كتاب الطهارة (للشيخ الأنصاري)

کتاب الطهارة
پدیدآوران	مجمع الفكر الإسلامي، کمیته تحقیق تراث شیخ اعظم (گردآورنده) انصاری، مرتضی بن محمدامین (نویسنده)
ناشر	المؤتمر العالمي بمناسبة الذکری المئوية الثانية لميلاد الشيخ الأعظم الأنصاري، الأمانة العامة
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1415 ق
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

كتاب الطهارة تألیف شيخ أعظم شيخ مرتضى أنصارى قدس‌سره

این کتاب يكى از مهمترين كتاب‌هاى شيخ أعظم قدس‌سره به حساب مى‌آيد، و چه بسا به دليل تحقيقات ارزشمندى كه در اين موضوع ارائه داده كم اهميت‌تر از مكاسب و رسائل نباشد.

ترتيب مباحث كتاب

اين كتاب شامل دو قسمت است:

الأول: شرح شرائع

اين بخش شرح مزجى قسمتى از شرايع است كه از ابتداى طهارت آغاز و در بيان أحكام جنابت پايان مى‌يابد.

الثانى: شرح إرشاد

اين بخش شرح مزجى كتاب إرشاد الأذهان علامه حلى قدس‌سره است و از مقصد دوم: در مباحث حيض، تا پايان كتاب طهارت را در بر مى‌گيرد.

روش تحقيق

براى اينكه خوانندگان گرامى با ويژگى‌هاى اين كتاب و چگونگى تحقيق آن آشنا شوند به نكات زير اشاره مى‌كنيم:

نسخه‌هاى مورد اعتماد

به اين دليل كه كتاب طهارت در زمان شيخ انصارى قدس‌سره چاپ گشته بود و اين چاپ هم تكرار شده بود و نسخه اصلى اين كتاب (دست نوشته الشيخ قدس‌سره) نيز پيدا نشد، به نسخه‌هاى چاپى آن اكتفا كرديم. اين نسخه‌هاى چاپى به پنج نسخه مى‌رسد كه از اين قرارند:

نسخه اول

اين نسخه در زمان حيات مؤلف قدس‌سره يعنى در سال(1275) به چاپ رسيده و ابتداى آن اينگونه آغاز شده: «بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله رب العالمين، و الصلاة و السلام على محمد و آله الطاهرين، و لعنةالله على أعدائهم أجمعين إلى يوم‌الدين.الركن الأول فى الماء المطلق...».

در پايان آن نيز اينگونه آمده: «... فقد عرفت ضعفه من حيث حكومة أدلّة نفى الضرر على عموم، الناس مسلّطون على أموالهم، و الحمد لله أوّلا و آخرا».

سپس اين عبارت از سوى متصديان چاپ اضافه شده: «حمدا لله الذي لا يتمم أمر دون حمده على آلائه و الصلاة على خير من بعث للرسالة و على آله.

و بعد، فهذه المجموعة الشريفة الحاوية للدّرر الملتقطة و المؤلفة، المشتملة للغرر المنتخبة في أبواب الطهارة و سائر المسائل المتفرقة من تصنيفات النحرير المحقق و العلاّمة المدقق فريد دهره و وحيد عصره مؤسس العلوم بأحسن الأساس، و مقرّبها إلى أفهام ذوي النهى من الناس، من كلّت الألسن عن بيان صنوف فضائله، و عجزت أقلام الكتبة عن الوصول إلى نهاية محاسنه، بل أوائلها، الذي أكمل الله بوجوده الشريف، الحجة على عامة البريّة، شيخنا و أستاذنا كهف التقى، علم الهدى، الحاج الشيخ مرتضى الأنصارى دام عزه و علاه في عقباه و أولاه لمّا كانت من أجلل الكتب المصنّفة و المرغوبة عند أهل العلم و الفضل بحيث لم يف كتابة الكتاب لرفع الحاجة، قد ساعد التوفيق لجمع من العلماء الأذكياء و الفضلاء لتكثير نسخها بطريق الانطباع بعد صرف الهمّة و بذل السعة في تصحيحها و إخراج الغث من سمينها مع النسخة المصحّحة بإملائه الشريف و نظره المنيف، و المرجو من الله أن ينتفع بها الطالبون و يستفيد منه الراغبون إنّه القادر على ما يشاء، و بيده أزمّة الأشياء».

در اين چاپ به همراه كتاب طهارت اين رساله‌ها نيز به چاپ رسيده است:

1- التقيّة 2- العدالة 3- القضاء عن الميّت 4- المواسعة و المضايقة 5- قاعده «من ملك شيئا ملك الإقرار به» 6- قاعده «نفى الضرر و الضرار».

رمز اين نسخه «أ» است.

نسخه دوم

ظاهرا اين أولين نسخه‌اى است كه پس از وفات ايشان در سال (1284) به چاپ رسيده است. اين نسخه نيز مانند نسخه اول است به جز اينكه در ذيل آن به جاى عبارت «الذى أكمل الله بوجوده.. دام عزه و علاه فى عقباه و أولاه» عبارت:

«مربّى الفضلاء الكرام بل أستاذ العلماء الأعلام، الراحل من دار الفناء الواصل إلى دار البقاء، مرتضى المصطفى، و مصطفى المرتضى...» آمده است.

و اين جمله دليلى است بر اينكه اين كتاب پس از وفات شيخ قدس‌سره چاپ شده است.

رساله‌هاى ملحق به آن نيز همان رساله‌هاى ملحق به نسخة أول است.

رمز اين نسخه «ب» است.

نسخه سوم

اين نسخه در سال(1298) چاپ شده و جداى از كتاب طهارة مشتمل كتاب زكاة و خمس و صوم نيز مى‌باشد.

رمز اين نسخه «ج» است.

نسخه چهارم

اين نسخه در سال (1303) چاپ شده و جداى از كتاب طهارة شامل كتاب زكات و خمس و صوم نيز مى‌باشد.

رمز اين نسخه «ح» مى‌باشد.

نسخه پنجم

ظاهرا اين نسخه در سال (1303) استنساخ شده و در سال (1307) به چاپ رسيده.

اين نسخه نيز مانند دو نسخه قبل شامل كتاب‌هاى زكاة و خمس و صوم مى‌باشد.

رمز اين نسخه «ع» مى‌باشد.

در خلال كار روشن گشت كه نسخه آخر، يعنى نسخه «ع» صحيحتر از نسخه‌هاى ديگر است، به همين دليل بيشتر اعتماد گروه تحقيق بر اين نسخه بود.

روش تحقيق در اين كتاب

روش گروه تحقيق در تحقيق اين كتاب‌مانند ديگر كتاب‌هاى شيخ قدس‌سره اعتماد بر گروه‌هاى متعددى بود كه هر يك وظيفه خاصى داشتند، به همين دليل گروه‌هاى زير تشكيل يافتند:

يك: گروه مقابله

وظيفه اين گروه مقابله و مقايسه نسخه‌ها با يكديگر پس از نوشته شدن با دست و يادداشت موارد اختلاف بود.

دو: گروه استخراج

وظيفه اين گروه استخراج مصادر نصوص يعنى آيات و روايات و أقوال بود.

سه: گروه بازنگرى موارد استخراج شده

وظيفه اين گروه بازنگرى دقيق موارد استخراج شده براى اطمينان از صحت آنها و استخراج باقى مانده آنها بود.

چهار: گروه ويرايش و بازنگرى نهائى

وظيفه اين گروه تنظيم و عرضه متن صحيح كتاب، از مجموعه‌ى نسخه‌ها، و إشاره به موارد اختلاف ميان آنان بود.