الاقتصاد الهادي إلی طريق الرشاد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که Hbaghizadeh@noornet.net انجام داده بود...)
    جز (جایگزینی متن - '| پس از =↵| پیش از =↵}}↵↵↵'''' به '| پس از = | پیش از = }} '''')
     
    (۵۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR03597J1.jpg|بندانگشتی|الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد]]
    | تصویر =NUR03597J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد
    [[طوسی، محمد بن حسن]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[طوسی، محمد بن حسن]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|
    |-
    |ناشر
    |data-type='publisher'|مکتبة چهل ستون العامة و مدرستها
    |-
    |مکان نشر
    |data-type='publishPlace'|تهران - ایران
    |-
    |سال نشر
    |data-type='publishYear'| 1400 هـ.ق
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE3597AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | ناشر =
    مکتبة چهل ستون العامة و مدرستها
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | سال نشر = 1400 ‌‎ق


    ==مؤلف==
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03597AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =03597
    | کتابخوان همراه نور =03597
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد''' تألیف [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن بن على طوسى]]، معروف به شیخ الطائفة، [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] (م 460 ق).


     
    کتاب «الاقتصاد فیما یجب على العباد» از تألیفات مهم [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] «قده» است این کتاب با وجود حجم کم، شامل مباحث مهمى از علم کلام و فقه مى‌باشد و به دلیل اهمیت آن از مصادر کتاب‌هاى [[بحار الأنوار]] و السرائر مى‌باشد. ([[بحار الأنوار]] ج /6 48، ج /37 183، ج /82 26، ج /88 336، ج /85 140 و السرائر به نقلى از الینابیع الفقهیة ج /2 528، /4 689، 731).
    ابو جعفر محمد بن حسن بن على طوسى، معروف به شيخ الطائفة، شيخ طوسى (م 460 ق).
     
    كتاب «الاقتصاد فيما يجب على العباد» از تأليفات مهم شيخ طوسى «قده» است اين كتاب با وجود حجم كم، شامل مباحث مهمى از علم كلام و فقه مى‌باشد و به دليل اهميت آن از مصادر كتاب‌هاى بحار الأنوار و السرائر مى‌باشد. (بحار الأنوار ج /6 48، ج /37 183، ج /82 26، ج /88 336، ج /85 140 و السرائر به نقلى از الينابيع الفقهية ج /2 528، /4 689، 731).


    ==مطالب==
    ==مطالب==


    مباحث کتاب به طور کلى در دو بخش کلام و فقه تقسیم شده است.


    مباحث كتاب به طور كلى در دو بخش كلام و فقه تقسيم شده است.
    در قسمت اوّل، دو اصل توحید و عدالت بررسى شده است که در ضمن مسألۀ عدل، اصول نبوت، امامت و معاد نیز مطرح شده است.


    در قسمت اوّل، دو اصل توحيد و عدالت بررسى شده است كه در ضمن مسألۀ عدل، اصول نبوت، امامت و معاد نيز مطرح شده است.
    در قسمت دوم، کتاب‌هاى پنج‌گانۀ صلاة، صوم، زکاة، حج، جهاد مطرح شده است.


    در قسمت دوم، كتاب‌هاى پنج‌گانۀ صلاة، صوم، زكاة، حج، جهاد مطرح شده است.
    قسمت فقه کتاب بصورت فقه موجز و رساله‌هاى متداول نوشته شده و آنچنان که مؤلف در مقدمه و انتهاى کتاب مى‌نویسد سعى نموده که در نهایت اختصار، مسائل اساسى و مورد نیاز شامل واجبات، محرمات، مستحبات، مکروهات، مقدمات، اجزاء و شرایط و مبطلات هر یک از این عبادات را در قالبى بسیار منظم بیان نماید.


    قسمت فقه كتاب بصورت فقه موجز و رساله‌هاى متداول نوشته شده و آنچنان كه مؤلف در مقدمه و انتهاى كتاب مى‌نويسد سعى نموده كه در نهايت اختصار، مسائل اساسى و مورد نياز شامل واجبات، محرمات، مستحبات، مكروهات، مقدمات، اجزاء و شرايط و مبطلات هر يك از اين عبادات را در قالبى بسيار منظم بيان نمايد.
    ==انگیزۀ تألیف==


    ==انگيزۀ تأليف==


    وى در مورد غرض از تألیف کتاب در مقدمۀ آن مى‌نویسد: الغرض هنا ذکر ما لا بدّ منه على کلّ حال.


    وى در مورد غرض از تأليف كتاب در مقدمۀ آن مى‌نويسد: الغرض هنا ذكر ما لا بدّ منه على كلّ حال.
    هم‌چنان که از نام کتاب و معناى کلمۀ «اقتصاد» مشخص شده است این نوع از فقه مختصر، نوعى از فقه داراى اعتدال است که بدور از افراط و تفریط، خواننده به آسانى و بدون دشوارى و در سریع‌ترین زمان احکام شرعى مورد نیاز خود را فرا گرفته و به آن عمل مى‌نماید.


    هم‌چنان كه از نام كتاب و معناى كلمۀ «اقتصاد» مشخص شده است اين نوع از فقه مختصر، نوعى از فقه داراى اعتدال است كه بدور از افراط و تفريط، خواننده به آسانى و بدون دشوارى و در سريع‌ترين زمان احكام شرعى مورد نياز خود را فرا گرفته و به آن عمل مى‌نمايد.
    [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] این کتاب را به احتمال بسیار زیاد به درخواست شیخ عبدالعزیز بن براج (م 481 ق) تألیف نموده است و در مقدمۀ آن مى‌نویسد:


    شيخ طوسى اين كتاب را به احتمال بسيار زياد به درخواست شيخ عبد العزيز بن براج (م 481 ق) تأليف نموده است و در مقدمۀ آن مى‌نويسد:
    من این کتاب را به درخواست شیخ بزرگوار که خداوند عمر ایشان را طولانى گرداند نوشتم که شامل مباحثى است که اعتقاد و عمل و حرکت در مسیر آنها بر همگان واجب است.


    من اين كتاب را به درخواست شيخ بزرگوار كه خداوند عمر ايشان را طولانى گرداند نوشتم كه شامل مباحثى است كه اعتقاد و عمل و حركت در مسير آنها بر همگان واجب است.
    در مورد قسمت فقه آن مى‌نویسد: در بخش دوم کتاب، عباداتى که انجام آنها نیز بر همه واجب است را به طور خلاصه آورده‌ام زیرا کتاب‌هایى که در اصول عقائد و احکام شرعى نگاشته شده‌اند فراوانند. ولى یا بسیار طولانى و مفصل مى‌باشند و یا بسیار خلاصه، که از رساندن مقصود ناتوانند.


    در مورد قسمت فقه آن مى‌نويسد: در بخش دوم كتاب، عباداتى كه انجام آنها نيز بر همه واجب است را به طور خلاصه آورده‌ام زيرا كتاب‌هايى كه در اصول عقائد و احكام شرعى نگاشته شده‌اند فراوانند. ولى يا بسيار طولانى و مفصل مى‌باشند و يا بسيار خلاصه، كه از رساندن مقصود ناتوانند.
    ==تاریخ تألیف==


    ==تاريخ تأليف==


    با توجه به این که این کتاب پس از کتاب‌هاى النهایة، المبسوط، المفصح فی الإمامة، تلخیص الشافی و بسیارى از کتب دیگر [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] نوشته شده است و از طرفى در مباحث آخر فصل امامت در مسألۀ غیبت امام زمان عجل الله تعالى فی فرجه تفصیل این مطالب را به کتاب «تلخیص الشافی» ارجاع داده است و به کتاب «الغیبة» که در سال 447ق تألیف شده، ارجاع نداده است بنابراین احتمالا این کتاب بین سال‌هاى 440 تا 447ق تألیف شده است.


    با توجه به اين كه اين كتاب پس از كتاب‌هاى النهاية، المبسوط، المفصح في الإمامة، تلخيص الشافي و بسيارى از كتب ديگر شيخ طوسى نوشته شده است و از طرفى در مباحث آخر فصل امامت در مسألۀ غيبت امام زمان عجل الله تعالى في فرجه تفصيل اين مطالب را به كتاب «تلخيص الشافي» ارجاع داده است و به كتاب «الغيبة» كه در سال 447 ق تأليف شده، ارجاع نداده است بنابراين احتمالا اين كتاب بين سال‌هاى 440 تا 447 ق تأليف شده است.
    ==تاریخ انتشار==


    ==تاريخ انتشار==


     
    این کتاب اولین بار توسط آقاى حسین سعید تهرانى پس از ارتحال آیت‌الله حسین حلى (م 1375 ق) استاد وى، توسط انتشارات کتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران انتشار یافته است. تجدید چاپ این کتاب توسط چاپخانۀ خیام در قم در سال 1400ق انجام شده است.
    اين كتاب اولين بار توسط آقاى حسين سعيد تهرانى پس از ارتحال آية الله العظمى حسين حلى (م 1375 ق) استاد وى، توسط انتشارات كتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران انتشار يافته است. تجديد چاپ اين كتاب توسط چاپخانۀ خيام در قم در سال 1400 ق انجام شده است.


    ==نسخه‌ها==
    ==نسخه‌ها==


    در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعة]] به سه نسخه از کتاب اشاره نموده است که عبارتند از:


    در الذريعة به سه نسخه از كتاب اشاره نموده است كه عبارتند از:
    #نسخۀ متعلّق به شیخ محمدحسین بن محمد قاسم قمشه‌اى نجفى (م 1336 ق) صاحب کتاب «أدلة الرشاد فی شرح نجاة العباد» که در سال 1281 این کتاب توسط ملا مهدى قمشه‌اى (م 1281 ق) وقف شده است.
     
    #نسخۀ شیخ هادى آل کاشف‌الغطاء (م 1361 ق).
    1 - نسخۀ متعلّق به شيخ محمد حسين بن محمد قاسم قمشه‌اى نجفى (م 1336 ق) صاحب كتاب «أدلة الرشاد في شرح نجاة العباد» كه در سال 1281 اين كتاب توسط ملا مهدى قمشه‌اى (م 1281 ق) وقف شده است.
    #نسخۀ سید‌ ‎محمدباقربن سید‌ ‎محمد بن [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سید‌ ‎محمد کاظم یزدى]] ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعة]] ج /2 269، 270).
     
    2 - نسخۀ شيخ هادى آل كاشف الغطاء (م 1361 ق).
     
    3 - نسخۀ سيد محمد باقر بن سيد محمد بن سيد محمد كاظم يزدى (الذريعة ج /2 269، 270).


    در كتاب «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» (صفحات 77 و 78) به 8 نسخۀ خطى اشاره شده است كه متعلّق به كتابخانه‌هاى: دانشگاه تهران، دانشگاه شهيد بهشتى، امير المؤمنين حكيم، دار الكتب، آية الله مرعشى نجفى «قده»، لوس آنجلس، و آستان قدس رضوى مى‌باشد.
    در کتاب «مقدمه‌اى بر فقه شیعه» (صفحات 77 و 78) به 8 نسخۀ خطى اشاره شده است که متعلّق به کتابخانه‌هاى: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتى، امیرالمؤمنین حکیم، دار الکتب، آیت‌الله مرعشى نجفى «قده»، لوس آنجلس، و آستان قدس رضوى مى‌باشد.


    ==نسخه‌هاى معتبر==
    ==نسخه‌هاى معتبر==




    در چاپ كتاب از دو نسخۀ خطى استفاده شده است كه يكى متعلّق به كتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران است. اين نسخه به خط عبد المجيد بن مظفر بن مخزوم توبلى كورى مربوط به سال 1046 ق است كه با رمز (ج) مشخص شده است.
    در چاپ کتاب از دو نسخۀ خطى استفاده شده است که یکى متعلّق به کتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران است. این نسخه به خط عبدالمجید بن مظفر بن مخزوم توبلى کورى مربوط به سال 1046ق است که با رمز (ج) مشخص شده است.


    نسخۀ ديگر متعلّق به كتابخانۀ علامۀ محقق سيد محمد على روضاتى در اصفهان است. اين نسخه در ضمن مجموعۀ كتاب‌هايى است كه به خط سيد محمد زين العابدين موسوى و مربوط به سال 1267 ق است و با رمز (ر) مشخص شده است.
    نسخۀ دیگر متعلّق به کتابخانۀ علامۀ محقق [[روضاتی، محمدعلی|سید‌ ‎محمد على روضاتى]] در اصفهان است. این نسخه در ضمن مجموعۀ کتاب‌هایى است که به خط سید‌ ‎محمد زین‌العابدین موسوى و مربوط به سال 1267ق است و با رمز (ر) مشخص شده است.


    اگر چه نسخ خطى مورد استفاده در چاپ كتاب داراى خطا، تصحيف و تحريف زيادى بوده‌اند اما مصحح كتاب به دليل جلوگيرى از زياد شدن حجم كتاب از ذكر آنان خوددارى نموده و فقط آدرس آيات قرآن كريم را ذكر نموده و مصادر احاديث و روايات آن را ذكر ننموده است.
    اگر چه نسخ خطى مورد استفاده در چاپ کتاب داراى خطا، تصحیف و تحریف زیادى بوده‌اند اما مصحح کتاب به دلیل جلوگیرى از زیاد شدن حجم کتاب از ذکر آنان خوددارى نموده و فقط آدرس آیات قرآن کریم را ذکر نموده و مصادر احادیث و روایات آن را ذکر ننموده است.


    ==ويژگى‌ها==
    ==ویژگى‌ها==


    همان طور که مؤلف در پایان قسمت کلامى کتاب نوشته، وى سعى نموده در پیروى از خواستۀ ابن البراج (م 481 ق) کتابى را تألیف نماید که با رعایت اعتدال از تفصیل یا ایجاز مطالب خوددارى نموده و مطالب کتاب را در حدى که خواننده بناچار نیازمند آن است، بیان نماید.


    همان طور كه مؤلف در پايان قسمت كلامى كتاب نوشته، وى سعى نموده در پيروى از خواستۀ ابن البراج (م 481 ق) كتابى را تأليف نمايد كه با رعايت اعتدال از تفصيل يا ايجاز مطالب خوددارى نموده و مطالب كتاب را در حدى كه خواننده بناچار نيازمند آن است، بيان نمايد.
    بنابراین در قسمت کلامى کتاب، تفصیل مطالب آن را به کتاب‌هاى شرح الجمل (یا تمهید الأصول) تلخیص الشافی، المفصح فی الإمامة و در مباحث فقهى تفصیل آن را به کتاب‌هاى النهایة، [[مصباح المتهجد]]، المبسوط ارجاع داده است. (صفحات 37، 57، 215، 222، 226، 275، 302، 316).


    بنابراين در قسمت كلامى كتاب، تفصيل مطالب آن را به كتاب‌هاى شرح الجمل (يا تمهيد الأصول) تلخيص الشافي، المفصح في الإمامة و در مباحث فقهى تفصيل آن را به كتاب‌هاى النهاية، مصباح المتهجد، المبسوط ارجاع داده است. (صفحات 37، 57، 215، 222، 226، 275، 302، 316).
    با این حال گاهى مؤلف برای اثبات نظریات خود به روایات و یا قول اصحاب استناد نموده است و گاهى نیز مثل بحث استحقاق عقاب برای کافى در مباحث کلامى به اجماع استناد نموده است و یا این که به بعضى از مباحث اصولى مثل حجیت خبر واحد استناد نموده است که تفصیل آن را به کتاب اصول فقه، احتمالا کتاب العدة ارجاع داده است. (صفحات 253، 267، 133، 188).


    با اين حال گاهى مؤلف براى اثبات نظريات خود به روايات و يا قول اصحاب استناد نموده است و گاهى نيز مثل بحث استحقاق عقاب براى كافى در مباحث كلامى به اجماع استناد نموده است و يا اين كه به بعضى از مباحث اصولى مثل حجيت خبر واحد استناد نموده است كه تفصيل آن را به كتاب اصول فقه، احتمالا كتاب العدة ارجاع داده است. (صفحات 253، 267، 133، 188).
    از خصوصیت چاپ کتاب موجود این که از نسخه‌هاى پر غلطى استفاده شده و فقط در موارد ضرورى به غلطهاى آن اشاره شده است و تصحیح سایر موارد نیز به چاپ‌هاى بعدى محول شده است.


    از خصوصيت چاپ كتاب موجود اين كه از نسخه‌هاى پر غلطى استفاده شده و فقط در موارد ضرورى به غلطهاى آن اشاره شده است و تصحيح ساير موارد نيز به چاپ‌هاى بعدى محول شده است.
    اگر چه کتاب المبسوط پس از [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] نوشته شده است و از طرفى سبک تألیف قسمت عبادات کتاب الاقتصاد و کتاب [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] کاملا شبیه به هم مى‌باشد با این حال در قسمت عبادات کتاب به نام [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] اصلا ذکر نشده است و هیچ مطلبى نیز از آن ذکر نشده است.


    اگر چه كتاب المبسوط پس از الجمل و العقود نوشته شده است و از طرفى سبك تأليف قسمت عبادات كتاب الاقتصاد و كتاب الجمل و العقود كاملا شبيه به هم مى‌باشد با اين حال در قسمت عبادات كتاب به نام الجمل و العقود اصلا ذكر نشده است و هيچ مطلبى نيز از آن ذكر نشده است.
    ==منابع مقاله==
    - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعة]]/2 269، 270


    ==منابع==
    - [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعیان الشیعة]] /9 165
     
     
    - الذريعة /2 269، 270
     
    - أعيان الشيعة /9 165


    - معالم العلماء 114
    - معالم العلماء 114


    - روضات الجنات /6 216
    - [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]/6 216
     
    - فوائد رضويه 470


    - لولؤ البحرين 252 - 254
    - فوائد رضویه 470


    - لولؤ البحرین 252 - 254


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/5228 مطالعه کتاب الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۲۹

    الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد
    الاقتصاد الهادي إلی طريق الرشاد
    پدیدآورانطوسی، محمد بن حسن (نویسنده)
    ناشرمکتبة چهل ستون العامة و مدرستها
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1400 ‌‎ق
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد تألیف ابوجعفر محمد بن حسن بن على طوسى، معروف به شیخ الطائفة، شیخ طوسى (م 460 ق).

    کتاب «الاقتصاد فیما یجب على العباد» از تألیفات مهم شیخ طوسى «قده» است این کتاب با وجود حجم کم، شامل مباحث مهمى از علم کلام و فقه مى‌باشد و به دلیل اهمیت آن از مصادر کتاب‌هاى بحار الأنوار و السرائر مى‌باشد. (بحار الأنوار ج /6 48، ج /37 183، ج /82 26، ج /88 336، ج /85 140 و السرائر به نقلى از الینابیع الفقهیة ج /2 528، /4 689، 731).

    مطالب

    مباحث کتاب به طور کلى در دو بخش کلام و فقه تقسیم شده است.

    در قسمت اوّل، دو اصل توحید و عدالت بررسى شده است که در ضمن مسألۀ عدل، اصول نبوت، امامت و معاد نیز مطرح شده است.

    در قسمت دوم، کتاب‌هاى پنج‌گانۀ صلاة، صوم، زکاة، حج، جهاد مطرح شده است.

    قسمت فقه کتاب بصورت فقه موجز و رساله‌هاى متداول نوشته شده و آنچنان که مؤلف در مقدمه و انتهاى کتاب مى‌نویسد سعى نموده که در نهایت اختصار، مسائل اساسى و مورد نیاز شامل واجبات، محرمات، مستحبات، مکروهات، مقدمات، اجزاء و شرایط و مبطلات هر یک از این عبادات را در قالبى بسیار منظم بیان نماید.

    انگیزۀ تألیف

    وى در مورد غرض از تألیف کتاب در مقدمۀ آن مى‌نویسد: الغرض هنا ذکر ما لا بدّ منه على کلّ حال.

    هم‌چنان که از نام کتاب و معناى کلمۀ «اقتصاد» مشخص شده است این نوع از فقه مختصر، نوعى از فقه داراى اعتدال است که بدور از افراط و تفریط، خواننده به آسانى و بدون دشوارى و در سریع‌ترین زمان احکام شرعى مورد نیاز خود را فرا گرفته و به آن عمل مى‌نماید.

    شیخ طوسى این کتاب را به احتمال بسیار زیاد به درخواست شیخ عبدالعزیز بن براج (م 481 ق) تألیف نموده است و در مقدمۀ آن مى‌نویسد:

    من این کتاب را به درخواست شیخ بزرگوار که خداوند عمر ایشان را طولانى گرداند نوشتم که شامل مباحثى است که اعتقاد و عمل و حرکت در مسیر آنها بر همگان واجب است.

    در مورد قسمت فقه آن مى‌نویسد: در بخش دوم کتاب، عباداتى که انجام آنها نیز بر همه واجب است را به طور خلاصه آورده‌ام زیرا کتاب‌هایى که در اصول عقائد و احکام شرعى نگاشته شده‌اند فراوانند. ولى یا بسیار طولانى و مفصل مى‌باشند و یا بسیار خلاصه، که از رساندن مقصود ناتوانند.

    تاریخ تألیف

    با توجه به این که این کتاب پس از کتاب‌هاى النهایة، المبسوط، المفصح فی الإمامة، تلخیص الشافی و بسیارى از کتب دیگر شیخ طوسى نوشته شده است و از طرفى در مباحث آخر فصل امامت در مسألۀ غیبت امام زمان عجل الله تعالى فی فرجه تفصیل این مطالب را به کتاب «تلخیص الشافی» ارجاع داده است و به کتاب «الغیبة» که در سال 447ق تألیف شده، ارجاع نداده است بنابراین احتمالا این کتاب بین سال‌هاى 440 تا 447ق تألیف شده است.

    تاریخ انتشار

    این کتاب اولین بار توسط آقاى حسین سعید تهرانى پس از ارتحال آیت‌الله حسین حلى (م 1375 ق) استاد وى، توسط انتشارات کتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران انتشار یافته است. تجدید چاپ این کتاب توسط چاپخانۀ خیام در قم در سال 1400ق انجام شده است.

    نسخه‌ها

    در الذریعة به سه نسخه از کتاب اشاره نموده است که عبارتند از:

    1. نسخۀ متعلّق به شیخ محمدحسین بن محمد قاسم قمشه‌اى نجفى (م 1336 ق) صاحب کتاب «أدلة الرشاد فی شرح نجاة العباد» که در سال 1281 این کتاب توسط ملا مهدى قمشه‌اى (م 1281 ق) وقف شده است.
    2. نسخۀ شیخ هادى آل کاشف‌الغطاء (م 1361 ق).
    3. نسخۀ سید‌ ‎محمدباقربن سید‌ ‎محمد بن سید‌ ‎محمد کاظم یزدى (الذریعة ج /2 269، 270).

    در کتاب «مقدمه‌اى بر فقه شیعه» (صفحات 77 و 78) به 8 نسخۀ خطى اشاره شده است که متعلّق به کتابخانه‌هاى: دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتى، امیرالمؤمنین حکیم، دار الکتب، آیت‌الله مرعشى نجفى «قده»، لوس آنجلس، و آستان قدس رضوى مى‌باشد.

    نسخه‌هاى معتبر

    در چاپ کتاب از دو نسخۀ خطى استفاده شده است که یکى متعلّق به کتابخانۀ جامع چهل‌ستون در تهران است. این نسخه به خط عبدالمجید بن مظفر بن مخزوم توبلى کورى مربوط به سال 1046ق است که با رمز (ج) مشخص شده است.

    نسخۀ دیگر متعلّق به کتابخانۀ علامۀ محقق سید‌ ‎محمد على روضاتى در اصفهان است. این نسخه در ضمن مجموعۀ کتاب‌هایى است که به خط سید‌ ‎محمد زین‌العابدین موسوى و مربوط به سال 1267ق است و با رمز (ر) مشخص شده است.

    اگر چه نسخ خطى مورد استفاده در چاپ کتاب داراى خطا، تصحیف و تحریف زیادى بوده‌اند اما مصحح کتاب به دلیل جلوگیرى از زیاد شدن حجم کتاب از ذکر آنان خوددارى نموده و فقط آدرس آیات قرآن کریم را ذکر نموده و مصادر احادیث و روایات آن را ذکر ننموده است.

    ویژگى‌ها

    همان طور که مؤلف در پایان قسمت کلامى کتاب نوشته، وى سعى نموده در پیروى از خواستۀ ابن البراج (م 481 ق) کتابى را تألیف نماید که با رعایت اعتدال از تفصیل یا ایجاز مطالب خوددارى نموده و مطالب کتاب را در حدى که خواننده بناچار نیازمند آن است، بیان نماید.

    بنابراین در قسمت کلامى کتاب، تفصیل مطالب آن را به کتاب‌هاى شرح الجمل (یا تمهید الأصول) تلخیص الشافی، المفصح فی الإمامة و در مباحث فقهى تفصیل آن را به کتاب‌هاى النهایة، مصباح المتهجد، المبسوط ارجاع داده است. (صفحات 37، 57، 215، 222، 226، 275، 302، 316).

    با این حال گاهى مؤلف برای اثبات نظریات خود به روایات و یا قول اصحاب استناد نموده است و گاهى نیز مثل بحث استحقاق عقاب برای کافى در مباحث کلامى به اجماع استناد نموده است و یا این که به بعضى از مباحث اصولى مثل حجیت خبر واحد استناد نموده است که تفصیل آن را به کتاب اصول فقه، احتمالا کتاب العدة ارجاع داده است. (صفحات 253، 267، 133، 188).

    از خصوصیت چاپ کتاب موجود این که از نسخه‌هاى پر غلطى استفاده شده و فقط در موارد ضرورى به غلطهاى آن اشاره شده است و تصحیح سایر موارد نیز به چاپ‌هاى بعدى محول شده است.

    اگر چه کتاب المبسوط پس از الجمل و العقود نوشته شده است و از طرفى سبک تألیف قسمت عبادات کتاب الاقتصاد و کتاب الجمل و العقود کاملا شبیه به هم مى‌باشد با این حال در قسمت عبادات کتاب به نام الجمل و العقود اصلا ذکر نشده است و هیچ مطلبى نیز از آن ذکر نشده است.

    منابع مقاله

    - الذریعة/2 269، 270

    - أعیان الشیعة /9 165

    - معالم العلماء 114

    - روضات الجنات/6 216

    - فوائد رضویه 470

    - لولؤ البحرین 252 - 254

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الاقتصاد_الهادي_إلی_طريق_الرشاد&oldid=625648»