|
|
| (۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| == تذکرة المشایخ ==
| |
|
| |
|
| {{جعبه اطلاعات کتاب
| |
| | تصویر =
| |
| | عنوان = تذکرة المشایخ
| |
| | عنوان‌های دیگر =
| |
| | پدیدآوران = علاءالدوله سمنانی
| |
| [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] (شارح و مصحح)
| |
| | زبان =فارسي
| |
| | کد کنگره = 4ت75ع/278 BP
| |
| | موضوع = علاءالدوله سمنانی، نوریه، عرفان و تصوّف، نقد و تفسیر.
| |
| | ناشر = انتشارات نجم کبری
| |
|
| |
| | مکان نشر =ایران ـ کرج
| |
| | سال نشر = 1394 ش
| |
|
| |
| | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE0000AUTOMATIONCODE
| |
| | چاپ =1
| |
| | شابک =8-50-2905-964-978
| |
| | تعداد جلد =1
| |
| | کتابخانۀ دیجیتال نور =
| |
| | کتابخوان همراه نور =
| |
| | کد پدیدآور =
| |
| | پس از =
| |
| | پیش از =
| |
| }}
| |
|
| |
| ''' تذکرة المشایخ '''نوشته‌ی شیخ [[علاءالدوله سمنانی]] است که توسّط استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] تصحیح و شرح شده است. رساله بسیار مختصر است ولی با تخصّصی که [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|شیخ علاءالدوله سمنانی]] در این باره دارد نام، مشخصات، جایگاه و محل ولادت و یا وفات آنان را به نگارش در آورده است. نام کتاب هم همین مطلب را نمایش می دهد. چنانکه پیش از او کتاب [[تذکرة الاولیاء]] شیخ [[عطار نیشابوری]] هم همین گونه بود. تذکرة المشایخ یادکردی از پیران و مرشدان طریقت است که پیش از شیخ [[علاءالدوله سمنانی]] بوده اند.
| |
|
| |
|
| |
| == ساختار ==
| |
|
| |
| کتاب تذکرة المشایخ اثری مختصر از شیخ کامل [[علاءالدوله سمنانی]] که به ذکر اسامی و دادن اطلاعاتی مختصر از مشایخ پیش از خود می پردازد. کتاب با تمام توضیحات و اضافات آن مجموعاً 60 صفحه است، و از این مقدار که اغلب آن توضیحات و اضافات کتاب است به خوبی معلوم می دارد که اصل متن بسیار کوتاه و موجز است و به ذکر اسامی مشایخ و احیاناً برخی از مسائلی که مربوط به ایشان است بسنده کرده است. استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] این رساله را برای نخستین بار به طور مستقل با مقدّمه و تصحیح و شرح منتشر کرده است. فهرست مطالب کتاب که در صفحه ی 4 آمده چنین است: مقدّمه، تذکرة المشایخ، ذکر جماعتی از مشایخ، ذکر مواضع جماعتی از ایشان. و در انتهای کتاب هم گزیده منابع و مآخذ و همین طور نمایه قابل دیدن است.
| |
|
| |
| مصحح در مقدّمه ی کتاب می نویسد: کسانی که از مدار توحید خارج نشده و تا توانسته اند از شرک و کفر و نفاق درونی نیز بسی دور بوده و در سلوک الی الله کاملاً دست به عصا بوده اند، بدیهی است که چنین افرادی را نمی توان نادیده گرفت و نمی توان از ایشان نگفت و از احوالات و اقوالشان جست و جو نکرد. این است که گفتنِ از ایشان و شنیدنِ احوالشان و دانستنِ اقوالشان به استحکام فکر و اندیشه و به ریشه دار شدن ایمان و باور در سیر و سلوکِ سالکان و مریدان طریقت بسیار امداد می کند. این یک امر مهمّ و حیاتی است: آنان که برای خدا و با خدا زیسته اند هرگز نباید فراموش شوند و همواره برای نسلهای بعدی باید تعریف و توصیف گردند، که: که بودند؟ چه گفتند؟ و چه کردند؟ از آثارشان و تأثیراتشان در زمان خودشان و در دیگر زمانها. بدیهی است که خداوند اولیاء خود را فراموش نمی کند و برخی از افراد خوب نیز در حفظ این خوبی و خوبان تلاش بی وقفه کردند، وجود ده ها کتاب که حاوی افکار و اندیشه و زندگی سالکان و عارفان بزرگ است به خودی خود گواهی صادق بر این امر است، در تصوّف نیز این خدمت و جهاد بسیار مورد اعتبار بوده و کتابهایی چون [[طبقات الصّوفیه]] [[خواجه عبدالله انصاری]] و شیخ [[ابوعبدالرحمن سلمی]]، [[تذکرة الاولیاء]] شیخ [[فریدالدّین عطّار]]، [[نفحات الانس]] شیخ [[عبدالرّحمن جامی]] و مشیخه ها و همین [[تذکرة المشایخ]] شیخ [[علاء الدّوله سمنانی]] گواهی کافی و بسنده است<ref>مقدّمه، صص 8-7</ref>.
| |
|
| |
| مصحح و شارح کتاب، متن را به شماره های مسلسل تقطیع کرده و هرجا که لازم به شرح و توضیح بوده مطالب درخور را ثبت و درج نموده است. شماره های از عدد 1 الی 63 در متن دیده می شود و توضیحات با حروف ریزتر و به صورت تورفته قابل تمییز و شناسایی است.
| |
|
| |
|
| |
| == گزارش محتوا==
| |
|
| |
| کتاب تذکرة المشایخ اثری است عرفانی از شیخ کامل [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدّوله سمنانی]] و با شرح و تفسیر استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]]، ضمن این که استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] پیش از این چندین کتاب شیخ را تصحیح و شرح کرده و دو زندگی نامه‌ی مفصّل از او نوشته که مرجع پژوهندگان عرفان و تصوّف نیز هست. کتابها بدین شرح اند: [[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]] و نیز: [[علاء الدّوله سمنانی (زندگانی، اندیشه و سلوک|علاءالدّوله سمنانی (زندگانی، اندیشه و سلوک)]]، [[نوریه]]، [[سرّ سماع]]، [[آداب السّفره]]، [[مکتوبات علاءالدّوله سمنانی]].
| |
|
| |
| کتاب دارای مقدّمه ای مختصر است که به ارزش اینگونه آثار اشاره می کند و تداوم آن را به نوعی سپاس و قدردانی از عارفان بزرگ در نظر می گیرد. این کتاب به مانند اغلب کتابهای عرفانی با حمد و ستایش از خداوند آغاز می شود. در ابتدای رساله آمده است: بعد حمدالله تعالی و الصّلوۀ و السّلام علی رسوله محمّد و آله، این اوراق مشتمل است بر ذکر «اسامی» و «خرقه» و «صحبت» مشایخ ما ـ قدّس الله أرواحهم ـ و نام این کتاب «تذکرۀ المشایخ» نهاده شد. حق تعالی بر جمع کننده و نویسنده و خواننده و شنونده مبارک گرداناد، و همگان را توفیق اقتداء بدیشان کرامت کناد. بمنِّهِ و فَضلِه و کرمِه<ref>متن، ص 9</ref>.
| |
|
| |
| نویسنده در متن شماره ی 2 به ذکر مشایخ خود و عنوان شجره ی طریقتی می پردازد و از طریق شیخ خود [[نورالدین عبدالرحمن اسفراینی]] از یک سو مشایخ خود را تا [[جنید بغدادی]] می رساند<ref>متن، صص 11-10</ref>. از جمله اشارات [[علاء الدوله سمنانی]] در این رساله به شیخ [[ابوسعید ابوالخیر]] است که خرقه ی او چگونه و از چه طریقی حاصل و واصل شده است. که شارح و مصحح کتاب خود اثری وزین و کامل و مستقل در این خصوص با نام [[ابوسعید ابوالخیر پیر دانش و بینش]] دارد. آنگاه مشایخ [[ابوسعید ابوالخیر]] را از طریق [[ابوالعباس قصاب]] تا به [[امیرالمؤمنین علی (ع)]] و از طریق آن جناب به حضرت خاتم می رساند. <ref>متن، ص 13</ref>.
| |
|
| |
| در متن شماره 5 به شیخ [[رضی الدّین علی لالا]] پرداخته و موقعیّت او را در مکتب و طریقت کبرویه معلوم داشته است و شجره ی سلوکیِ وی را از طریق شیخ [[نجم الدّین کبری]] تا به حضرت [[کمیل بن زیاد نخعی]] و از او به [[امام علی (ع)]] می رساند. در شماره ی 6 مستقیماً از شیخ کامل [[نجم الدّین کبری]] سخن گفته و طرق گوناگون خرقه و شجره ی او را تا به انتها معلوم داشته است<ref>متن، ص 17</ref>. از دیگر مشایخ نامداری که در این کتاب ذکرشان توسّط نویسنده رفته است می توان از این اشخاص یاد کرد: [[اخی فرج زنجانی]]، [[ابوعبدالله محمدبن خفیف شیرازی]]، [[ابراهیم ادهم]]، [[معروف کرخی]].
| |
|
| |
| در فصل بعد که از ذکر وفات برخی از مشایخ یاد می کند از شماره 13 آغاز می شود. که با ذکر مولد و مدفن شیخ نویسنده، یعنی [[عبدالرحمن اسفراینی]] آغاز می شود که وی در روز دوشنبه چهارم ماه شوال سال 639 متولّد شده و در شب چهارشنبه سوم جمادی الاولی سال 717 وفات یافته و مزار آن بزرگ هم در بغداد است. <ref>متن، ص 24</ref>. از دیگر مشایخ نامدار مکتب کبرویه [[احمد گورپانی]]، [[مجدالدین بغدادی]]، و [[نجم الدّین کبری]] است که در شماره های 14 تا 17 ذکر خیرشان آمده است. در خصوص شیخ بزرگ مکتب کبرویه نوشته است: مولود شیخ نجم الدّین کبری ـ رحمۀ الله علیه ـ در سنۀ اربعین و خمس مائۀ(540) بوده است و شهید شد در صفر سنۀ ثمان عشر و ستّمائۀ(618) در خوارزم، در جنگ کفّار<ref>متن، صص 26-25</ref>.
| |
|
| |
| در فصل ذکر مواضع و مدفن برخی از این بزرگان که از شماره 34 به بعد آغز می شود به مکانها و شهرها یا منطقی به مانند: کسرق، گورپان، خیوق، بدلیس، سهرورد، غزال، کرّکان، کرخ، نهاوند، دزبول، نهرجور و برخی دیگر اشاره می کند که برخی از این الفاظ هم محل ولادت و یا محل وفات شیوخ طریقت و هم چسبیده به نام ایشان است که در برخی شهرتی به سزا دارد. در آخر کتاب هم چنانکه از متن آن پیداست نگارش این کتاب در تاریخ 877 هجری توسّط درویشی به نام علی بن کججی صورت پذیرفته است، چنانکه در متن شماره ی 64 آمده است: و صلّی الله علی سیّدنا محمّد و آله و صحبه أجمعین، تمّت الکتاب علی یدِ العَبدِ الفقیر المُحتاج إلی رحمۀ الله تعالی درویش علی بن ابوسعید الکججی ثمّ الحامدی، حامداً و مصلیاً علی نعمائه فی شهور سنۀ سبع و سبعین و ثمان مائۀ(877) و الحمدلله شکراً<ref>متن، ص 40</ref>.
| |
|
| |
| در آخر کتاب هم متن مفصّلی از کتابنامه قابل دیدن است که منابع مهمّ و اصیلی که شارح در شرح و تفسیر کتاب به آنها سند داده وجود دارد و این کتاب را نمایه ی انتهایی نیز کامل می کند.
| |
|
| |
|
| |
| ==ویژگیها==
| |
| کتاب تذکرة المشایخ با شرح استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] نکات بسیاری دارد که به برخی از آنها اشاره می‌‌شود:
| |
| # این نخستین شرح عرفانی بر این رساله است.
| |
| # کتاب در نوع خود از بابت شرح و تفسیر کم نظیر است.
| |
| # این تذکره از آنجا که توسّط یک عارف نوشته شده ارزش بسیاری دارد.
| |
| # کتاب از بابت تحلیل و انتقادی بودن از امتیازات خاص آن است.
| |
| # استفاده از منابع گسترده و اصیل از امتیازات کتاب است.
| |
|
| |
|
| |
| ==وضعیت کتاب==
| |
| کتاب تذکرة المشایخ، تألیف شیخ [[علاءالدوله سمنانی، احمد بن محمد|علاءالدوله سمنانی]] با مقدّمه، تصحیح و شرح استاد [[محمدی وایقانی، کاظم|کاظم محمّدی]] اثری است در یک جلد با مقدّمه‌ای کوتاه. متن کتاب فارسی است و دارای 60 صفحه است. کتاب حاضر در قطع رقعی و با جلد نرم و کاغذ مرغوب منتشر شده. مطالب کتاب با شماره‌های مسلسل مشخص شده و در انتهای اثر هم فهرست جامعی از منابع و مأخذ و نمایه وجود دارد.
| |
|
| |
| ==پانویس ==
| |
| <references />
| |
|
| |
| ==منابع مقاله==
| |
| مقدّمه و متن کتاب
| |
|
| |
| ==وابسته‌ها==
| |
| {{وابسته‌ها}}
| |
|
| |
|
| |
| [[آشنایی با مکتب کبرویه]]
| |
|
| |
| [[نجم کبری]]
| |
|
| |
| [[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]]
| |
|
| |
| [[مکتوبات علاءالدّوله سمنانی]]
| |
|
| |
| [[نجم‌الدّین کبری پیر ولی تراش]]
| |
|
| |
| [[سعد الدّین حموی (زندگی، سلوک و اندیشه)]]
| |
|
| |
| [[فوائح الجمال]]
| |
|
| |
| [[سهروردی مفسر آیات نور]]
| |
|
| |
| [[تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور]]
| |
|
| |
| [[سهروردی دانای حکمت باستان]]
| |
|
| |
| [[نوریه]]
| |
|
| |
| [[آداب السّفره]]
| |
|
| |
| [[سرّ سماع]]
| |
|
| |
| [[رده:کتاب‌شناسی]]
| |
| [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
| |
| [[رده: تفسیر]]
| |
| [[رده:قرآن و مباحث دیگر]]
| |
| [[رده:مهر(1400)]]
| |
| [[رده:مقالات کاربران]]
| |
