وجودی انسان، بحث می‌شود. اراده برای درک اوصاف ظواهر و محل آن عقل است و مشیت برای درک باطن ذات و جواهر که محل آن روح می‌باشد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=37&viewType=pdf متن کتاب، ص38-37]</ref>. | ||
# «رسالة التلقینات الأربعه»: این رساله نیز در ضمن مجموعه مذکور در رساله قبل، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة»، به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم 6594 نگهداری شده و سومین رساله از آن مجموعه می‌باشد. این رساله نیز به خطی زیبا و خوانا، در شش صفحه نوشته شده و نگارش آن در روز دوشنبه، پنجم ربیع‌الاول 829ق، توسط ناسخ نسخه قبلی، به پایان رسیده است<ref>همان، ص49</ref>. | # «رسالة التلقینات الأربعه»: این رساله نیز در ضمن مجموعه مذکور در رساله قبل، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة»، به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم 6594 نگهداری شده و سومین رساله از آن مجموعه می‌باشد. این رساله نیز به خطی زیبا و خوانا، در شش صفحه نوشته شده و نگارش آن در روز دوشنبه، پنجم ربیع‌الاول 829ق، توسط ناسخ نسخه قبلی، به پایان رسیده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=49&viewType=pdf همان، ص49]</ref>. | ||
#:در این رساله درباره تعلیم و تعلم قرآن، فرائض و علم سخن می‌گوید و تعلیم قرآن را مقدم بر آنها می‌داند و معتقد است | #:در این رساله درباره تعلیم و تعلم قرآن، فرائض و علم سخن می‌گوید و تعلیم قرآن را مقدم بر آنها می‌داند و معتقد است قرآن‌هادی انسان به سمت خداوند است و تعلیم آن سبب رشد دین در انسان می‌شود و انقیاد و تسلیم را برای انسان به ارمغان می‌آورد. چهار معنی برای دین بر‌می‌شمرد و به‌تناسب چهار نوع تلقین را چنین بیان می‌کند: تلقین به قول، تلقین به عمل، تلقین به امر و تلقین به‌حکم و رد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=57&viewType=pdf همان، ص60-57]</ref>. | ||
# «التأیید و النصر»: این رساله نیز تحت شماره 752، میکروفیلم 6594 در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری شده و هجدهمین رساله از مجموعه رسائل [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌باشد که به‌صورت دست‌نویس، وجود دارد. این رساله که در چهار صفحه نوشته شده است، فاقد عنوان داخلی بوده و نگارش آن، در روز سه‌شنبه نهم ربیع‌الآخر 829ق به پایان رسیده است<ref>همان، ص71</ref>. | # «التأیید و النصر»: این رساله نیز تحت شماره 752، میکروفیلم 6594 در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری شده و هجدهمین رساله از مجموعه رسائل [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌باشد که به‌صورت دست‌نویس، وجود دارد. این رساله که در چهار صفحه نوشته شده است، فاقد عنوان داخلی بوده و نگارش آن، در روز سه‌شنبه نهم ربیع‌الآخر 829ق به پایان رسیده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=71&viewType=pdf همان، ص71]</ref>. | ||
#:در این رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] کشف عیان و واضح خود را بیان می‌کند، که در آن حقیقت پنهان است و نصر و تائید از ابتدا و انتها به هم نزدیک شده و نصر داخل در تائید می‌شود و امر الهی از حجاب تردید و تقریب و تبعید به فضای ربوبی که دار مزید و مقر سعادت سعید است، خارج می‌شود و پیامبر(ص) از بین نصر و تائید ظهور می‌کند و در محل جدید خود قرار می‌گیرد و خلاصه آخرت را از دنیا استخراج می‌نماید، فجر علم می‌دمد و جهل نابود می‌شود و روح و وجه، خارج شده و عینِ جمع، حرف "با" را تلفظ می‌کند و ...<ref>همان، ص79-78</ref>. | #:در این رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] کشف عیان و واضح خود را بیان می‌کند، که در آن حقیقت پنهان است و نصر و تائید از ابتدا و انتها به هم نزدیک شده و نصر داخل در تائید می‌شود و امر الهی از حجاب تردید و تقریب و تبعید به فضای ربوبی که دار مزید و مقر سعادت سعید است، خارج می‌شود و پیامبر(ص) از بین نصر و تائید ظهور می‌کند و در محل جدید خود قرار می‌گیرد و خلاصه آخرت را از دنیا استخراج می‌نماید، فجر علم می‌دمد و جهل نابود می‌شود و روح و وجه، خارج شده و عینِ جمع، حرف "با" را تلفظ می‌کند و...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=78&viewType=pdf همان، ص79-78]</ref>. | ||
# «رسالة اللطائف و الأسرار»: این رساله که چهارمین رساله مجموعه رسایل خطی موجود از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌باشد، در شش صفحه نوشته شده و تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری می‌شود. این رساله نیز فاقد عنوان داخلی می‌باشد<ref>همان، ص87</ref>. | # «رسالة اللطائف و الأسرار»: این رساله که چهارمین رساله مجموعه رسایل خطی موجود از [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] می‌باشد، در شش صفحه نوشته شده و تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری می‌شود. این رساله نیز فاقد عنوان داخلی می‌باشد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=87&viewType=pdf همان، ص87]</ref>. | ||
#:در این رساله درباره حقیقت رزق، حقیقت عبادت و حقیقت شکر سخن می‌گوید و معتقد است که انسان به این حقایق دست نمی‌یازد جز با از بین بردن حجاب‌ها و در ادامه به تعریف هر یک از این حقایق و بیان اقسام حجاب‌ها و راه‌های برطرف کردن آنها می‌پردازد<ref>همان، ص100-94</ref>. | #:در این رساله درباره حقیقت رزق، حقیقت عبادت و حقیقت شکر سخن می‌گوید و معتقد است که انسان به این حقایق دست نمی‌یازد جز با از بین بردن حجاب‌ها و در ادامه به تعریف هر یک از این حقایق و بیان اقسام حجاب‌ها و راه‌های برطرف کردن آنها می‌پردازد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=94&viewType=pdf همان، ص100-94]</ref>. | ||
# «رسالة المعراج و تنزیل حرف الإدخال و الإخراج»: این رساله که سیزدهمین رساله از مجموعه رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و آخرین رساله کتاب می‌باشد نیز فاقد عنوان داخلی بوده و در هشت صفحه، نگارش یافته است. این نسخه تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594 در «مکتبة طلعت باشا» نگهداری می‌شود<ref>همان، ص105</ref>. | # «رسالة المعراج و تنزیل حرف الإدخال و الإخراج»: این رساله که سیزدهمین رساله از مجموعه رساله [[ابن عربی، محمد بن علی|ابن عربی]] و آخرین رساله کتاب می‌باشد نیز فاقد عنوان داخلی بوده و در هشت صفحه، نگارش یافته است. این نسخه تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594 در «مکتبة طلعت باشا» نگهداری می‌شود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=105&viewType=pdf همان، ص105]</ref>. | ||
در این رساله درباره نزول قرآن در ماه مبارک رمضان، درک باطن آن، استعداد قلب پیامبر(ص) برای نزول آن، معراج پیامبر(ص) در ماه رجب و صعود روح حضرت به قاب قوسین او ادنی، دریافت اسرار و معالم و حقایق الهی و اشراف به عالم ارتفاع که عالم خداوند تبارک‌وتعالی و فوق عالم امر و خلق است، درک آیات کبرای الهی، دریافت اسرار و رجوع ایشان به سمت امت با خصوصیت پیامبری و رسالت و نشر آن علوم و اسرار بین عباد و اسرار حروف و حرف ادخال و اخراج و ... سخن می‌گوید<ref>همان، ص118-112</ref>. | در این رساله درباره نزول قرآن در ماه مبارک رمضان، درک باطن آن، استعداد قلب پیامبر(ص) برای نزول آن، معراج پیامبر(ص) در ماه رجب و صعود روح حضرت به قاب قوسین او ادنی، دریافت اسرار و معالم و حقایق الهی و اشراف به عالم ارتفاع که عالم خداوند تبارک‌وتعالی و فوق عالم امر و خلق است، درک آیات کبرای الهی، دریافت اسرار و رجوع ایشان به سمت امت با خصوصیت پیامبری و رسالت و نشر آن علوم و اسرار بین عباد و اسرار حروف و حرف ادخال و اخراج و... سخن می‌گوید<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=112&viewType=pdf همان، ص118-112]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
مجموعه فهارس کتاب، شامل فهرست آیات قرآنی؛ احادیث؛ اشعار؛ اعلام؛ کتب؛ شهرها، مواقع، اماکن و...؛ مصادر و مراجع مورداستفاده محقق و فهرست محتوای کتاب، در انتهای آن آمده است. | مجموعه فهارس کتاب، شامل فهرست آیات قرآنی؛ احادیث؛ اشعار؛ اعلام؛ کتب؛ شهرها، مواقع، اماکن و...؛ مصادر و مراجع مورداستفاده محقق و فهرست محتوای کتاب، در انتهای آن آمده است. | ||
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص80</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>. | در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=80&viewType=pdf ر.ک: پاورقی، ص80]</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10471/%D9%85%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C?pageNumber=99&viewType=pdf ر.ک: همان، ص99]</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:تصوف و عرفان]] | |||
[[رده:آثار کلی تصوف و عرفان]] | |||
[[رده:اسفند(1400)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۳۷
| مخطوط نادر من رسائل ابن عربی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عربی، محمد بن علی (نویسنده) عبدالفتاح، سعيد (محقق و مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | رسائل ابن عربي
رساله حرف الکلمات و صرف الصلوات رسالة التلقينات الاربعة رسالة التاييد و النصر رسالة اللطائف و الأسرار رسالة المعراج و تنزيل حرف الإدخال و الإخراج |
| ناشر | دار السعادة للطباعة |
| مکان نشر | [بي جا] - [بي جا] |
| سال نشر | [--13] |
| چاپ | چاپ يکم |
| موضوع | عرفان - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 1383 /الف2ر5 / 283 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مخطوط نادر من رسائل ابن عربی، مجموعه‌ای است از رسائل محی‌الدین ابن عربی(متوفی 638ق) که با تحقیق سعید عبدالفتاح، به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب دربردارنده پنج رساله خطی از ابن عربی می‌باشد.
درباره هریک از رسائل، ابتدا به ویژگی‌های ظاهری آن مانند تعداد صفحات و نوع خط و نگارش و محل نگهداری آن اشاره شده و سپس، نمونه‌هایی از تصاویر آن نسخ، در اختیار خواننده قرار گرفته است. در پایان نیز، متن منقح و تاپی آن نسخه، آورده شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه به بیان این موضوع پرداخته شده است که کتاب، حاصل کوشش و تلاش محقق در جمع‌آوری بیست رساله از رسائل ابن عربی می‌باشد که فعلاً فقط پنج رساله از آنها در اثر حاضر، عرضه شده است. این رسائل، عبارتند از:
- «الإنزالات الوجودیة»؛
- «رسالة لطائف أسرار القلب و اللسان»؛
- «رسالة التلقینات الأربعه»؛
- «رسالة اللطائف و الأسرار»؛
- «رسالة معقل العقول في انشقاق القبر عن الرسول»؛
- «رسالة المناصفة في حقیقة المکاشفة»؛
- «رسالة المقصود من الوصل المحمود»؛
- «رسالة کشف المشاهدات في أقل الدرجات»؛
- «رسالة الإفادة في الشهادة»؛
- «رسالة ظهور البانی في السبع المثانی»؛
- «رسالة مقدمة الإنصاف في الأوصاف»؛
- «رسالة إشارة المنصف»؛
- «رسالة المعراج و تنزیل حرف الادخال و الاخراج»؛
- «رسالة الکلمات الإنجیلیة الناطقة»؛
- «رسالة حرف الکلمات و صرف الصلوات»؛
- «رسالة حق الوقت و الساعة و حفظ الحالة و الطاعة»؛
- «رسالة سطر الحرف و الکلمات، و شطر حسني الإدراک الموجب لتکملة السعادات»؛
- «رسالة التایید و النصر»؛
- «رسالة المقابلة الترولیة»؛
- «رسالة المقامات الصلبیة القلبیة، و المقامات الظهریة العقلیة»[۱].
در ادامه مقدمه، به شرح‌حال مختصر ابن عربی[۲] و معرفی آثار وی، پرداخته شده است[۳].
پنج رساله معرفی شده در کتاب، به ترتیب عبارتند از:
- «رسالة حرف الکلمات و صرف الصلوات»: این رساله، در ضمن مجلدی که بیست رساله ابن عربی را دربردارد، بوده و پانزدهمین رساله آن مجموعه است که به خطی زیبا نوشته شده و میکروفیلم آن، در «مکتبة طلعت باشا دارالکتب المصریة» به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، نگهداری می‌شود[۴].
- در این رساله درباره باز شدن دو چشم اراده و مشیت برای درک دو ساحت وجودی انسان، بحث می‌شود. اراده برای درک اوصاف ظواهر و محل آن عقل است و مشیت برای درک باطن ذات و جواهر که محل آن روح می‌باشد[۵].
- «رسالة التلقینات الأربعه»: این رساله نیز در ضمن مجموعه مذکور در رساله قبل، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة»، به‌عنوان شماره 752، میکروفیلم 6594 نگهداری شده و سومین رساله از آن مجموعه می‌باشد. این رساله نیز به خطی زیبا و خوانا، در شش صفحه نوشته شده و نگارش آن در روز دوشنبه، پنجم ربیع‌الاول 829ق، توسط ناسخ نسخه قبلی، به پایان رسیده است[۶].
- در این رساله درباره تعلیم و تعلم قرآن، فرائض و علم سخن می‌گوید و تعلیم قرآن را مقدم بر آنها می‌داند و معتقد است قرآن‌هادی انسان به سمت خداوند است و تعلیم آن سبب رشد دین در انسان می‌شود و انقیاد و تسلیم را برای انسان به ارمغان می‌آورد. چهار معنی برای دین بر‌می‌شمرد و به‌تناسب چهار نوع تلقین را چنین بیان می‌کند: تلقین به قول، تلقین به عمل، تلقین به امر و تلقین به‌حکم و رد[۷].
- «التأیید و النصر»: این رساله نیز تحت شماره 752، میکروفیلم 6594 در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری شده و هجدهمین رساله از مجموعه رسائل ابن عربی می‌باشد که به‌صورت دست‌نویس، وجود دارد. این رساله که در چهار صفحه نوشته شده است، فاقد عنوان داخلی بوده و نگارش آن، در روز سه‌شنبه نهم ربیع‌الآخر 829ق به پایان رسیده است[۸].
- در این رساله ابن عربی کشف عیان و واضح خود را بیان می‌کند، که در آن حقیقت پنهان است و نصر و تائید از ابتدا و انتها به هم نزدیک شده و نصر داخل در تائید می‌شود و امر الهی از حجاب تردید و تقریب و تبعید به فضای ربوبی که دار مزید و مقر سعادت سعید است، خارج می‌شود و پیامبر(ص) از بین نصر و تائید ظهور می‌کند و در محل جدید خود قرار می‌گیرد و خلاصه آخرت را از دنیا استخراج می‌نماید، فجر علم می‌دمد و جهل نابود می‌شود و روح و وجه، خارج شده و عینِ جمع، حرف "با" را تلفظ می‌کند و...[۹].
- «رسالة اللطائف و الأسرار»: این رساله که چهارمین رساله مجموعه رسایل خطی موجود از ابن عربی می‌باشد، در شش صفحه نوشته شده و تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594، در «مکتبة طلعت باشا بدارالکتب المصریة» نگهداری می‌شود. این رساله نیز فاقد عنوان داخلی می‌باشد[۱۰].
- در این رساله درباره حقیقت رزق، حقیقت عبادت و حقیقت شکر سخن می‌گوید و معتقد است که انسان به این حقایق دست نمی‌یازد جز با از بین بردن حجاب‌ها و در ادامه به تعریف هر یک از این حقایق و بیان اقسام حجاب‌ها و راه‌های برطرف کردن آنها می‌پردازد[۱۱].
- «رسالة المعراج و تنزیل حرف الإدخال و الإخراج»: این رساله که سیزدهمین رساله از مجموعه رساله ابن عربی و آخرین رساله کتاب می‌باشد نیز فاقد عنوان داخلی بوده و در هشت صفحه، نگارش یافته است. این نسخه تحت شماره 752، میکروفیلم شماره 6594 در «مکتبة طلعت باشا» نگهداری می‌شود[۱۲].
در این رساله درباره نزول قرآن در ماه مبارک رمضان، درک باطن آن، استعداد قلب پیامبر(ص) برای نزول آن، معراج پیامبر(ص) در ماه رجب و صعود روح حضرت به قاب قوسین او ادنی، دریافت اسرار و معالم و حقایق الهی و اشراف به عالم ارتفاع که عالم خداوند تبارک‌وتعالی و فوق عالم امر و خلق است، درک آیات کبرای الهی، دریافت اسرار و رجوع ایشان به سمت امت با خصوصیت پیامبری و رسالت و نشر آن علوم و اسرار بین عباد و اسرار حروف و حرف ادخال و اخراج و... سخن می‌گوید[۱۳].
وضعیت کتاب
مجموعه فهارس کتاب، شامل فهرست آیات قرآنی؛ احادیث؛ اشعار؛ اعلام؛ کتب؛ شهرها، مواقع، اماکن و...؛ مصادر و مراجع مورداستفاده محقق و فهرست محتوای کتاب، در انتهای آن آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۴]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.