مشكل إعراب القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - 'إعراب القرآن (ابهام زدایی)' به 'إعراب القرآن (ابهام‌زدایی)')
     
    (۲۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR10639J1.jpg|بندانگشتی|مشکل إعراب القرآن]]
    | تصویر =NUR10639J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =مشکل إعراب القرآن
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|مشکل إعراب القرآن
    [[سواس، یاسین محمد]] (مصحح)
    |-
    |نام های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[سواس، یاسین محمد]] (مصحح)


    [[مکی بن حموش]] (نويسنده)
    [[مکی بن حموش]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏82‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏م‎‏5‎‏ ‎‏1381
    |data-type='language'|عربی
    | موضوع =
    |-
    قرآن - اعراب
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏82‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏م‎‏5‎‏ ‎‏1381
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|قرآن - اعراب


    قرآن - صرف و نحو
    قرآن - صرف و نحو
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    دار الیمامة
    |data-type='publisher'|دار الیمامة
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |-
    | سال نشر = 1423 ق یا 2002 م
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1423 هـ.ق یا 2002 م
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10639AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10639AUTOMATIONCODE
    | چاپ =3
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =10639
    | کتابخوان همراه نور =10639
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر|إعراب القرآن (ابهام‌زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|مشکل إعراب القرآن (ابهام‌زدایی)}}


    == معرفى اجمالى ==
    '''مُشكِل إعراب القرآن'''، از آثار [[مکی بن حموش|ابومحمد مكى بن ابى‌طالب قيسى قيروانى]] (355 - 437) است كه در آن، مشكلات لغوى، صرفى و نحوى مربوط به همه آيات قرآن كريم را به‌صورت تفسير ترتيبى حلّ كرده است. اين كتاب را ياسين محمد سوّاس، تصحيح و همراه با مقدمه‌اى عالمانه منتشر كرده است.




    «مُشكِل إعراب القرآن»، از آثار ابومحمد مكى بن ابى‌طالب قيسى قيروانى (355 - 437) است كه در آن، مشكلات لغوى، صرفى و نحوى مربوط به همه آيات قرآن كريم را به‌صورت تفسير ترتيبى حلّ كرده است. اين كتاب را ياسين محمد سوّاس، تصحيح و همراه با مقدمه‌اى عالمانه منتشر كرده است.
    ==ساختار==
     
    اثر حاضر از مقدمه مصحح و نویسنده و متن اصلى كتاب (شامل بيان و حلّ مشكلات ادبى سوره‌هاى قرآن كريم از اول تا آخر) تشكيل شده است. زبان و ادبيات مقدمه مصحح و نيز متن اصلى اين اثر، عربى فصيح و به‌دور از اغلاق است. مصحح از منابع قابل توجهى (حدود صد كتاب عربى چاپ‌شده و خطى) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است. شيوه نویسنده در اين اثر، آموزشى است و در آن كوشيده است اختصار را مراعات كند و از مباحث حاشيه‌اى بپرهيزد.
    == ساختار ==
     
     
    اثر حاضر از مقدمه مصحح و نويسنده و متن اصلى كتاب (شامل بيان و حلّ مشكلات ادبى سوره‌هاى قرآن كريم از اول تا آخر) تشكيل شده است. زبان و ادبيات مقدمه مصحح و نيز متن اصلى اين اثر، عربى فصيح و به‌دور از اغلاق است. مصحح از منابع قابل توجهى (حدود صد كتاب عربى چاپ‌شده و خطى) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است. شيوه نويسنده در اين اثر، آموزشى است و در آن كوشيده است اختصار را مراعات كند و از مباحث حاشيه‌اى بپرهيزد.


    در اين اثر در مجموع، تعداد 2629 نكته ادبى به زبان عربى بيان شده است.
    در اين اثر در مجموع، تعداد 2629 نكته ادبى به زبان عربى بيان شده است.


    == گزارش محتوا ==
    == گزارش محتوا ==
    درباره ويژگى‌ها و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:


     
    #مصحح، در مقدمه‌اش كه زمان و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، ويژگى‌هاى كتاب را نوشته و مشخصات نسخه‌هاى خطى شش‌گانه مورد استفاده را بيان كرده و تأكيد كرده است كه كتاب حاضر، از نظر موضوع و روش، منحصربه‌فرد است؛ زيرا مشكلات اعرابى قرآن را بحث مى‌كند و با رعايت ايجاز و اختصار به تفسير و تعليل آن مى‌پردازد تا حفظ آن براى همگان آسان باشد. وى يادآور شده است كه اين كتاب به نام‌هاى متعددى در كتاب‌هاى تراجم ناميده شده است، مانند «مشكل إعراب القرآن»، «إعراب القرآن»، «تفسير إعراب القرآن»، «إعراب مشكل القرآن» و نویسنده خودش نيز با نام‌هاى كوتاه و بلند از كتاب خود ياد كرده است: «تفسير مشكل إعراب القرآن»، «مشكل الإعراب» و «تفسير مشكل الإعراب». مصحح، يكى از علل انتخاب نام «مشكل إعراب القرآن» را اين مطلب دانسته كه در دو نسخه خطى مورد اعتماد (تيمورى و احمدى)، به همين نام آمده و نام كتاب به همين صورت مشهور است<ref>مقدمه كتاب، ص 5 - 16</ref>
    در باره ويژگى‌ها و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
    #نویسنده يادآور شده است كه در آيه 2 سوره بقره ''' (ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقين) ''' كلمه «لا» براى تبرئه؛ يعنى نفى جنس است و آن كلمه با «ريب» همانند اسمى يگانه است و به همين جهت «ريب» مبنى بر فتح شده است؛ زيرا «لا» به‌همراه «ريب» مانند «خمسة عشرَ» است. «لا ريبَ» در محلّ رفع است چون خبر «ذلك» است<ref>متن كتاب، ص 40</ref>
     
    #نویسنده گاهى نظر برخى از انديشمندان و اديبان را نقل و نقد كرده است: مثلاً نوشته است كه در آيه 111 سوره بقره ''' (وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّة إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقين)'''، كلمه «هوداً» جمع هائد به معنى تائب است و گفته شده كه «هود» واحد است و به‌خاطر لفظ «مَن» مفرد آمده است. فراء گفته است: «هود اصلش يهودى است بعد «ى» حذف شده است»، ولى هيچ قياس و قاعده‌اى وجود ندارد كه اين مطلب را پشتيبانى و تأييد كند<ref>همان، ص 82 و نيز ر. ك.: همان، ص 235</ref>
    1. مصحح، در مقدمه‌اش كه زمان و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، ويژگى‌هاى كتاب را نوشته و مشخصات نسخه‌هاى خطى شش‌گانه مورد استفاده را بيان كرده و تأكيد كرده است كه كتاب حاضر، از نظر موضوع و روش، منحصربه‌فرد است؛ زيرا مشكلات اعرابى قرآن را بحث مى‌كند و با رعايت ايجاز و اختصار به تفسير و تعليل آن مى‌پردازد تا حفظ آن براى همگان آسان باشد. وى يادآور شده است كه اين كتاب به نام‌هاى متعددى در كتاب‌هاى تراجم ناميده شده است، مانند «مشكل إعراب القرآن»، «إعراب القرآن»، «تفسير إعراب القرآن»، «إعراب مشكل القرآن» و نويسنده خودش نيز با نام‌هاى كوتاه و بلند از كتاب خود ياد كرده است: «تفسير مشكل إعراب القرآن»، «مشكل الإعراب» و «تفسير مشكل الإعراب». مصحح، يكى از علل انتخاب نام «مشكل إعراب القرآن» را اين مطلب دانسته كه در دو نسخه خطى مورد اعتماد (تيمورى و احمدى)، به همين نام آمده و نام كتاب به همين صورت مشهور است <ref>مقدمه كتاب، ص 5 - 16</ref>.
    #نویسنده بر اين مطلب تأكيد كرده است كه در آيه ''' «مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّه» '''<ref>بقره / 253</ref>، «مَن»، مبتداست و «منهم» خبر آن و ضمير هاء از «كَلَّمَ» حذف شده است؛ يعنى «كَلَّمَهُ»<ref>همان، ص 112</ref>
     
    #نویسنده گاهى چند نظر را مطرح كرده، ولى از اظهار نظر و نقادى خوددارى ورزيده است. به نظر مى‌رسد اين موارد در صورتى است كه هيچ‌يك از اقوال، ترجيحى بر ديگرى ندارد و همگى از نظر ادبى، شدنى و جايز است؛ به‌طور مثال نویسنده در مورد آيه 154 سوره آل عمران ''' (... قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّه...)'''، چنين نوشته است: «هر كسى كه «كلّ» را منصوب قرار داده، آن را تأكيد امر شمرده و «لله» هم خبر «إنّ» است. اخفش، گفته: «آن، بدل امر است». هر كسى كه آن را رفع داده، مبتدا قرار داده و «لله» را خبر آن دانسته و جمله خبر «إنّ» است<ref>همان، ص 158</ref>
    2. نويسنده يادآور شده است كه در آيه 2 سوره بقره ''' (ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقين) ''' كلمه «لا» براى تبرئه؛ يعنى نفى جنس است و آن كلمه با «ريب» همانند اسمى يگانه است و به همين جهت «ريب» مبنى بر فتح شده است؛ زيرا «لا» به‌همراه «ريب» مانند «خمسة عشرَ» است. «لا ريبَ» در محلّ رفع است چون خبر «ذلك» است <ref>متن كتاب، ص 40</ref>.
    #نویسنده بر اين نظر است كه علت مجرور شدن كلمه ناس در آيه ''' «مِنَ الْجِنَّة وَ النَّاسِ»'''، آن است كه عطف بر «وسواس» شده است و نمى‌توان گفت كه عطف بر «جنة» است؛ زيرا مردمان، مردم را وسوسه نمى‌كنند و اين جنيان هستند كه مردم را وسوسه مى‌كنند. او افزوده است: چون اين معنا محال است، آن را بر «عطف به وسواس» حمل كردم<ref>همان، ص 816</ref>، ولى ضعف نظر اين نویسنده روشن است؛ چون فريب و وسوسه انسان‌ها نسبت به هم فراوان است و بسيارى از آن موارد در گزارش‌هاى تاريخى نيز آمده است.
     
    3. نويسنده گاهى نظر برخى از انديشمندان و اديبان را نقل و نقد كرده است: مثلاً نوشته است كه در آيه 111 سوره بقره ''' (وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّة إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقين) '''، كلمه «هوداً» جمع هائد به معنى تائب است و گفته شده كه «هود» واحد است و به‌خاطر لفظ «مَن» مفرد آمده است. فراء گفته است: «هود اصلش يهودى است بعد «ى» حذف شده است»، ولى هيچ قياس و قاعده‌اى وجود ندارد كه اين مطلب را پشتيبانى و تأييد كند <ref>همان، ص 82 و نيز ر. ك.: همان، ص 235</ref>.
     
    4. نويسنده بر اين مطلب تأكيد كرده است كه در آيه ''' «مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّه» ''' <ref>بقره / 253</ref>، «مَن»، مبتداست و «منهم» خبر آن و ضمير هاء از «كَلَّمَ» حذف شده است؛ يعنى «كَلَّمَهُ» <ref>همان، ص 112</ref>.
     
    5. نويسنده گاهى چند نظر را مطرح كرده، ولى از اظهار نظر و نقادى خوددارى ورزيده است. به نظر مى‌رسد اين موارد در صورتى است كه هيچ‌يك از اقوال، ترجيحى بر ديگرى ندارد و همگى از نظر ادبى، شدنى و جايز است؛ به‌طور مثال نويسنده در مورد آيه 154 سوره آل عمران ''' (... قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّه...) '''، چنين نوشته است: «هر كسى كه «كلّ» را منصوب قرار داده، آن را تأكيد امر شمرده و «لله» هم خبر «إنّ» است. اخفش، گفته: «آن، بدل امر است». هر كسى كه آن را رفع داده، مبتدا قرار داده و «لله» را خبر آن دانسته و جمله خبر «إنّ» است <ref>همان، ص 158</ref>.
     
    6. نويسنده بر اين نظر است كه علت مجرور شدن كلمه ناس در آيه ''' «مِنَ الْجِنَّة وَ النَّاسِ» '''، آن است كه عطف بر «وسواس» شده است و نمى‌توان گفت كه عطف بر «جنة» است؛ زيرا مردمان، مردم را وسوسه نمى‌كنند و اين جنيان هستند كه مردم را وسوسه مى‌كنند. او افزوده است: چون اين معنا محال است، آن را بر «عطف به وسواس» حمل كردم <ref>همان، ص 816</ref>، ولى ضعف نظر اين نويسنده روشن است؛ چون فريب و وسوسه انسان‌ها نسبت به هم فراوان است و بسيارى از آن موارد در گزارش‌هاى تاريخى نيز آمده است.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==




    براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب <ref>متن كتاب، ص 818 - 822</ref>، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات مورد استشهاد، احاديث، اشعار، اعلام و تراجم، قبائل و جماعات و اماكن - <ref>همان، ص 823 - 856</ref> و فهرست منابع <ref>همان، ص 857 - 863</ref> فراهم شده است.
    براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب<ref>متن كتاب، ص 818 - 822</ref>، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات مورد استشهاد، احاديث، اشعار، اعلام و تراجم، قبائل و جماعات و اماكن -<ref>همان، ص 823 - 856</ref>و فهرست منابع<ref>همان، ص 857 - 863</ref>فراهم شده است.


    كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نويسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده <ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 5، پاورقى 1 و...</ref> و گاه نام و نشان سوره‌ها و آيات مورد نظر را ذكر كرده است <ref>مثلاً: همان، ص 182، پاورقى 2 و 3</ref> و در بسيارى از موارد، اختلاف نسخه‌هاى خطى را شرح داده است <ref>همان، ص 27، پاورقى 1 و 2 و ص 28، پاورقى 1، 2، 3، 4، 5 و...</ref> و...
    كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده<ref>به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 5، پاورقى 1 و...</ref>و گاه نام و نشان سوره‌ها و آيات مورد نظر را ذكر كرده است<ref>مثلاً: همان، ص 182، پاورقى 2 و 3</ref>و در بسيارى از موارد، اختلاف نسخه‌هاى خطى را شرح داده است<ref>همان، ص 27، پاورقى 1 و 2 و ص 28، پاورقى 1، 2، 3، 4، 5 و...</ref>و...


    مصحح، تصاويرى از نسخه‌هاى خطى كتاب را آورده است <ref>مقدمه كتاب، ص 17 - 25</ref>. همچنين وى در اقدامى ابتكارى در فهرست اعلام، براى هركدام از شخصيت‌ها، توضيحاتى كوتاه و مستند، شامل توضيح زمان و مكان ولادت و وفات و ويژگى‌هاى علمى و... افزوده است <ref>همان، ص 836 - 854</ref> و در مواردى بين نام‌هاى مشهور و غير مشهور هريك از شخصيت‌ها شبكه ارتباطى برقرار كرده است <ref>مثلاً: ر. ك.: همان، ص 836، 837، 838 و...</ref>.
    مصحح، تصاويرى از نسخه‌هاى خطى كتاب را آورده است<ref>مقدمه كتاب، ص 17 - 25</ref>همچنين وى در اقدامى ابتكارى در فهرست اعلام، براى هركدام از شخصيت‌ها، توضيحاتى كوتاه و مستند، شامل توضيح زمان و مكان ولادت و وفات و ويژگى‌هاى علمى و... افزوده است<ref>همان، ص 836 - 854</ref>و در مواردى بين نام‌هاى مشهور و غير مشهور هريك از شخصيت‌ها شبكه ارتباطى برقرار كرده است<ref>مثلاً: ر. ك.: همان، ص 836، 837، 838 و...</ref>


    ==پانويس ==
    ==پانويس ==
    <references />
    <references/>
    == منابع مقاله ==
    == منابع مقاله ==


    مقدمه و متن كتاب.
    مقدمه و متن كتاب.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/19922 مطالعه کتاب مشکل إعراب القرآن در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۷

    مشکل إعراب القرآن
    مشكل إعراب القرآن
    پدیدآورانسواس، یاسین محمد (مصحح) مکی بن حموش (نویسنده)
    ناشردار الیمامة
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1423 ق یا 2002 م
    چاپ3
    موضوعقرآن - اعراب قرآن - صرف و نحو
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏82‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏م‎‏5‎‏ ‎‏1381
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، إعراب القرآن (ابهام‌زدایی) را ببینید.
    برای دیگر کاربردها، مشکل إعراب القرآن (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    مُشكِل إعراب القرآن، از آثار ابومحمد مكى بن ابى‌طالب قيسى قيروانى (355 - 437) است كه در آن، مشكلات لغوى، صرفى و نحوى مربوط به همه آيات قرآن كريم را به‌صورت تفسير ترتيبى حلّ كرده است. اين كتاب را ياسين محمد سوّاس، تصحيح و همراه با مقدمه‌اى عالمانه منتشر كرده است.


    ساختار

    اثر حاضر از مقدمه مصحح و نویسنده و متن اصلى كتاب (شامل بيان و حلّ مشكلات ادبى سوره‌هاى قرآن كريم از اول تا آخر) تشكيل شده است. زبان و ادبيات مقدمه مصحح و نيز متن اصلى اين اثر، عربى فصيح و به‌دور از اغلاق است. مصحح از منابع قابل توجهى (حدود صد كتاب عربى چاپ‌شده و خطى) از آثار مهمّ انديشمندان قديم و جديد براى توليد اثر حاضر بهره برده است. شيوه نویسنده در اين اثر، آموزشى است و در آن كوشيده است اختصار را مراعات كند و از مباحث حاشيه‌اى بپرهيزد.

    در اين اثر در مجموع، تعداد 2629 نكته ادبى به زبان عربى بيان شده است.

    گزارش محتوا

    درباره ويژگى‌ها و محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:

    1. مصحح، در مقدمه‌اش كه زمان و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، ويژگى‌هاى كتاب را نوشته و مشخصات نسخه‌هاى خطى شش‌گانه مورد استفاده را بيان كرده و تأكيد كرده است كه كتاب حاضر، از نظر موضوع و روش، منحصربه‌فرد است؛ زيرا مشكلات اعرابى قرآن را بحث مى‌كند و با رعايت ايجاز و اختصار به تفسير و تعليل آن مى‌پردازد تا حفظ آن براى همگان آسان باشد. وى يادآور شده است كه اين كتاب به نام‌هاى متعددى در كتاب‌هاى تراجم ناميده شده است، مانند «مشكل إعراب القرآن»، «إعراب القرآن»، «تفسير إعراب القرآن»، «إعراب مشكل القرآن» و نویسنده خودش نيز با نام‌هاى كوتاه و بلند از كتاب خود ياد كرده است: «تفسير مشكل إعراب القرآن»، «مشكل الإعراب» و «تفسير مشكل الإعراب». مصحح، يكى از علل انتخاب نام «مشكل إعراب القرآن» را اين مطلب دانسته كه در دو نسخه خطى مورد اعتماد (تيمورى و احمدى)، به همين نام آمده و نام كتاب به همين صورت مشهور است[۱]
    2. نویسنده يادآور شده است كه در آيه 2 سوره بقره (ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقين) كلمه «لا» براى تبرئه؛ يعنى نفى جنس است و آن كلمه با «ريب» همانند اسمى يگانه است و به همين جهت «ريب» مبنى بر فتح شده است؛ زيرا «لا» به‌همراه «ريب» مانند «خمسة عشرَ» است. «لا ريبَ» در محلّ رفع است چون خبر «ذلك» است[۲]
    3. نویسنده گاهى نظر برخى از انديشمندان و اديبان را نقل و نقد كرده است: مثلاً نوشته است كه در آيه 111 سوره بقره (وَ قالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّة إِلاَّ مَنْ كانَ هُوداً أَوْ نَصارى تِلْكَ أَمانِيُّهُمْ قُلْ هاتُوا بُرْهانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صادِقين)، كلمه «هوداً» جمع هائد به معنى تائب است و گفته شده كه «هود» واحد است و به‌خاطر لفظ «مَن» مفرد آمده است. فراء گفته است: «هود اصلش يهودى است بعد «ى» حذف شده است»، ولى هيچ قياس و قاعده‌اى وجود ندارد كه اين مطلب را پشتيبانى و تأييد كند[۳]
    4. نویسنده بر اين مطلب تأكيد كرده است كه در آيه «مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّه» [۴]، «مَن»، مبتداست و «منهم» خبر آن و ضمير هاء از «كَلَّمَ» حذف شده است؛ يعنى «كَلَّمَهُ»[۵]
    5. نویسنده گاهى چند نظر را مطرح كرده، ولى از اظهار نظر و نقادى خوددارى ورزيده است. به نظر مى‌رسد اين موارد در صورتى است كه هيچ‌يك از اقوال، ترجيحى بر ديگرى ندارد و همگى از نظر ادبى، شدنى و جايز است؛ به‌طور مثال نویسنده در مورد آيه 154 سوره آل عمران (... قُلْ إِنَّ الْأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّه...)، چنين نوشته است: «هر كسى كه «كلّ» را منصوب قرار داده، آن را تأكيد امر شمرده و «لله» هم خبر «إنّ» است. اخفش، گفته: «آن، بدل امر است». هر كسى كه آن را رفع داده، مبتدا قرار داده و «لله» را خبر آن دانسته و جمله خبر «إنّ» است[۶]
    6. نویسنده بر اين نظر است كه علت مجرور شدن كلمه ناس در آيه «مِنَ الْجِنَّة وَ النَّاسِ»، آن است كه عطف بر «وسواس» شده است و نمى‌توان گفت كه عطف بر «جنة» است؛ زيرا مردمان، مردم را وسوسه نمى‌كنند و اين جنيان هستند كه مردم را وسوسه مى‌كنند. او افزوده است: چون اين معنا محال است، آن را بر «عطف به وسواس» حمل كردم[۷]، ولى ضعف نظر اين نویسنده روشن است؛ چون فريب و وسوسه انسان‌ها نسبت به هم فراوان است و بسيارى از آن موارد در گزارش‌هاى تاريخى نيز آمده است.

    وضعيت كتاب

    براى كتاب حاضر، افزون بر فهرست تفصيلى مطالب[۸]، فهرست‌هاى فنى - شامل آيات مورد استشهاد، احاديث، اشعار، اعلام و تراجم، قبائل و جماعات و اماكن -[۹]و فهرست منابع[۱۰]فراهم شده است.

    كتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعاتش را به‌صورت پاورقى براى مقدمه و متن كتاب، در پايان هر صفحه آورده است. اين پاورقى‌ها، معمولاً ارجاعى است و نویسنده، نام كتاب مورد استناد و شماره جلد و صفحه مورد نظر را آورده[۱۱]و گاه نام و نشان سوره‌ها و آيات مورد نظر را ذكر كرده است[۱۲]و در بسيارى از موارد، اختلاف نسخه‌هاى خطى را شرح داده است[۱۳]و...

    مصحح، تصاويرى از نسخه‌هاى خطى كتاب را آورده است[۱۴]همچنين وى در اقدامى ابتكارى در فهرست اعلام، براى هركدام از شخصيت‌ها، توضيحاتى كوتاه و مستند، شامل توضيح زمان و مكان ولادت و وفات و ويژگى‌هاى علمى و... افزوده است[۱۵]و در مواردى بين نام‌هاى مشهور و غير مشهور هريك از شخصيت‌ها شبكه ارتباطى برقرار كرده است[۱۶]

    پانويس

    1. ↑ مقدمه كتاب، ص 5 - 16
    2. ↑ متن كتاب، ص 40
    3. ↑ همان، ص 82 و نيز ر. ك.: همان، ص 235
    4. ↑ بقره / 253
    5. ↑ همان، ص 112
    6. ↑ همان، ص 158
    7. ↑ همان، ص 816
    8. ↑ متن كتاب، ص 818 - 822
    9. ↑ همان، ص 823 - 856
    10. ↑ همان، ص 857 - 863
    11. ↑ به‌طور مثال، ر. ك.: همان، ص 5، پاورقى 1 و...
    12. ↑ مثلاً: همان، ص 182، پاورقى 2 و 3
    13. ↑ همان، ص 27، پاورقى 1 و 2 و ص 28، پاورقى 1، 2، 3، 4، 5 و...
    14. ↑ مقدمه كتاب، ص 17 - 25
    15. ↑ همان، ص 836 - 854
    16. ↑ مثلاً: ر. ك.: همان، ص 836، 837، 838 و...

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=مشكل_إعراب_القرآن&oldid=747528»