الرسالة السعدية: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'آية الله العظمى' به 'آية الله العظمى')
    جز (جایگزینی متن - 'علیهم‌السلام' به ' علیهم‌السلام')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۶۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00184J1.jpg|بندانگشتی|الرسالة السعدیة]]
    | تصویر =NUR00184J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =الرسالة السعدیة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|الرسالة السعدیة
    [[مرعشی، محمود]] (اشراف)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[مرعشی، محمود]] (اشراف)


    [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نويسنده)
    [[علامه حلی، حسن بن یوسف]] (نویسنده)


    [[بقال، عبد الحسین محمد علی]] (مصحح)
    [[بقال، عبدالحسین محمد علی]] (مصحح)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏210‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ر‎‏5
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    اخلاق اسلامی
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏210‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ر‎‏5
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|اخلاق اسلامی


    اخلاق شیعه
    اخلاق شیعه
    خط ۴۰: خط ۲۹:


    کلام شیعه امامیه - قرن 8ق.
    کلام شیعه امامیه - قرن 8ق.
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
    |data-type='publisher'|کتابخانه عمومی حضرت آيت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)
    | مکان نشر =قم - ایران
    |-
    | سال نشر = 1410 ق  
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1410 هـ.ق  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE184AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00184AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00184
    | کتابخوان همراه نور =00184
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''الرسالة السعدية''' يا السعديّة، تألیف [[حلی، حسن بن یوسف|ابومنصور جمال‌الدين حسن بن سديدالدين يوسف بن مطهر حلى اسدى]] معروف به [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] (م726ق، مجموعه‌اى از مباحث علم اصول، كلام، فقه و مباحث اخلاقى به صورت مختصر است.


    ==معرفى اجمالى==
    ==انگیزۀ تأليف==
    '''الرسالة السعدية''' يا السعديّة، تألیف ابومنصور جمال‌الدين حسن بن سديدالدين يوسف بن مطهر حلى اسدى معروف به علامۀ حلّى (م726ق، مجموعه‌اى از مباحث علم اصول، كلام، فقه و مباحث اخلاقى به صورت مختصر است.
     
    ==انگيزۀ تأليف==
    همان طور كه در خطبۀ كتاب آمده است، اين كتاب به درخواست سعدالدين محمد بن على ساوجى (شهيد در سال 711ق) وزير سلطان محمد خدابنده تأليف شده است.
    همان طور كه در خطبۀ كتاب آمده است، اين كتاب به درخواست سعدالدين محمد بن على ساوجى (شهيد در سال 711ق) وزير سلطان محمد خدابنده تأليف شده است.


    اين كتاب يك دوره مختصر از اصول دين و فروع آن (قسمتى از عبادات) را در بردارد.
    اين كتاب يك دوره مختصر از اصول دين و فروع آن (قسمتى از عبادات) را در بردارد.


    علامۀ حلى در كتاب «الخلاصة» در مورد آن مى‌نويسد: و هي رسالة مختصرة في أصول الدين و فروعه.
    [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] در كتاب «الخلاصة» در مورد آن مى‌نويسد: و هي رسالة مختصرة في أصول‌الدين و فروعه.


    ==ساختار و گزارش محتوا==
    ==ساختار و گزارش محتوا==
    خط ۸۳: خط ۶۹:
    و إذا تحققت هذه المطالب فلنختم هذه الرسالة بذكر الفصلين.
    و إذا تحققت هذه المطالب فلنختم هذه الرسالة بذكر الفصلين.


    اين دو فصل، مباحث اخلاقى را در بر داشته كه در فصل اوّل، كارهايى كه به آنها ترغيب شده و در فصل دوم، كارهايى كه از آنها نهى شده‌اند، مطرح شده است.
    اين دو فصل، مباحث اخلاقى را در بر داشته كه در فصل اوّل، كارهایى كه به آنها ترغيب شده و در فصل دوم، كارهایى كه از آنها نهى شده‌اند، مطرح شده است.


    اين دو فصل، در فهرست كتاب با عنوان اخلاقيات مطرح شده‌اند كه مجموعه‌اى از آيات اخلاقى قرآن كريم و احاديث اهل بيت عليهم السلام در مباحث اخلاقى مى‌باشد.
    اين دو فصل، در فهرست كتاب با عنوان اخلاقيات مطرح شده‌اند كه مجموعه‌اى از آيات اخلاقى قرآن كريم و احاديث اهل‌بيت عليهم‌السلام در مباحث اخلاقى مى‌باشد.


    فصل اوّل، اخلاقيات؛ شامل دو مقصد است كه مقصد اوّل، شامل 11 حقل و مقصد دوم، شامل 6 حقل است.
    فصل اوّل، اخلاقيات؛ شامل دو مقصد است كه مقصد اوّل، شامل 11 حقل و مقصد دوم، شامل 6 حقل است.
    خط ۹۱: خط ۷۷:
    فصل دوم، نيز شامل 6 حقل است كه در مورد آنچه مربوط به عدالت و اصطناع معروف است، بحث مى‌كند.
    فصل دوم، نيز شامل 6 حقل است كه در مورد آنچه مربوط به عدالت و اصطناع معروف است، بحث مى‌كند.


    در قسمت طهارت مباحث نيت، وضوء با نبيذ، مسح پاها، مسح پا با رطوبت دست‌ها، مسح بر روى خف، ترتيب، كيفيت غسل و مسح، ترتيب در غسل جنابت و نجاسات مطرح شده است.
    در قسمت طهارت مباحث نيت، وضوء با نبيذ، مسح پاها، مسح پا با رطوبت دست‌ها، مسح بر روى خف، ترتيب، کیفیت غسل و مسح، ترتيب در غسل جنابت و نجاسات مطرح شده است.


    در كتاب صلاة، مباحث تكبير، قرائت، وجوب قرائت عربى، تحريم گفتن آمين، طمأنينه در نماز، ذكر، وجوب قرار دادن پيشانى بر زمين، آنچه سجده بر آنها واجب است، وجوب قرار دادن هفت موضع در سجده، تشهد، مكان و آب و لباس‌هاى غصبى، صلاة ضحى، نماز در پشت سر فاسق، نماز شكسته، وقت نماز.
    در كتاب صلاة، مباحث تكبير، قرائت، وجوب قرائت عربى، تحريم گفتن آمين، طمأنينه در نماز، ذكر، وجوب قرار دادن پيشانى بر زمين، آنچه سجده بر آنها واجب است، وجوب قرار دادن هفت موضع در سجده، تشهد، مكان و آب و لباس‌هاى غصبى، صلاة ضحى، نماز در پشت سر فاسق، نماز شكسته، وقت نماز.


    در بحث صوم، فقط در مورد وقت افطار و نيت به صورت بسيار مختصر مطرح شده است.از مهم‌ترين ويژگى قسمت فقه كتاب، سبك فقه مقارنه‌اى آن است كه در آن مؤلف به طرق و دلائل متعدد حجيت اجماع اماميّه را اثبات نموده است كه در صفحات 19 تا 29 به خوبى مشهود است.
    در بحث صوم، فقط در مورد وقت افطار و نيت به صورت بسيار مختصر مطرح شده است.از مهم‌ترين ويژگى قسمت فقه كتاب، سبک فقه مقارنه‌اى آن است كه در آن مؤلف به طرق و دلائل متعدد حجيت اجماع اماميّه را اثبات نموده است كه در صفحات 19 تا 29 به خوبى مشهود است.


    وى در صفحۀ 29 كتاب در مورد اجماع اماميّه مى‌نويسد: فكيف يتحقق الإجماع مع مخالفتهم و الإماميّة أعرف بمذاهب أهل البيت. . . إذا تقرر هذا فنقول: إذا حصل فعل أو اعتقاد يتفق عليه الإماميّة و السنة بأجمعهم، وجب المصير إليه و تعيّن التعويل عليه، و لا يجوز مخالفته إجماعا لأن يقين البرائة يحصل به و لا يجوز العدول عند إلى ما يخالف مذهب الإماميّة.
    وى در صفحۀ 29 كتاب در مورد اجماع اماميّه مى‌نويسد: فكيف يتحقق الإجماع مع مخالفتهم و الإماميّة أعرف بمذاهب أهل‌البيت... إذا تقرر هذا فنقول: إذا حصل فعل أو اعتقاد يتفق عليه الإماميّة و السنة بأجمعهم، وجب المصير إليه و تعيّن التعويل عليه، و لا يجوز مخالفته إجماعا لأن يقين البرائة يحصل به و لا يجوز العدول عند إلى ما يخالف مذهب الإماميّة.


    == وضعيت کتاب ==
    == وضعيت کتاب ==
    با توجه به شرايط زمان مؤلف و طرح نظريات مذاهب عامّه، اين كتاب به سبك فقه فتوايى مقارنه‌اى تأليف شده، كه وجود عبارت «اختلف المسلمون» در ابتداى مسائل متعدد و استدلال زياد به اجماع اماميّه، نشان از نگارش كتاب به اين سبك را دارد.
    با توجه به شرايط زمان مؤلف و طرح نظريات مذاهب عامّه، اين كتاب به سبک فقه فتوايى مقارنه‌اى تأليف شده، كه وجود عبارت «اختلف المسلمون» در ابتداى مسائل متعدد و استدلال زياد به اجماع اماميّه، نشان از نگارش كتاب به اين سبک را دارد.


    مؤلف در خطبۀ كتاب مى‌نويسد: فقد أوضحت في هذه «الرسالة السعديّة»، ما يجب على كل حال، اعتماده في الأصول و الفروع على الإجمال، و لا يحل لأحد تركه، و لا مخالفته في كل حال.
    مؤلف در خطبۀ كتاب مى‌نويسد: فقد أوضحت في هذه «الرسالة السعديّة»، ما يجب على كل حال، اعتماده في الأصول و الفروع على الإجمال، و لا يحل لأحد تركه، و لا مخالفته في كل حال.


    با توجه به عبارت صفحۀ 35 كتاب كه پس از نام خواجه نصيرالدين طوسى (م672ق) عبارت «قدس الله روحه» ذكر شده است، اين كتاب پس از سال 672ق نوشته شده است.
    با توجه به عبارت صفحۀ 35 كتاب كه پس از نام خواجه نصيرالدين طوسى (م672ق) عبارت «قدس‌الله‌روحه» ذكر شده است، اين كتاب پس از سال 672ق نوشته شده است.


    از طرفى در پايان يكى از دو نسخۀ مورد اعتماد در چاپ كتاب به نام «النسخة المجلسيّة» آمده است: «تم تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مائة، في حال الاحتلال بقلعة أربيل صانها الله عن الزوال. از اين عبارت معلوم مى‌شود كه كتاب در سال 674ق پايان يافته است.
    از طرفى در پایان يكى از دو نسخۀ مورد اعتماد در چاپ كتاب به نام «النسخة المجلسيّة» آمده است: «تم تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مائة، في حال الاحتلال بقلعة أربيل صانها الله عن الزوال. از اين عبارت معلوم مى‌شود كه كتاب در سال 674ق پایان يافته است.


    مؤيد اين مطلب اين كه چون كتاب به درخواست محمد ساوجى (شهيد در 711ق) نوشته شده است، بنابراين كتاب قبل از سال 711ق تأليف شده است.
    مؤيد اين مطلب اين كه چون كتاب به درخواست محمد ساوجى (شهيد در 711ق) نوشته شده است، بنابراین كتاب قبل از سال 711ق تأليف شده است.


    از مجموع مطالب مذكور مشخص مى‌شود، آن چه در «أعيان الشيعة» پس از بيان تاريخ پايان يافتن كتاب «الألفين» در سال 712ق آمده است كه: صنف في سفره ذلك الرسالة السعدية، صحيح نمى‌باشد.
    از مجموع مطالب مذكور مشخص مى‌شود، آن چه در «[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]» پس از بيان تاريخ پایان يافتن كتاب «الألفين» در سال 712ق آمده است كه: صنف في سفره ذلك الرسالة السعدية، صحيح نمى‌باشد.


    اولين بار اين كتاب در سال 1315ق منضم به 29 كتاب ديگر در ضمن كتاب «كلمات المحققين» چاپ سنگى شده است. اولين چاپ تحقيق شدۀ آن نيز در سال 1395ق در نجف اشرف به صورت مستقل چاپ شده است.
    اولین بار اين كتاب در سال 1315ق منضم به 29 كتاب ديگر در ضمن كتاب «كلمات المحققين» چاپ سنگى شده است. اولین چاپ تحقيق شدۀ آن نيز در سال 1395ق در نجف اشرف به صورت مستقل چاپ شده است.


    كتاب موجود به وسيلۀ كتابخانۀ حضرت [[آيت الله|آية الله العظمى]] مرعشى نجفى، در سال 1410ق چاپ شده است و مصحح و محقق آن عبدالحسين بن محمدعلى بقال مى‌باشد.
    كتاب موجود به وسيلۀ كتابخانۀ حضرت آيت‌الله مرعشى نجفى، در سال 1410ق چاپ شده است و مصحح و محقق آن عبدالحسين بن محمدعلى بقال مى‌باشد.


    ==نسخه‌ها==
    ==نسخه‌ها==
    در الذريعة به نسخۀ خطى خاصى اشاره نشده است و فقط به نسخۀ چاپى در ضمن كتاب «كلمات المحققين» اشاره شده است. همين طور در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» نيز نام اين كتاب ذكر نشده است.
    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به نسخۀ خطى خاصى اشاره نشده است و فقط به نسخۀ چاپى در ضمن كتاب «كلمات المحققين» اشاره شده است. همين طور در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» نيز نام اين كتاب ذكر نشده است.


    در مقدمۀ ناشر به نسخه‌هاى متعددى اشاره شده است كه عبارتند از:
    در مقدمۀ ناشر به نسخه‌هاى متعددى اشاره شده است كه عبارتند از:
    # نسخۀ خطى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است و اين نسخه را فخر المحققين تأييد نموده است.
    # نسخۀ خطى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است و اين نسخه را [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخر المحققين]] تأييد نموده است.
    # چهار نسخه متعلق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال‌هاى 1042ق، 1085ق، و دو نسخۀ ديگر كه تاريخ آنها مشخص نيست.
    # چهار نسخه متعلق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال‌هاى 1042ق، 1085ق، و دو نسخۀ ديگر كه تاريخ آنها مشخص نيست.
    # نسخه‌اى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلّق به كتابخانۀ مركزى دانشگاه تهران با شمارۀ 3819، مربوط به سال 1100ق.
    # نسخه‌اى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلّق به كتابخانۀ مركزى دانشگاه تهران با شمارۀ 3819، مربوط به سال 1100ق.
    # نسخۀ كتابخانۀ عمومى آية الله حكيم در نجف اشرف با شمارۀ 29 كه با نسخۀ اصلى مقابله و تصحيح شده است.
    # نسخۀ كتابخانۀ عمومى آيت‌الله حكيم در نجف اشرف با شمارۀ 29 كه با نسخۀ اصلى مقابله و تصحيح شده است.
    # مجموعه‌اى از نسخه‌هاى خطى در كتابخانۀ [[آيت الله|آية الله العظمى]] نجفى مرعشى، كه يكى از آنان در چاپ كتاب مورد استفاده واقع شده است.
    # مجموعه‌اى از نسخه‌هاى خطى در كتابخانۀ آيت‌الله نجفى مرعشى، كه يكى از آنان در چاپ كتاب مورد استفاده واقع شده است.


    در چاپ كتاب موجود از دو نسخه استفاده و مورد اعتماد واقع شده كه عبارتند از:
    در چاپ كتاب موجود از دو نسخه استفاده و مورد اعتماد واقع شده كه عبارتند از:
    # نسخۀ متعلّق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است. اين نسخه براى فخرالمحققين قرائت شده و آن را تأييد نموده است. در پايان اين نسخه آمده است: تمّ تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مأئة في حال الاحتلال بقلعة أربيل.<br />اين نسخه اصل در تحقيق و تصحيح كتاب موجود مى‌باشد و از آن تعبير به «النسخة المجلسية» شده است.
    # نسخۀ متعلّق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است. اين نسخه براى [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]] قرائت شده و آن را تأييد نموده است. در پایان اين نسخه آمده است: تمّ تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مأئة في حال الاحتلال بقلعة أربيل.<br />اين نسخه اصل در تحقيق و تصحيح كتاب موجود مى‌باشد و از آن تعبير به «النسخة المجلسية» شده است.
    # نسخۀ موجود در كتابخانۀ عمومى آية الله مرعشى نجفى با شمارۀ 514 مربوط به سال 881ق.<br />اين نسخه به خط على بن مجددالدين بن سديدالدين استرآبادى است و از آن به «النسخة المرعشية» تعبير شده است.
    # نسخۀ موجود در كتابخانۀ عمومى آيت‌الله مرعشى نجفى با شمارۀ 514 مربوط به سال 881ق.<br />اين نسخه به خط على بن مجددالدين بن سديدالدين استرآبادى است و از آن به «النسخة المرعشية» تعبير شده است.


    ==منابع==
    ==منابع مقاله==
    * أعيان الشيعة /5 405، 400، /1 136.
    * [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] /5 405، 400، /1 136.
    * الذريعة /11 198، /12 183، /18 118.
    * [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] /11 198، /12 183، /18 118.
    * الخلاصة: 48.
    * الخلاصة: 48.
    * روضات الجنات /1 378.
    * روضات الجنات /1 378.
    خط ۱۴۰: خط ۱۲۶:
    * الكنى و الألقاب /2 477.
    * الكنى و الألقاب /2 477.
    * فوائد رضويه: 126.
    * فوائد رضويه: 126.
    * بحارالانوار /1 17.
    * [[بحارالانوار|بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار  علیهم‌السلام]] /1 17.


    == وابسته‌ها ==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    {{وابسته‌ها}}
    [[رساله سعدیه]]
    [[رساله سعدیه]]
    == پیوندها ==
     
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/13044 مطالعه کتاب الرسالة السعدیة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:کلام و عقاید]]
    [[رده:کلام و عقاید]]
    [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]
    [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۳۸

    الرسالة السعدیة
    الرسالة السعدية
    پدیدآورانمرعشی، محمود (اشراف)

    علامه حلی، حسن بن یوسف (نویسنده)

    بقال، عبدالحسین محمد علی (مصحح)
    ناشرکتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1410 ق
    چاپ1
    موضوعاخلاق اسلامی

    اخلاق شیعه

    اصول دین

    شیعه امامیه - عقاید

    عبادات شیعه

    فروع دین

    فقه جعفری - قرن 8ق.

    کلام شیعه امامیه

    کلام شیعه امامیه - قرن 8ق.
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏210‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏8‎‏ر‎‏5
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الرسالة السعدية يا السعديّة، تألیف ابومنصور جمال‌الدين حسن بن سديدالدين يوسف بن مطهر حلى اسدى معروف به علامۀ حلّى (م726ق، مجموعه‌اى از مباحث علم اصول، كلام، فقه و مباحث اخلاقى به صورت مختصر است.

    انگیزۀ تأليف

    همان طور كه در خطبۀ كتاب آمده است، اين كتاب به درخواست سعدالدين محمد بن على ساوجى (شهيد در سال 711ق) وزير سلطان محمد خدابنده تأليف شده است.

    اين كتاب يك دوره مختصر از اصول دين و فروع آن (قسمتى از عبادات) را در بردارد.

    علامۀ حلى در كتاب «الخلاصة» در مورد آن مى‌نويسد: و هي رسالة مختصرة في أصول‌الدين و فروعه.

    ساختار و گزارش محتوا

    در ابتداى كتاب مباحث علم اصول و سپس مباحث كلامى و اعتقادى و پس از آن قسمت عبادات؛ شامل كتاب‌هاى طهارت، صلاة و صوم و در آخر مباحث اخلاقى مطرح شده است.

    مطالب كتاب با عناوين فصل، مسأله و بحث تقسيم شده است و گاهى در ابتدا فصل و سپس حقل به معنى قسمت كوچك و در بعضى موارد نيز فصل و سپس مقصد و پس از آن حقل ذكر شده است.

    مباحث اصول فقه در پنج مقدمه ذكر شده است و پس از بيان اين مباحث اصولى مى‌نويسد: إذا تمهدت هذه القواعد فلنشرع في المطلوب و هو يشتمل على فصول.

    منظور از فصول، سه فصل است كه يكى در ابتدا و دو فصل با عنوان خاتمه در كتاب مطرح شده است.

    فصل اول؛ شامل 12 مسأله است كه 9 مسألۀ آن در مورد اعتقادات و علم كلام و 3 مسألۀ آن مربوط به مباحث فقهى است.

    در مسائل فقهى دو كتاب طهارت و صلاة به صورت بسيار مختصرى بيان شده و در مورد صوم نيز فقط دو مسأله بيان شده است.

    پس از اتمام اين 12 مسأله كه مجموعا در يك فصل بيان شده آمده است:

    و إذا تحققت هذه المطالب فلنختم هذه الرسالة بذكر الفصلين.

    اين دو فصل، مباحث اخلاقى را در بر داشته كه در فصل اوّل، كارهایى كه به آنها ترغيب شده و در فصل دوم، كارهایى كه از آنها نهى شده‌اند، مطرح شده است.

    اين دو فصل، در فهرست كتاب با عنوان اخلاقيات مطرح شده‌اند كه مجموعه‌اى از آيات اخلاقى قرآن كريم و احاديث اهل‌بيت عليهم‌السلام در مباحث اخلاقى مى‌باشد.

    فصل اوّل، اخلاقيات؛ شامل دو مقصد است كه مقصد اوّل، شامل 11 حقل و مقصد دوم، شامل 6 حقل است.

    فصل دوم، نيز شامل 6 حقل است كه در مورد آنچه مربوط به عدالت و اصطناع معروف است، بحث مى‌كند.

    در قسمت طهارت مباحث نيت، وضوء با نبيذ، مسح پاها، مسح پا با رطوبت دست‌ها، مسح بر روى خف، ترتيب، کیفیت غسل و مسح، ترتيب در غسل جنابت و نجاسات مطرح شده است.

    در كتاب صلاة، مباحث تكبير، قرائت، وجوب قرائت عربى، تحريم گفتن آمين، طمأنينه در نماز، ذكر، وجوب قرار دادن پيشانى بر زمين، آنچه سجده بر آنها واجب است، وجوب قرار دادن هفت موضع در سجده، تشهد، مكان و آب و لباس‌هاى غصبى، صلاة ضحى، نماز در پشت سر فاسق، نماز شكسته، وقت نماز.

    در بحث صوم، فقط در مورد وقت افطار و نيت به صورت بسيار مختصر مطرح شده است.از مهم‌ترين ويژگى قسمت فقه كتاب، سبک فقه مقارنه‌اى آن است كه در آن مؤلف به طرق و دلائل متعدد حجيت اجماع اماميّه را اثبات نموده است كه در صفحات 19 تا 29 به خوبى مشهود است.

    وى در صفحۀ 29 كتاب در مورد اجماع اماميّه مى‌نويسد: فكيف يتحقق الإجماع مع مخالفتهم و الإماميّة أعرف بمذاهب أهل‌البيت... إذا تقرر هذا فنقول: إذا حصل فعل أو اعتقاد يتفق عليه الإماميّة و السنة بأجمعهم، وجب المصير إليه و تعيّن التعويل عليه، و لا يجوز مخالفته إجماعا لأن يقين البرائة يحصل به و لا يجوز العدول عند إلى ما يخالف مذهب الإماميّة.

    وضعيت کتاب

    با توجه به شرايط زمان مؤلف و طرح نظريات مذاهب عامّه، اين كتاب به سبک فقه فتوايى مقارنه‌اى تأليف شده، كه وجود عبارت «اختلف المسلمون» در ابتداى مسائل متعدد و استدلال زياد به اجماع اماميّه، نشان از نگارش كتاب به اين سبک را دارد.

    مؤلف در خطبۀ كتاب مى‌نويسد: فقد أوضحت في هذه «الرسالة السعديّة»، ما يجب على كل حال، اعتماده في الأصول و الفروع على الإجمال، و لا يحل لأحد تركه، و لا مخالفته في كل حال.

    با توجه به عبارت صفحۀ 35 كتاب كه پس از نام خواجه نصيرالدين طوسى (م672ق) عبارت «قدس‌الله‌روحه» ذكر شده است، اين كتاب پس از سال 672ق نوشته شده است.

    از طرفى در پایان يكى از دو نسخۀ مورد اعتماد در چاپ كتاب به نام «النسخة المجلسيّة» آمده است: «تم تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مائة، في حال الاحتلال بقلعة أربيل صانها الله عن الزوال. از اين عبارت معلوم مى‌شود كه كتاب در سال 674ق پایان يافته است.

    مؤيد اين مطلب اين كه چون كتاب به درخواست محمد ساوجى (شهيد در 711ق) نوشته شده است، بنابراین كتاب قبل از سال 711ق تأليف شده است.

    از مجموع مطالب مذكور مشخص مى‌شود، آن چه در «أعيان الشيعة» پس از بيان تاريخ پایان يافتن كتاب «الألفين» در سال 712ق آمده است كه: صنف في سفره ذلك الرسالة السعدية، صحيح نمى‌باشد.

    اولین بار اين كتاب در سال 1315ق منضم به 29 كتاب ديگر در ضمن كتاب «كلمات المحققين» چاپ سنگى شده است. اولین چاپ تحقيق شدۀ آن نيز در سال 1395ق در نجف اشرف به صورت مستقل چاپ شده است.

    كتاب موجود به وسيلۀ كتابخانۀ حضرت آيت‌الله مرعشى نجفى، در سال 1410ق چاپ شده است و مصحح و محقق آن عبدالحسين بن محمدعلى بقال مى‌باشد.

    نسخه‌ها

    در الذريعة به نسخۀ خطى خاصى اشاره نشده است و فقط به نسخۀ چاپى در ضمن كتاب «كلمات المحققين» اشاره شده است. همين طور در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» نيز نام اين كتاب ذكر نشده است.

    در مقدمۀ ناشر به نسخه‌هاى متعددى اشاره شده است كه عبارتند از:

    1. نسخۀ خطى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى در تهران با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است و اين نسخه را فخر المحققين تأييد نموده است.
    2. چهار نسخه متعلق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال‌هاى 1042ق، 1085ق، و دو نسخۀ ديگر كه تاريخ آنها مشخص نيست.
    3. نسخه‌اى در ضمن مجموعه‌اى از كتب فقهى، متعلّق به كتابخانۀ مركزى دانشگاه تهران با شمارۀ 3819، مربوط به سال 1100ق.
    4. نسخۀ كتابخانۀ عمومى آيت‌الله حكيم در نجف اشرف با شمارۀ 29 كه با نسخۀ اصلى مقابله و تصحيح شده است.
    5. مجموعه‌اى از نسخه‌هاى خطى در كتابخانۀ آيت‌الله نجفى مرعشى، كه يكى از آنان در چاپ كتاب مورد استفاده واقع شده است.

    در چاپ كتاب موجود از دو نسخه استفاده و مورد اعتماد واقع شده كه عبارتند از:

    1. نسخۀ متعلّق به كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى با شمارۀ 4953 كه مربوط به سال 764ق است. اين نسخه براى فخرالمحققين قرائت شده و آن را تأييد نموده است. در پایان اين نسخه آمده است: تمّ تحريره أواخر ربيع الثاني، لسنة أربع و سبعين و ست مأئة في حال الاحتلال بقلعة أربيل.
      اين نسخه اصل در تحقيق و تصحيح كتاب موجود مى‌باشد و از آن تعبير به «النسخة المجلسية» شده است.
    2. نسخۀ موجود در كتابخانۀ عمومى آيت‌الله مرعشى نجفى با شمارۀ 514 مربوط به سال 881ق.
      اين نسخه به خط على بن مجددالدين بن سديدالدين استرآبادى است و از آن به «النسخة المرعشية» تعبير شده است.

    منابع مقاله

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الرسالة_السعدية&oldid=670701»