تنقيح مباني الأحكام؛ القضاء و الشهادة

‏تنقيح مباني الأحكام
پدیدآوران	تبریزی، جواد (نويسنده) محقق حلی، جعفر بن حسن (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	شرايع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام. برگزيده. شرح
ناشر	دار الصديقة الشهيدة (سلام الله عليها)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	مجلد1: 1387ش , 1429ق , مجلد2: 1387ش , 1429ق , مجلد3: 1387ش , 1429ق , مجلد4: 1387ش , 1429ق ,
موضوع	سوگند (فقه) فقه جعفری - قرن 7ق. قضاوت (فقه) حلی، جعفر بن حسن، 602 - 676ق. شرايع الاسلام في مسايل الحلال و الحرام - نقد و تفسير
زبان	عربی
تعداد جلد	4
کد کنگره	‏‏BP‎‏ ‎‏182‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏ش‎‏402322‎‏ ‎‏1387‎‏الف
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

تنقيح مباني الأحكام؛ القضاء و الشهادة، اثر آیت‌الله شیخ جواد تبریزی (متوفی 1385ش)، از متون استدلالى معاصر بر مبناى فقه اجتهادى شیعه است که در آن مسائل، احکام، مبانى و فروعات برخی از ابواب فقهی، تشریح و تحلیل شده و مستندات هر مسئله و دلایل آن از میان ادله قرآنى و روایى به دست آمده است.

این کتاب، شرحی است بر بخش‌هایی از کتاب «شرایع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام»، تألیف ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن حسن هذلى، معروف به محقق حلى و محقق اوّل (م 676 ق). کتاب شرائع الاسلام از بى‌نظیرترین آثار فقهى امامیه و از مشهورترین و مهم‌ترین آثار به‌جامانده از محقق حلى مى‌باشد. این کتاب که از زمان نگارش در حوزه‌هاى علمیه تدریس مى‌شده و بیش از هفتصد و پنجاه سال متن درسى حوزه‌هاى علمیه شیعه بوده است، از زمان نگارش، موردتوجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى بر آن نگاشته شده است که اثر حاضر، از جمله آن شروح می‌باشد.

مطالب این شرح، در چهار جلد تنظیم شده است به‌گونه‌ای که جلد نخست، دربردارنده کتاب القضاء و الشهادة می‌باشد. عمده مسائل مطرح شده در این جلد، عبارتند از صفات قاضی، ولایت قاضی، آداب قضاوت، شرایط کاتب قاضی، شرایط شهود و شرایط سماع دعوا. جلد دوم، مباحث مربوط به حدود و تعزیرات را در خود جای داده است از جمله حد زنا، لواط، سحق، قیادت، قذف، شرب مسکرات، سرقت، محاربه و حکم مرتد و جلد سوم نیز به کتاب القصاص و مباحث آن اختصاص یافته است مانند قصاص نفس و قصاص اعضا. جلد چهارم، شامل کتاب الدیات می‌باشد. مسائل عمده این جلد، شامل دیه قتل عمد، دیه قتل شبه عمد، دیه زن، دیه ذمى، موجبات ضمان، دیه اعضا، تزاحم موجبات ضمان، دیه نقصان منافع، دیه جراحت، عاقله، کفاره قتل، تقسیط دیه و دیه حیوانات است.

روش شرح، بدین‌صورت است که متن «شرایع» در بالای صفحه قرار گرفته و سپس، مطالبی که نیاز به تشریح داشته، با شماره‌گذاری مشخص شده و در پایین صفحه، به تبیین و شرح آن، پرداخته شده است.

ویژگی‌ها

خصوصیت سبک اجتهادى شارح، تفریع و تقسیم هر مبحث به فروعات، مراتب و بخش‌هاى مختلف و سپس انطباق مستندات و ادله فقهى با هر یک از این مراتب است. دیگر ویژگی‌های این شرح را می‌توان در امور زیر خلاصه نمود:

1. در هر مسئله ضمن تحلیل مستندات و مبانى و ادله، نظریات فقیهان مختلف طرح و بررسى شده است.
2. شارح با بررسى مبانى صاحب «شرایع»، به شرح و تبیین فتاواى وى پرداخته و در ذیل هر مبحث به بیان نظریات خود مى‌پردازد و موارد اختلاف خود و بعضاً فقهاى دیگر را گوشزد مى‌کند. وى با طرح مبانى فقهى صاحب «شرایع» و آراى فقهاى بزرگ شیعه، به یک نوع مقایسه پرداخته و سپس با بیان نظریات خود به قضاوت مى‌نشیند.
3. بخش مهم این شرح، پرداختن به مستندات فقهى هر مسئله است. در استفاده از مصادر و مستندات، شارح، نکته‌ها و قواعد اصولى، فقهى، روایى و رجالى متعددى را مطرح ساخته است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به ذکر منابع پرداخته شده است.

منابع مقاله

متن کتاب.