مجربات الغزالي في الطب الروحاني: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR33120J1.jpg | عنوان =مجربات الغزالي في الطب الروحاني |...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مجربات (ابهام زدایی)' به 'مجربات (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[غزالی، | [[غزالی، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =/غ6م3 / 232/6 BP | | کد کنگره =/غ6م3 / 232/6 BP | ||
| موضوع = علوم غريبه | | موضوع = علوم غريبه | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =33120 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =00736 | | کد پدیدآور =00736 | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|مجربات (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''مجربات الغزالي في الطب الروحاني'''، اثر ابوحامد غزالی (450-505ق)، کتابی است به زبان عربی در موضوع علوم غریبه، ادعیه، سحر و طلسمات. | '''مجربات الغزالي في الطب الروحاني'''، اثر [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد غزالی]] (450-505ق)، کتابی است به زبان عربی در موضوع علوم غریبه، ادعیه، سحر و طلسمات. | ||
==موضوع کتاب== | ==موضوع کتاب== | ||
تقسیم سلامت و مرض به جسمانی و روانی و سخن از سلامت و بیماری جسم و سلامت و بیماری نفس ریشه یونانی دارد. به تبع این تقسیم، دو دانش طب نیز متمایز شدند: طب جسم و طب نفس. تشبیه علم اخلاق به طب و تعبیر از رذایل اخلاقی به‌عنوان بیماری‌های نفس در بسیاری از آثار اخلاقی وجود دارد. محصور نشدن سلامت و بیماری در جسم و سخن از بیماری در جسم و نیز روح یا قلب و سلامت آن در قرآن نیز وجود دارد: | تقسیم سلامت و مرض به جسمانی و روانی و سخن از سلامت و بیماری جسم و سلامت و بیماری نفس ریشه یونانی دارد. به تبع این تقسیم، دو دانش طب نیز متمایز شدند: طب جسم و طب نفس. تشبیه علم اخلاق به طب و تعبیر از رذایل اخلاقی به‌عنوان بیماری‌های نفس در بسیاری از آثار اخلاقی وجود دارد. محصور نشدن سلامت و بیماری در جسم و سخن از بیماری در جسم و نیز روح یا قلب و سلامت آن در قرآن نیز وجود دارد: '''فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا''' (بقره 10)<ref>سید قریشی و احمد‌پور، 1395، ص 177</ref>. | ||
به‌طورکلی، طبیبان دوره اسلامی علاوه بر سلامت بدن به‌عنوان بعد جسمانی، به جنبه نفسانی و روحانی انسان نیز توجه داشته‌اند. | به‌طورکلی، طبیبان دوره اسلامی علاوه بر سلامت بدن به‌عنوان بعد جسمانی، به جنبه نفسانی و روحانی انسان نیز توجه داشته‌اند. | ||
محمد بن زکریا رازی به‌عنوان پزشک، فیلسوف و دانشمند قرن سوم و چهارم، غایت کتاب خود (الطب الروحانی) را اصلاح اخلاق نفس بیان نموده و راه رسیدن به آن را پیروی از خرد و گرامی‌داشتن عقل به‌عنوان بزرگ‌ترین نعمت الهی و نیز دوری از هوی بیان می‌دارد. وی با طرح اصول و معیارهایی برای تشخیص عوامل تهدید کننده سلامت نفس و دفع رذایل اخلاقی در تمام فصول بیست‌گانه کتاب، عقل را ستوده و ... سعی نموده با بیان اصولی ساده به شناسایی رذایل اخلاقی پرداخته و سپس با روش کاملاً عملی چگونگی دفع صفت‌های ناپسند اخلاقی را بیان نماید»<ref>خاکدوست و رجب‌نژاد، 1399، ص90</ref>. | [[رازی، محمد بن زکریا|محمد بن زکریا رازی]] به‌عنوان پزشک، فیلسوف و دانشمند قرن سوم و چهارم، غایت کتاب خود (الطب الروحانی) را اصلاح اخلاق نفس بیان نموده و راه رسیدن به آن را پیروی از خرد و گرامی‌داشتن عقل به‌عنوان بزرگ‌ترین نعمت الهی و نیز دوری از هوی بیان می‌دارد. وی با طرح اصول و معیارهایی برای تشخیص عوامل تهدید کننده سلامت نفس و دفع رذایل اخلاقی در تمام فصول بیست‌گانه کتاب، عقل را ستوده و... سعی نموده با بیان اصولی ساده به شناسایی رذایل اخلاقی پرداخته و سپس با روش کاملاً عملی چگونگی دفع صفت‌های ناپسند اخلاقی را بیان نماید»<ref>خاکدوست و رجب‌نژاد، 1399، ص90</ref>. | ||
بااین‌وجود، تعبیر دیگری از طب روحانی در آثار اسلامی پدید آمد که مقصود آن این‌چنین است: بیان خواص مخفیه اسماء الهی، سوره‌ها، آیات و حروف قرآن و تأثیر آنها، بررسی اوضاع ستارگان و بروج و تأثیر آنها، درمان بیماری‌های خاص که ریشه جسمانی نداشته و به بیماری‌های ماورائی تعبیر می‌شود و نیز ارتباط انسان با موجودات غیر جسمانی (جن و فرشتگان)، برآورده‌کردن برخی نیازها و ... که اموری ماورایی محسوب می‌شوند. | بااین‌وجود، تعبیر دیگری از طب روحانی در آثار اسلامی پدید آمد که مقصود آن این‌چنین است: بیان خواص مخفیه اسماء الهی، سوره‌ها، آیات و حروف قرآن و تأثیر آنها، بررسی اوضاع ستارگان و بروج و تأثیر آنها، درمان بیماری‌های خاص که ریشه جسمانی نداشته و به بیماری‌های ماورائی تعبیر می‌شود و نیز ارتباط انسان با موجودات غیر جسمانی (جن و فرشتگان)، برآورده‌کردن برخی نیازها و... که اموری ماورایی محسوب می‌شوند. | ||
غزالی این امور را در قامت یک علم بیان کرده، توضیح و تبیین می‌نماید، که به نوعی روشن‌گری و زدودن خرافات از این موضوع است، بدین ترتیب اثری پرفایده بوده و در بهبود بخشی از بیماری‌ها و برآورده‌کردن برخی نیازها مفید است و دست مدعیان دروغین و دعا نویسان جعلی را از جامعه‌ی درگیر با این مسائل دور می‌کند. | غزالی این امور را در قامت یک علم بیان کرده، توضیح و تبیین می‌نماید، که به نوعی روشن‌گری و زدودن خرافات از این موضوع است، بدین ترتیب اثری پرفایده بوده و در بهبود بخشی از بیماری‌ها و برآورده‌کردن برخی نیازها مفید است و دست مدعیان دروغین و دعا نویسان جعلی را از جامعه‌ی درگیر با این مسائل دور می‌کند. | ||
| | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه محسن عقیل آغاز و مطالب در فصول متعددی، سامان‌دهی شده است. | کتاب با مقدمه [[عقیل، محسن|محسن عقیل]] آغاز و مطالب در فصول متعددی، سامان‌دهی شده است. | ||
در بیان مطالب، از آیات قرآن و برخی جداول حروف و اعداد، مربوط به طلسمات، استفاده شده است. | در بیان مطالب، از آیات قرآن و برخی جداول حروف و اعداد، مربوط به طلسمات، استفاده شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ضمن اشاره به موضوع کتاب و اهمیت آن، به این نکته اشاره شده است که سوءاستفاده از اوراد و ادعیه کتاب در جهت ضرر رساندن به دیگران، حرام می‌باشد<ref>مقدمه، ص5</ref>. شرح‌حال نسبتاً مختصری نیز از غزالی، در انتهای مقدمه آمده است<ref>همان، ص7- 9</ref>. | در مقدمه، ضمن اشاره به موضوع کتاب و اهمیت آن، به این نکته اشاره شده است که سوءاستفاده از اوراد و ادعیه کتاب در جهت ضرر رساندن به دیگران، حرام می‌باشد<ref>مقدمه، ص5</ref>. شرح‌حال نسبتاً مختصری نیز از [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]]، در انتهای مقدمه آمده است<ref>همان، ص7- 9</ref>. | ||
هدف نویسنده از تنظیم فصول کتاب، اشاره به شرافت و حرمت اسماء الله تعالی است و بیان آنچه خداوند در دریای پرگهر اسامی از اقسام جواهر حکیمانه و لطایف الهی و تأثیرات، در تصرف و تعامل با این اسامی، به ودیعه نهاده است<ref>همان، ص5</ref>. | هدف نویسنده از تنظیم فصول کتاب، اشاره به شرافت و حرمت اسماء الله تعالی است و بیان آنچه خداوند در دریای پرگهر اسامی از اقسام جواهر حکیمانه و لطایف الهی و تأثیرات، در تصرف و تعامل با این اسامی، به ودیعه نهاده است<ref>همان، ص5</ref>. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۲: | ||
کتاب دربردارنده امور فراوانی پیرامون مباحث روحانی و اسرار حروف، کسر و بسط، ترتیب اعمال، بروج، اسرار آیات و حروف سوره‌ها و فایده، خواص و برکات مخفی آنها، در برآورده‌کردن حاجت‌های مردم ونیز در زمینه ابطال سحر، ابطال و دفع جادو، باز کردن گره‌هایی که دیگران برای انسان ایجاد می‌کنند، دور کردن جن و شیاطین از انسان و احضار و تعامل با آنها، بیماری‌ها و شفای آنها، ازدواج، خلاصی از زندان، غلبه بر دشمن، مقابله با حکمران‌ها، دفع و دوری حیوانات موذی از انسان، حفظ و صیانت افراد از بلاها و فتنه‌ها، حفظ اموال، ایجاد محبت و دوستی، آسان کردن کارها، پیدا کردن گمشده و حاجت‌های متنوع دیگر، تأثیر و برکت‌های خلوت، اعتکاف، ریاضت‌ها، اذکار، دعاهای مستجاب در تسخیر و خواص برخی از طلسمات، حروف عربی، تأثیر کواکب و... می‌باشد<ref>همان، ص6</ref>. | کتاب دربردارنده امور فراوانی پیرامون مباحث روحانی و اسرار حروف، کسر و بسط، ترتیب اعمال، بروج، اسرار آیات و حروف سوره‌ها و فایده، خواص و برکات مخفی آنها، در برآورده‌کردن حاجت‌های مردم ونیز در زمینه ابطال سحر، ابطال و دفع جادو، باز کردن گره‌هایی که دیگران برای انسان ایجاد می‌کنند، دور کردن جن و شیاطین از انسان و احضار و تعامل با آنها، بیماری‌ها و شفای آنها، ازدواج، خلاصی از زندان، غلبه بر دشمن، مقابله با حکمران‌ها، دفع و دوری حیوانات موذی از انسان، حفظ و صیانت افراد از بلاها و فتنه‌ها، حفظ اموال، ایجاد محبت و دوستی، آسان کردن کارها، پیدا کردن گمشده و حاجت‌های متنوع دیگر، تأثیر و برکت‌های خلوت، اعتکاف، ریاضت‌ها، اذکار، دعاهای مستجاب در تسخیر و خواص برخی از طلسمات، حروف عربی، تأثیر کواکب و... می‌باشد<ref>همان، ص6</ref>. | ||
مطالب کتاب، به بیان خواص برخی از اسماء الهی، مانند «لطیف»، «حکیم»، «معید»، «مجید»، «مبدیء»، «لطیف»، «حفیظ»، «محیط»، «کافی»، «ولی»، «ودود» و خواص نام پیامبر(ص)، مادر حضرت موسی (یوحانذ) آغاز شده<ref>متن کتاب، ص11- 16</ref> و در ادامه، مطالبی در اعداد و آثار و نحوه نوشتن آنها در جدول‌های مختلف، انواع طلسم‌ها در رابطه با انسان، جن و حشرات گزنده، ابطال سحر، مداوای برخی بیماری‌ها و ... نظیر فوائد وفق ثلاثی<ref>همان، ص17</ref>، وفق عددی<ref>همان، ص35</ref>، موازین اوفاق<ref>همان، ص37</ref> بیان شده است. | مطالب کتاب، به بیان خواص برخی از اسماء الهی، مانند «لطیف»، «حکیم»، «معید»، «مجید»، «مبدیء»، «لطیف»، «حفیظ»، «محیط»، «کافی»، «ولی»، «ودود» و خواص نام پیامبر(ص)، مادر حضرت موسی (یوحانذ) آغاز شده<ref>متن کتاب، ص11- 16</ref> و در ادامه، مطالبی در اعداد و آثار و نحوه نوشتن آنها در جدول‌های مختلف، انواع طلسم‌ها در رابطه با انسان، جن و حشرات گزنده، ابطال سحر، مداوای برخی بیماری‌ها و... نظیر فوائد وفق ثلاثی<ref>همان، ص17</ref>، وفق عددی<ref>همان، ص35</ref>، موازین اوفاق<ref>همان، ص37</ref> بیان شده است. | ||
از دیگر مطالب و مباحث کتاب، می‌توان به طلسمات هفت‌گانه (طلسم زحل، مشتری، مریخ، خورشید، زهره، عطارد و ماه)<ref>همان، ص46- 49</ref>، صفات اسم اعظم<ref>همان، ص51</ref>، طبیعت برج‌ها (برج حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو، حوت)<ref>همان، ص155- 196</ref>، جدول ایام هفت‌گانه، اسمی ملائکه، ملوک، ساعات، حروف و اسماء<ref>همان، ص208</ref> اشاره نمود. | از دیگر مطالب و مباحث کتاب، می‌توان به طلسمات هفت‌گانه (طلسم زحل، مشتری، مریخ، خورشید، زهره، عطارد و ماه)<ref>همان، ص46- 49</ref>، صفات اسم اعظم<ref>همان، ص51</ref>، طبیعت برج‌ها (برج حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو، حوت)<ref>همان، ص155- 196</ref>، جدول ایام هفت‌گانه، اسمی ملائکه، ملوک، ساعات، حروف و اسماء<ref>همان، ص208</ref> اشاره نمود. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# خاکدوست، حمیدرضا؛ رجب نژاد، محمدرضا، «جدال عقل و هوی از دیدگاه رازی»، تاریخ پزشکی، بهار 1399، شماره 42، صص 90 تا 97. | #[[:noormags:1607517| خاکدوست، حمیدرضا؛ رجب نژاد، محمدرضا، «جدال عقل و هوی از دیدگاه رازی»، تاریخ پزشکی، بهار 1399، شماره 42، صص 90 تا 97]]. | ||
#: | #[[:noormags:1225839| سید قریشی، ماریه؛ احمد‌پور، علی، «سلامت معنوی نفس از دیدگاه زکریا رازی در کتاب طب روحانی»، پژوهش‌های اخلاقی؛ زمستان 1395، شماره 2، صص175 تا 188]]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۲: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | |||
[[رده:اسلام و علوم و عقاید جدید، تجدید حیات فکری، جنبش‌های اصلاح‌طلبانه]] | |||
[[رده:بهمن (1400)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۳
| مجربات الغزالي في الطب الروحاني | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | غزالی، محمد بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار المحجة البيضاء |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1427ق. = 2006م. |
| چاپ | چاپ اول |
| موضوع | علوم غريبه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /غ6م3 / 232/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مجربات الغزالي في الطب الروحاني، اثر ابوحامد غزالی (450-505ق)، کتابی است به زبان عربی در موضوع علوم غریبه، ادعیه، سحر و طلسمات.
موضوع کتاب
تقسیم سلامت و مرض به جسمانی و روانی و سخن از سلامت و بیماری جسم و سلامت و بیماری نفس ریشه یونانی دارد. به تبع این تقسیم، دو دانش طب نیز متمایز شدند: طب جسم و طب نفس. تشبیه علم اخلاق به طب و تعبیر از رذایل اخلاقی به‌عنوان بیماری‌های نفس در بسیاری از آثار اخلاقی وجود دارد. محصور نشدن سلامت و بیماری در جسم و سخن از بیماری در جسم و نیز روح یا قلب و سلامت آن در قرآن نیز وجود دارد: فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا (بقره 10)[۱].
به‌طورکلی، طبیبان دوره اسلامی علاوه بر سلامت بدن به‌عنوان بعد جسمانی، به جنبه نفسانی و روحانی انسان نیز توجه داشته‌اند.
محمد بن زکریا رازی به‌عنوان پزشک، فیلسوف و دانشمند قرن سوم و چهارم، غایت کتاب خود (الطب الروحانی) را اصلاح اخلاق نفس بیان نموده و راه رسیدن به آن را پیروی از خرد و گرامی‌داشتن عقل به‌عنوان بزرگ‌ترین نعمت الهی و نیز دوری از هوی بیان می‌دارد. وی با طرح اصول و معیارهایی برای تشخیص عوامل تهدید کننده سلامت نفس و دفع رذایل اخلاقی در تمام فصول بیست‌گانه کتاب، عقل را ستوده و... سعی نموده با بیان اصولی ساده به شناسایی رذایل اخلاقی پرداخته و سپس با روش کاملاً عملی چگونگی دفع صفت‌های ناپسند اخلاقی را بیان نماید»[۲].
بااین‌وجود، تعبیر دیگری از طب روحانی در آثار اسلامی پدید آمد که مقصود آن این‌چنین است: بیان خواص مخفیه اسماء الهی، سوره‌ها، آیات و حروف قرآن و تأثیر آنها، بررسی اوضاع ستارگان و بروج و تأثیر آنها، درمان بیماری‌های خاص که ریشه جسمانی نداشته و به بیماری‌های ماورائی تعبیر می‌شود و نیز ارتباط انسان با موجودات غیر جسمانی (جن و فرشتگان)، برآورده‌کردن برخی نیازها و... که اموری ماورایی محسوب می‌شوند.
غزالی این امور را در قامت یک علم بیان کرده، توضیح و تبیین می‌نماید، که به نوعی روشن‌گری و زدودن خرافات از این موضوع است، بدین ترتیب اثری پرفایده بوده و در بهبود بخشی از بیماری‌ها و برآورده‌کردن برخی نیازها مفید است و دست مدعیان دروغین و دعا نویسان جعلی را از جامعه‌ی درگیر با این مسائل دور می‌کند.
ساختار
کتاب با مقدمه محسن عقیل آغاز و مطالب در فصول متعددی، سامان‌دهی شده است.
در بیان مطالب، از آیات قرآن و برخی جداول حروف و اعداد، مربوط به طلسمات، استفاده شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن اشاره به موضوع کتاب و اهمیت آن، به این نکته اشاره شده است که سوءاستفاده از اوراد و ادعیه کتاب در جهت ضرر رساندن به دیگران، حرام می‌باشد[۳]. شرح‌حال نسبتاً مختصری نیز از غزالی، در انتهای مقدمه آمده است[۴].
هدف نویسنده از تنظیم فصول کتاب، اشاره به شرافت و حرمت اسماء الله تعالی است و بیان آنچه خداوند در دریای پرگهر اسامی از اقسام جواهر حکیمانه و لطایف الهی و تأثیرات، در تصرف و تعامل با این اسامی، به ودیعه نهاده است[۵].
کتاب دربردارنده امور فراوانی پیرامون مباحث روحانی و اسرار حروف، کسر و بسط، ترتیب اعمال، بروج، اسرار آیات و حروف سوره‌ها و فایده، خواص و برکات مخفی آنها، در برآورده‌کردن حاجت‌های مردم ونیز در زمینه ابطال سحر، ابطال و دفع جادو، باز کردن گره‌هایی که دیگران برای انسان ایجاد می‌کنند، دور کردن جن و شیاطین از انسان و احضار و تعامل با آنها، بیماری‌ها و شفای آنها، ازدواج، خلاصی از زندان، غلبه بر دشمن، مقابله با حکمران‌ها، دفع و دوری حیوانات موذی از انسان، حفظ و صیانت افراد از بلاها و فتنه‌ها، حفظ اموال، ایجاد محبت و دوستی، آسان کردن کارها، پیدا کردن گمشده و حاجت‌های متنوع دیگر، تأثیر و برکت‌های خلوت، اعتکاف، ریاضت‌ها، اذکار، دعاهای مستجاب در تسخیر و خواص برخی از طلسمات، حروف عربی، تأثیر کواکب و... می‌باشد[۶].
مطالب کتاب، به بیان خواص برخی از اسماء الهی، مانند «لطیف»، «حکیم»، «معید»، «مجید»، «مبدیء»، «لطیف»، «حفیظ»، «محیط»، «کافی»، «ولی»، «ودود» و خواص نام پیامبر(ص)، مادر حضرت موسی (یوحانذ) آغاز شده[۷] و در ادامه، مطالبی در اعداد و آثار و نحوه نوشتن آنها در جدول‌های مختلف، انواع طلسم‌ها در رابطه با انسان، جن و حشرات گزنده، ابطال سحر، مداوای برخی بیماری‌ها و... نظیر فوائد وفق ثلاثی[۸]، وفق عددی[۹]، موازین اوفاق[۱۰] بیان شده است.
از دیگر مطالب و مباحث کتاب، می‌توان به طلسمات هفت‌گانه (طلسم زحل، مشتری، مریخ، خورشید، زهره، عطارد و ماه)[۱۱]، صفات اسم اعظم[۱۲]، طبیعت برج‌ها (برج حمل، ثور، جوزا، سرطان، اسد، سنبله، میزان، عقرب، قوس، جدی، دلو، حوت)[۱۳]، جدول ایام هفت‌گانه، اسمی ملائکه، ملوک، ساعات، حروف و اسماء[۱۴] اشاره نمود.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به ذکر شماره آیات و نام سوری که آیات آن در متن آمده، پرداخته شده است[۱۵].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- خاکدوست، حمیدرضا؛ رجب نژاد، محمدرضا، «جدال عقل و هوی از دیدگاه رازی»، تاریخ پزشکی، بهار 1399، شماره 42، صص 90 تا 97.
- سید قریشی، ماریه؛ احمد‌پور، علی، «سلامت معنوی نفس از دیدگاه زکریا رازی در کتاب طب روحانی»، پژوهش‌های اخلاقی؛ زمستان 1395، شماره 2، صص175 تا 188.