حج برنامه تکامل

حج برنامه تکامل
پدیدآوران	ضیاءآبادی، سید محمد (نویسنده)
ناشر	مشعر
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1386 ش
چاپ	2
موضوع	حج حج - فلسفه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏188‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ض‎‏9‎‏ح‎‏3
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، حج (ابهام‌زدایی) را ببینید.

حج برنامه تكامل، اثر محمد ضياءآبادى، كتابى است پيرامون مراحل و اعمال و مناسك حج كه به زبان فارسى و در دوران معاصر نوشته شده است.

ساختار

كتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در هفت بخش، تنظيم شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه ناشر، ضمن بيان اهميت و جايگاه حج، به موضوع كتاب، اشاره گرديده است. در اين مقدمه مى‌خوانيم: نویسنده كوشيده است مناسك معنوى حج را تبيين كند تا زائران بيت‌الله الحرام با معرفت و بصيرت در اين مسير طى طريق كرده، راه نجات را بيابند و در پايان، پاک و پاکيزه و مهذب به ميهن خويش برگردند

اين اثر، بارها چاپ و مورد استقبال جويندگان حقيقت قرار گرفته است، ليكن از آنجا كه اين كتاب در فضاى گذشته و قبل از انقلاب به رشته تحرير درآمده بود و هم‌اكنون حج جمهورى اسلامى ايران با گذشته تفاوت‌هاى بسيار زيادى پيدا كرده است، لذا براى بهره‌بردارى بيشتر حجاج بيت‌الله الحرام، اصل اين كتاب تلخيص شده و برخى مطالب غير ضرورى حذف و با ويرايش جديد به شكل كنونى و با تأييد و تشويق نویسنده، عرضه شده است.

در مقدمه نویسنده، به اين نكته اشاره شده كه وظيفه هر مسلمان است كه وقتى عزم حجّ و زيارت بيت محرّم كرده، علاوه بر فراگرفتن آداب ظاهرى اين عبادت بزرگ، توجّه كاملى نيز به شناخت دقايق و مقاصد باطنى آن آداب و اعمال كند تا ركن اصيل اسلام، در ظاهر و باطن وجودش تحقّق يابد و حقيقت حجّ و زيارت خدا در سرّ ضميرش زنده شود و به‌راستى، خانه قلبش، خانه خدا و بيت الذّكر گردد

در بخش اول، به بحث پيرامون سر تشريع عبادت پرداخته شده است. به اعتقاد نویسنده، غرض از تشريع عبادت، توجه دادن انسان به موقف خاصّ و ممتازى است كه در عالم هستى دارد و آن، شناخت مبدأ و آفريدگار جهان، به كمال مطلق است و سپس حركت و سير روحى به‌سوى او و ريختن همه‌گونه آلودگى‌هاى مادّى از نواحى وجود و تشديد جوهر نفس و منوّر شدن به نور حق است و بالمآل، استغراق در فرح و سرور و بهجت بى‌پايان، از نيل به قرب جوار خدا كه جمال مطلق و كمال بى‌حدّ است و لازمه حتمى اين توجّه، كوچك ديدن لذّات دنيا در جنب لذّت انس با خدا و قهراً بى‌اعتنا شدن نسبت به آنها و بى‌تفاوت بودن در اقبال و ادبار دنيا است.

در بخش دوم، به بررسى آثار اجتماعى حج پرداخته شده است. اين آثار عبارتند از:

1. حج، تراكم قواى متكثّره در نقطه واحده است؛
2. كعبه، ضامن بقاى جامعه بشرى است؛
3. كعبه، پناهگاه جامعه انسانى و خانه امن بشر است؛
4. حج، حقّ واجب خدا بر انسان است؛
5. حج، مايه قوّت دين است؛
6. كعبه، عَلم و نشانه اسلام است؛
7. حج، نابودكننده فقر و عصيان اجتماعى است؛
8. تعطيل حج، مستلزم تسلط كفار بر مسلمين است؛
9. هيچ عمل صالحى جاى حج را نمى‌گيرد

در پايان اين بخش، آثار درخشان حج در جوامع مسلمانان بيان شده است.

در بخش سوم، اسرار روحى حج مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. نویسنده، معتقد است كه صورت اعمال حجّ و تمام عبادات، در واقع، تشريح مقامات روحى و معنوى انبيا و اولياى خدا(ع) است؛ تجزيه و تحليلى است از سير روحانى سالكين إلى الله و سفركنندگان به‌سوى خدا، كه چگونه مراحل و منازل بندگى و عبوديت را پيموده‌اند و سرانجام، به مقام قرب ربوبى رسيده‌اند و روشن است كه حقيقت عبادت، همانا حركت روح انسان به‌سوى خداست، وگرنه تنها صورت ظاهر اعمال بدنى، درصورتى‌كه عارى از توجّه قلب باشد، عبادت حقيقى محسوب نمى‌شود و فاقد ارزش‌هاى واقعى است.

با توجه به مباحث گذشته كه اجمالى از اسرار حج و اهداف عالى آن معلوم شد، در بخش چهارم، به توضيح مراحل حج پرداخته شده است. عناوين اين بخش، عبارتند از: آغاز سفر و طى مراحل؛ اصلاح نيت؛ توبه؛ انقطاع از هرچه غير خداست؛ اتخاذ رفيق و حسن خلق

در بخش پنجم، مواقف حج، توضيح داده شده است. اين مواقف عبارتند از: ميقات؛ مطاف؛ مسعى؛ عرفات؛ مشعر الحرام؛ منى يا قربانگاه؛ زيارت بيت و استلام حجر

در بخش ششم، به بحث از نتايج حج پرداخته شده است. نویسنده بر اين باور است كه كسى كه عازم سفر حجّ است، سه كار مهمّ و اساسى بايد به ترتيب، انجام دهد تا به مقصد برسد. اوّل، تهيه و تأمين توشه راه، كه بى زاد و راحله و استطاعت، توانايى حج نخواهد داشت. دوم، دل كندن از خانه و اهل و عيال و وطن و سپس به راه افتادن و رو به كعبه و بيت‌الله حركت كردن؛ وگرنه، تنها با به دست آوردن زاد و راحله و آن‌گاه در خانه نشستن، كسى به كعبه نخواهد رسيد. سوم، بعد از رسيدن به حرم، مشغول مناسك و اعمال حج شود و آنها را يكى بعد از ديگرى به انجام رساند كه در اين صورت، كار او تمام است و مقصود از سفرش حاصل است.

در آخرين بخش، برنامه‌هاى زيارتى كه پس از حج خانه خدا، وجود دارد، معرفى شده است. عناوين مطرح‌شده در اين بخش عبارتند از: به زيارت مرقد پاک رسول خدا(ص) و ائمّه(ع)مى‌رويم؛ مودّت اهل‌بيت رسالت(ع)، اجر رسالت است؛ ولايت، شرط مقبوليت اعمال است؛ بقا و احاطه ارواح كامل، بعد از مرگ؛ خاک پاى آسمانيان، حيات‌بخش است؛ شيعه در مدينه، گمشده‌اى دارد؛ بقيع يا بارگاه قدس و مظهر عزّت و كبرياى خدا؛ شهداى احُد قربانيان راه خدا؛ پايان سفر و ختم كتاب

وضعيت كتاب

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

وابسته‌ها

توسل (ضیاءآبادی)