الكواكب السائرة بأعيان المئة العاشرة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''')
     
    (۴۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR11481J1.jpg|بندانگشتی|الکواکب السائرة بأعیان المئة العاشرة]]
    | تصویر =NUR11481J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =الكواكب السائرة بأعيان المئة العاشرة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|الکواکب السائرة بأعیان المئة العاشرة
    [[جبور، جبراییل سلیمان]] (محقق)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[جبور، جبراییل سلیمان]] (محقق)


    [[غزی، محمد بن محمد (نجم‌الدین)]] (نويسنده)
    [[غزی، محمد بن محمد (نجم‌الدین)]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏CT‎‏ ‎‏203‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏4‎‏غ‎‏4
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    دانشمندان اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏CT‎‏ ‎‏203‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏4‎‏غ‎‏4
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|دانشمندان اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت نامه


    کشورهای اسلامی - شاهان و فرمان روایان
    کشورهای اسلامی - شاهان و فرمان روایان


    کشورهای اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت نامه
    کشورهای اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه


    کشورهای عربی - قرن 10ق. - سرگذشت نامه
    کشورهای عربی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    دار الآفاق الجديدة
    |data-type='publisher'|دار الآفاق الجديدة
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |-
    | سال نشر = 1979 م
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1979 م
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE11481AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11481AUTOMATIONCODE
    | چاپ =2
    | تعداد جلد =3
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =11481
    | کتابخوان همراه نور =11481
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    '''الكواكب السائرة بأعيان المائة العاشرة'''، اثر عربى [[غزی، محمد بن محمد (نجم‌الدین)|شيخ نجم‌الدين غزى]]، با تحقيق [[جبور، جبراییل سلیمان|جبرائيل سليمان جبور]]، كتابى است در شرح حال بزرگان و مشاهير عرب در قرن دهم هجرى.


    == معرفى اجمالى ==
    ==ساختار==
    كتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در سه طبقه، در سه جلد، تنظيم شده است.


    نویسنده، كتاب را بر حسب اسم (نه لقب و كنيه) و به ترتيب حروف معجم، مرتب ساخته است. وى هر طبقه را، به ثلثى از متوفيات قرن دهم هجرى اختصاص داده و در هر طبقه، از باب تبرک، نام «محمد» را پيش انداخته و سرگذشت محمدنامان را در آغاز آورده و سپس، به نام‌هاى ديگر، به ترتيب حروف الفبا، پرداخته است. اين همان روشى است كه [[خطیب بغدادى]] در «[[تاریخ بغداد|تاريخ بغداد]]» و صلاح‌الدين [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]] در «[[الوافي بالوفيات]]» برگزيده و بدان عمل نموده‌اند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3253/373 ر.ک: طاهرى عراقى، احمد، 1357، ص373-374]</ref>


    «الكواكب السائرة بأعيان المائة العاشرة»، اثر عربى شيخ نجم‌الدين غزى، با تحقيق جبرائيل سليمان جبور، كتابى است در شرح حال بزرگان و مشاهير عرب در قرن دهم هجرى.
    ==گزارش محتوا==
    در مقدمه نخست، ابتدا به توضيح نسخ خطى كتاب پرداخته شده و سپس، شرح حال مفصلى از نویسنده، ارائه گرديده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/15131/1/1 مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ر]</ref>


    == ساختار ==
    در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به موضوع، اهميت و ساختار كتاب، به بيان انگيزه نگارش آن پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/3 مقدمه دوم، همان، ص3-10]</ref>


    نویسنده در مقدمه به اين نكته اشاره دارد كه التزامى به استقراى تمامى اعيان و مشاهير و نيز استقصا در تمامى بلاد را نداشته است، اما بااين‌حال، به آن اندازه كه به تراجم و شرح حال افراد دست يافته، از ذكر آن‌ها، فروگذار نكرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/7 ر.ک: همان، ص7]</ref>


    كتاب با دو مقدمه از ناشر و نويسنده آغاز و مطالب در سه طبقه، در سه جلد، تنظيم شده است.
    زمانى كه نویسنده تصميم به تأليف زندگى‌نامه‌هاى مردان سده دهم هجرى گرفت، كتب موجود در اين باب را بسيار اندك يافت؛ به‌طورى‌كه رفع نياز و احتياج او را نمی‌كردند و اغلب آن‌ها تاريخ مردان را فقط تا نيمه قرن دهم در بر داشتند. لذا وى به نسخ خطى شيوخ يا علماى مورد اعتماد و آنچه كه شنيده بود استناد كرده تا مواد و مطالب كتاب حاضر را كامل نمايد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/19041/154 ر.ک: شكورى، ابوالفضل، 1365، ص154]</ref>


    نويسنده، كتاب را بر حسب اسم (نه لقب و كنيه) و به ترتيب حروف معجم، مرتب ساخته است. وى هر طبقه را، به ثلثى از متوفيات قرن دهم هجرى اختصاص داده و در هر طبقه، از باب تبرك، نام «محمد» را پيش انداخته و سرگذشت محمدنامان را در آغاز آورده و سپس، به نام‌هاى ديگر، به ترتيب حروف الفبا، پرداخته است. اين همان روشى است كه [[خطيب بغدادى]] در «تاريخ بغداد» و صلاح‌الدين صفدى در «[[الوافي بالوفيات]]» برگزيده و بدان عمل نموده‌اند <ref>ر.ك: طاهرى عراقى، احمد، 1357، ص373-374</ref>.
    نویسنده در خلال معرفى افراد و ارائه اطلاعاتى در مورد نام، كنيه، لقب، نسب، آثار، اساتيد و شاگرادن، به بيان مكارم اخلاق و صفات حسنه بارز و مشهور افراد پرداخته و به امور و صفاتى كه نشانگر نقص، كاستى و يا نفى عدالت در فرد بوده و مخالف صيانت از آبرو و حيثيت اشخاص مى‌باشد، تعرضى نكرده و در چنين مواردى، مطلب را به قائل آن، مستند كرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/7 ر.ک: مقدمه، ج1، ص7]</ref>


    == گزارش محتوا ==
    طبقه اول كتاب، دربردارنده تراجم اعيان و مشاهيرى است كه وفاتشان بين سال‌هاى 701ق تا آخر 733ق، يعنى ثلث اول قرن دهم هجرى، اتفاق افتاده است. اولین اين افراد، محمد بن عوجان.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/11 متن كتاب، همان، ص11]</ref>بوده و آخرين آن‌ها، يونس همدانى است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/320 همان، ص320]</ref>


    از جمله افراد اين طبقه، مى‌توان از: محمد قيراطى.<ref>همان، ص13</ref>؛ ابراهیم بن معتمد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/100 همان، ص100]</ref>؛ احمد بن امير غفله.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/126 همان، ص126]</ref>؛ زكريا بن قاضى زين‌الدين انصارى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/196 همان، ص196]</ref>؛ سعدى بن ناجى‌بيك.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/208 همان، ص208]</ref>؛ صالح بن يوسف.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/215 همان، ص215]</ref>؛ على كردى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/283 همان، ص283]</ref>؛ لطف‌الله توقاتى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/301 همان، ص301]</ref>؛ نبهان بن عبدالهادى صفورى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/310 همان، ص310]</ref>؛ ياسين شافعى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/312 همان، ص312]</ref>و يوسف بن سويدكين.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/319 همان، ص319]</ref>نام برد.


    در مقدمه نخست، ابتدا به توضيح نسخ خطى كتاب پرداخته شده و سپس، شرح حال مفصلى از نويسنده، ارائه گرديده است <ref>مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ر</ref>.
    طبقه دوم، كه در جلد دوم جاى گرفته، شامل كسانى است كه در ثلث دوم قرن دهم هجرى مى‌زيسته‌اند كه اولین آن‌ها، محمد بن محمد غزى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/3 همان، ج2، ص3]</ref>و آخرين ايشان، يوسف قراصوى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/263 همان، ص263]</ref>مى‌باشد.


    در مقدمه نويسنده، ضمن اشاره به موضوع، اهميت و ساختار كتاب، به بيان انگيزه نگارش آن پرداخته شده است <ref>مقدمه دوم، همان، ص3-10</ref>.
    برخى از افراد مذكور در اين طبقه، عبارتند از: محمد بن محمد دلجى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/6 همان، ص6]</ref>؛ ابراهیم بقاعى حنبلى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/75 همان، ص75]</ref>؛ حسن بن اسكندر.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/134 همان، ص134]</ref>؛ خليل بن محمد صلتى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/141 همان، ص141]</ref>؛ داود بن حسن عجلونى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/142 همان، ص142]</ref>؛ رجب يعفورى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/143 همان، ص143]</ref>؛ عبدالله بن محمد مدرنى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/154 همان، ص154]</ref>؛ عبدالقادر صهيونى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/172 همان، ص172]</ref>؛ على بن محمد بن ابوسعيد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/199 همان، ص199]</ref>؛ فاطمه بنت قريمزان.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/238 همان، ص238]</ref>؛ ناصر دمشقى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/254 همان، ص254]</ref>و يوسف بن على رومى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/7528/1/262 همان، ص262]</ref>


    نويسنده در مقدمه به اين نكته اشاره دارد كه التزامى به استقراى تمامى اعيان و مشاهير و نيز استقصا در تمامى بلاد را نداشته است، اما بااين‌حال، به آن اندازه كه به تراجم و شرح حال افراد دست يافته، از ذكر آن‌ها، فروگذار نكرده است <ref>ر.ك: همان، ص7</ref>.
    طبقه سوم، در جلد سوم آمده و در آن، به تراجم كسانى پرداخته شده كه در ثلث سوم قرن دهم، وفات يافته‌اند. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى از ناشر افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به نسخ خطى كتاب، به بيان اقداماتى كه پيرامون تصحيح متن صورت گرفته، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/1/1 مقدمه، ج3، صفحه الف - و]</ref>


    زمانى كه نويسنده تصميم به تأليف زندگى‌نامه‌هاى مردان سده دهم هجرى گرفت، كتب موجود در اين باب را بسيار اندك يافت؛ به‌طورى‌كه رفع نياز و احتياج او را نمى‌كردند و اغلب آن‌ها تاريخ مردان را فقط تا نيمه قرن دهم در بر داشتند. لذا وى به نسخ خطى شيوخ يا علماى مورد اعتماد و آنچه كه شنيده بود استناد كرده تا مواد و مطالب كتاب حاضر را كامل نمايد <ref>ر.ك: شكورى، ابوالفضل، 1365، ص154</ref>.
    محمد بدرالدين غزى، اولین فرد معرفى‌شده اين طبقه بوده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/3 همان، ج3، ص3]</ref>و يونس زبال، آخرين آن‌ها مى‌باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/223 همان، ص223]</ref>از ديگر افراد معرفى‌شده در اين گروه، مى‌توان به اسامى زير اشاره كرد: محمد بن محمد اعزازى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/12 همان، ص12]</ref>؛ ابراهیم بن محمد بن محب‌الدين.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/92 همان، ص92]</ref>؛ حامد بن داود.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/139 همان، ص139]</ref>؛ رحمةالله سندى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/152 همان، ص152]</ref>؛ زكريا بن بيرام.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/153 همان، ص153]</ref>؛ سلطان سليم بن سليمان بن سليم.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/156 همان، ص156]</ref>؛ عبدالوهاب بن صلتى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/177 همان، ص177]</ref>و يونس بن عيثاوى.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15132/2/222 همان، ص222]</ref>
     
    نويسنده در خلال معرفى افراد و ارائه اطلاعاتى در مورد نام، كنيه، لقب، نسب، آثار، اساتيد و شاگرادن، به بيان مكارم اخلاق و صفات حسنه بارز و مشهور افراد پرداخته و به امور و صفاتى كه نشانگر نقص، كاستى و يا نفى عدالت در فرد بوده و مخالف صيانت از آبرو و حيثيت اشخاص مى‌باشد، تعرضى نكرده و در چنين مواردى، مطلب را به قائل آن، مستند كرده است <ref>ر.ك: مقدمه، ج1، ص7</ref>.
     
    طبقه اول كتاب، دربردارنده تراجم اعيان و مشاهيرى است كه وفاتشان بين سال‌هاى 701ق تا آخر 733ق، يعنى ثلث اول قرن دهم هجرى، اتفاق افتاده است. اولين اين افراد، محمد بن عوجان <ref>متن كتاب، همان، ص11</ref> بوده و آخرين آن‌ها، يونس همدانى است <ref>همان، ص320</ref>.
     
    از جمله افراد اين طبقه، مى‌توان از: محمد قيراطى <ref>همان، ص13</ref>؛ ابراهيم بن معتمد <ref>همان، ص100</ref>؛ احمد بن امير غفله <ref>همان، ص126</ref>؛ زكريا بن قاضى زين‌الدين انصارى <ref>همان، ص196</ref>؛ سعدى بن ناجى‌بيك <ref>همان، ص208</ref>؛ صالح بن يوسف <ref>همان، ص215</ref>؛ على كردى <ref>همان، ص283</ref>؛ لطف‌الله توقاتى <ref>همان، ص301</ref>؛ نبهان بن عبدالهادى صفورى <ref>همان، ص310</ref>؛ ياسين شافعى <ref>همان، ص312</ref> و يوسف بن سويدكين <ref>همان، ص319</ref> نام برد.
     
    طبقه دوم، كه در جلد دوم جاى گرفته، شامل كسانى است كه در ثلث دوم قرن دهم هجرى مى‌زيسته‌اند كه اولين آن‌ها، محمد بن محمد غزى <ref>همان، ج2، ص3</ref> و آخرين ايشان، يوسف قراصوى <ref>همان، ص263</ref> مى‌باشد.
     
    برخى از افراد مذكور در اين طبقه، عبارتند از: محمد بن محمد دلجى <ref>همان، ص6</ref>؛ ابراهيم بقاعى حنبلى <ref>همان، ص75</ref>؛ حسن بن اسكندر <ref>همان، ص134</ref>؛ خليل بن محمد صلتى <ref>همان، ص141</ref>؛ داود بن حسن عجلونى <ref>همان، ص142</ref>؛ رجب يعفورى <ref>همان، ص143</ref>؛ عبدالله بن محمد مدرنى <ref>همان، ص154</ref>؛ عبدالقادر صهيونى <ref>همان، ص172</ref>؛ على بن محمد بن ابوسعيد <ref>همان، ص199</ref>؛ فاطمه بنت قريمزان <ref>همان، ص238</ref>؛ ناصر دمشقى <ref>همان، ص254</ref> و يوسف بن على رومى <ref>همان، ص262</ref>.
     
    طبقه سوم، در جلد سوم آمده و در آن، به تراجم كسانى پرداخته شده كه در ثلث سوم قرن دهم، وفات يافته‌اند. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى از ناشر افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به نسخ خطى كتاب، به بيان اقداماتى كه پيرامون تصحيح متن صورت گرفته، پرداخته شده است <ref>مقدمه، ج3، صفحه الف - و</ref>.
     
    محمد بدرالدين غزى، اولين فرد معرفى‌شده اين طبقه بوده <ref>همان، ج3، ص3</ref> و يونس زبال، آخرين آن‌ها مى‌باشد <ref>همان، ص223</ref>. از ديگر افراد معرفى‌شده در اين گروه، مى‌توان به اسامى زير اشاره كرد: محمد بن محمد اعزازى <ref>همان، ص12</ref>؛ ابراهيم بن محمد بن محب‌الدين <ref>همان، ص92</ref>؛ حامد بن داود <ref>همان، ص139</ref>؛ رحمةالله سندى <ref>همان، ص152</ref>؛ زكريا بن بيرام <ref>همان، ص153</ref>؛ سلطان سليم بن سليمان بن سليم <ref>همان، ص156</ref>؛ عبدالوهاب بن صلتى <ref>همان، ص177</ref> و يونس بن عيثاوى <ref>همان، ص222</ref>.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==
    فهارس كتاب، در انتهاى جلد سوم آمده است. اين فهارس عبارتند از: فهرست اعلام؛ اسامى اماكن، شعوب، معاهد، تكايا، راه‌ها و مؤسسات و فهرست اسماى كتب، رسايل و ديوان‌هاى مذكور در كتاب.
    فهارس كتاب، در انتهاى جلد سوم آمده است. اين فهارس عبارتند از: فهرست اعلام؛ اسامى اماكن، شعوب، معاهد، تكايا، راه‌ها و مؤسسات و فهرست اسماى كتب، رسايل و ديوان‌هاى مذكور در كتاب.


    در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ <ref>ر.ك: پاورقى، ج1، ص86</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است <ref>ر.ك: همان، ص119</ref>.
    در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/86 ر.ک: پاورقى، ج1، ص86]</ref>، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15131/2/119 ر.ک: همان، ص119]</ref>


    ==پانويس ==
    ==پانويس ==
    <references />
    <references/>
    == منابع مقاله ==
    ==منابع مقاله==


    1. مقدمه و متن كتاب.
    #مقدمه و متن كتاب.
    #[[:noormags:364509|شكورى، ابوالفضل، «بخش رجال: شرح‌حال‌نگارى اسلامى: كمبودها و كفايت‌هاى موجود در شرح‌حال‌نگارى اسلامى (3)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: ياد، شماره 5، زمستان 1365، (28 صفحه، از 131 تا 158)]].
    #[[:noormags:55689|طاهرى عراقى، احمد، «سرگذشت‌نامه‌هاى اسلامى: سيره، رجال، تراجم»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: نامه انجمن كتابداران ایران، شماره 43، پاييز و زمستان 1357، (8 صفحه، از 367 تا 374)]].  


    2. شكورى، ابوالفضل، «بخش رجال: شرح‌حال‌نگارى اسلامى: كمبودها و كفايت‌هاى موجود در شرح‌حال‌نگارى اسلامى (3)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: ياد، شماره 5، زمستان 1365، (28 صفحه، از 131 تا 158)، به آدرس:
    [[رده:کتاب‌شناسی]]


    http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/364509 .
    [[رده:علوم کمکی تاریخ]]


    3. طاهرى عراقى، احمد، «سرگذشت‌نامه‌هاى اسلامى: سيره، رجال، تراجم»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: نامه انجمن كتابداران ايران، شماره 43، پاييز و زمستان 1357، (8 صفحه، از 367 تا 374)، به آدرس:
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها‎‏]]
     
    http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/55689 .
     
     
    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/15131 مطالعه کتاب الکواکب السائرة بأعیان المئة العاشرة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۲۵

    الكواكب السائرة بأعيان المئة العاشرة
    الكواكب السائرة بأعيان المئة العاشرة
    پدیدآورانجبور، جبراییل سلیمان (محقق) غزی، محمد بن محمد (نجم‌الدین) (نویسنده)
    ناشردار الآفاق الجديدة
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1979 م
    چاپ2
    موضوعدانشمندان اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه

    کشورهای اسلامی - شاهان و فرمان روایان

    کشورهای اسلامی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه

    کشورهای عربی - قرن 10ق. - سرگذشت‌نامه
    زبانعربی
    تعداد جلد3
    کد کنگره
    ‏CT‎‏ ‎‏203‎‏ ‎‏/‎‏ع‎‏4‎‏غ‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الكواكب السائرة بأعيان المائة العاشرة، اثر عربى شيخ نجم‌الدين غزى، با تحقيق جبرائيل سليمان جبور، كتابى است در شرح حال بزرگان و مشاهير عرب در قرن دهم هجرى.

    ساختار

    كتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز و مطالب در سه طبقه، در سه جلد، تنظيم شده است.

    نویسنده، كتاب را بر حسب اسم (نه لقب و كنيه) و به ترتيب حروف معجم، مرتب ساخته است. وى هر طبقه را، به ثلثى از متوفيات قرن دهم هجرى اختصاص داده و در هر طبقه، از باب تبرک، نام «محمد» را پيش انداخته و سرگذشت محمدنامان را در آغاز آورده و سپس، به نام‌هاى ديگر، به ترتيب حروف الفبا، پرداخته است. اين همان روشى است كه خطیب بغدادى در «تاريخ بغداد» و صلاح‌الدين صفدى در «الوافي بالوفيات» برگزيده و بدان عمل نموده‌اند.[۱]

    گزارش محتوا

    در مقدمه نخست، ابتدا به توضيح نسخ خطى كتاب پرداخته شده و سپس، شرح حال مفصلى از نویسنده، ارائه گرديده است.[۲]

    در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به موضوع، اهميت و ساختار كتاب، به بيان انگيزه نگارش آن پرداخته شده است.[۳]

    نویسنده در مقدمه به اين نكته اشاره دارد كه التزامى به استقراى تمامى اعيان و مشاهير و نيز استقصا در تمامى بلاد را نداشته است، اما بااين‌حال، به آن اندازه كه به تراجم و شرح حال افراد دست يافته، از ذكر آن‌ها، فروگذار نكرده است.[۴]

    زمانى كه نویسنده تصميم به تأليف زندگى‌نامه‌هاى مردان سده دهم هجرى گرفت، كتب موجود در اين باب را بسيار اندك يافت؛ به‌طورى‌كه رفع نياز و احتياج او را نمی‌كردند و اغلب آن‌ها تاريخ مردان را فقط تا نيمه قرن دهم در بر داشتند. لذا وى به نسخ خطى شيوخ يا علماى مورد اعتماد و آنچه كه شنيده بود استناد كرده تا مواد و مطالب كتاب حاضر را كامل نمايد.[۵]

    نویسنده در خلال معرفى افراد و ارائه اطلاعاتى در مورد نام، كنيه، لقب، نسب، آثار، اساتيد و شاگرادن، به بيان مكارم اخلاق و صفات حسنه بارز و مشهور افراد پرداخته و به امور و صفاتى كه نشانگر نقص، كاستى و يا نفى عدالت در فرد بوده و مخالف صيانت از آبرو و حيثيت اشخاص مى‌باشد، تعرضى نكرده و در چنين مواردى، مطلب را به قائل آن، مستند كرده است.[۶]

    طبقه اول كتاب، دربردارنده تراجم اعيان و مشاهيرى است كه وفاتشان بين سال‌هاى 701ق تا آخر 733ق، يعنى ثلث اول قرن دهم هجرى، اتفاق افتاده است. اولین اين افراد، محمد بن عوجان.[۷]بوده و آخرين آن‌ها، يونس همدانى است.[۸]

    از جمله افراد اين طبقه، مى‌توان از: محمد قيراطى.[۹]؛ ابراهیم بن معتمد.[۱۰]؛ احمد بن امير غفله.[۱۱]؛ زكريا بن قاضى زين‌الدين انصارى.[۱۲]؛ سعدى بن ناجى‌بيك.[۱۳]؛ صالح بن يوسف.[۱۴]؛ على كردى.[۱۵]؛ لطف‌الله توقاتى.[۱۶]؛ نبهان بن عبدالهادى صفورى.[۱۷]؛ ياسين شافعى.[۱۸]و يوسف بن سويدكين.[۱۹]نام برد.

    طبقه دوم، كه در جلد دوم جاى گرفته، شامل كسانى است كه در ثلث دوم قرن دهم هجرى مى‌زيسته‌اند كه اولین آن‌ها، محمد بن محمد غزى.[۲۰]و آخرين ايشان، يوسف قراصوى.[۲۱]مى‌باشد.

    برخى از افراد مذكور در اين طبقه، عبارتند از: محمد بن محمد دلجى.[۲۲]؛ ابراهیم بقاعى حنبلى.[۲۳]؛ حسن بن اسكندر.[۲۴]؛ خليل بن محمد صلتى.[۲۵]؛ داود بن حسن عجلونى.[۲۶]؛ رجب يعفورى.[۲۷]؛ عبدالله بن محمد مدرنى.[۲۸]؛ عبدالقادر صهيونى.[۲۹]؛ على بن محمد بن ابوسعيد.[۳۰]؛ فاطمه بنت قريمزان.[۳۱]؛ ناصر دمشقى.[۳۲]و يوسف بن على رومى.[۳۳]

    طبقه سوم، در جلد سوم آمده و در آن، به تراجم كسانى پرداخته شده كه در ثلث سوم قرن دهم، وفات يافته‌اند. در ابتداى اين جلد، مقدمه‌اى از ناشر افزوده شده و در آن، ضمن اشاره به نسخ خطى كتاب، به بيان اقداماتى كه پيرامون تصحيح متن صورت گرفته، پرداخته شده است.[۳۴]

    محمد بدرالدين غزى، اولین فرد معرفى‌شده اين طبقه بوده.[۳۵]و يونس زبال، آخرين آن‌ها مى‌باشد.[۳۶]از ديگر افراد معرفى‌شده در اين گروه، مى‌توان به اسامى زير اشاره كرد: محمد بن محمد اعزازى.[۳۷]؛ ابراهیم بن محمد بن محب‌الدين.[۳۸]؛ حامد بن داود.[۳۹]؛ رحمةالله سندى.[۴۰]؛ زكريا بن بيرام.[۴۱]؛ سلطان سليم بن سليمان بن سليم.[۴۲]؛ عبدالوهاب بن صلتى.[۴۳]و يونس بن عيثاوى.[۴۴]

    وضعيت كتاب

    فهارس كتاب، در انتهاى جلد سوم آمده است. اين فهارس عبارتند از: فهرست اعلام؛ اسامى اماكن، شعوب، معاهد، تكايا، راه‌ها و مؤسسات و فهرست اسماى كتب، رسايل و ديوان‌هاى مذكور در كتاب.

    در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.[۴۵]، به توضيح برخى مطالب متن پرداخته شده است.[۴۶]

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: طاهرى عراقى، احمد، 1357، ص373-374
    2. ↑ مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ر
    3. ↑ مقدمه دوم، همان، ص3-10
    4. ↑ ر.ک: همان، ص7
    5. ↑ ر.ک: شكورى، ابوالفضل، 1365، ص154
    6. ↑ ر.ک: مقدمه، ج1، ص7
    7. ↑ متن كتاب، همان، ص11
    8. ↑ همان، ص320
    9. ↑ همان، ص13
    10. ↑ همان، ص100
    11. ↑ همان، ص126
    12. ↑ همان، ص196
    13. ↑ همان، ص208
    14. ↑ همان، ص215
    15. ↑ همان، ص283
    16. ↑ همان، ص301
    17. ↑ همان، ص310
    18. ↑ همان، ص312
    19. ↑ همان، ص319
    20. ↑ همان، ج2، ص3
    21. ↑ همان، ص263
    22. ↑ همان، ص6
    23. ↑ همان، ص75
    24. ↑ همان، ص134
    25. ↑ همان، ص141
    26. ↑ همان، ص142
    27. ↑ همان، ص143
    28. ↑ همان، ص154
    29. ↑ همان، ص172
    30. ↑ همان، ص199
    31. ↑ همان، ص238
    32. ↑ همان، ص254
    33. ↑ همان، ص262
    34. ↑ مقدمه، ج3، صفحه الف - و
    35. ↑ همان، ج3، ص3
    36. ↑ همان، ص223
    37. ↑ همان، ص12
    38. ↑ همان، ص92
    39. ↑ همان، ص139
    40. ↑ همان، ص152
    41. ↑ همان، ص153
    42. ↑ همان، ص156
    43. ↑ همان، ص177
    44. ↑ همان، ص222
    45. ↑ ر.ک: پاورقى، ج1، ص86
    46. ↑ ر.ک: همان، ص119

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن كتاب.
    2. شكورى، ابوالفضل، «بخش رجال: شرح‌حال‌نگارى اسلامى: كمبودها و كفايت‌هاى موجود در شرح‌حال‌نگارى اسلامى (3)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: ياد، شماره 5، زمستان 1365، (28 صفحه، از 131 تا 158).
    3. طاهرى عراقى، احمد، «سرگذشت‌نامه‌هاى اسلامى: سيره، رجال، تراجم»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: نامه انجمن كتابداران ایران، شماره 43، پاييز و زمستان 1357، (8 صفحه، از 367 تا 374).
    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=الكواكب_السائرة_بأعيان_المئة_العاشرة&oldid=626983»