مسند السراج: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر = NUR59647J1.jpg | عنوان = مسند السرّاج | عنوان‌های دیگر =...» ایجاد کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مسند (ابهام زدایی)' به 'مسند (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد = 1 | | تعداد جلد = 1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =59647 | ||
| کد پدیدآور = 47941 | | کد پدیدآور = 47941 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|مسند (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''مسند السراج'''، اثر محمد بن اسحاق بن ابراهیم سراج ثقفی نیشابوری (متوفی 313ق)، کتابی است روایی که با تحقیق ارشادالحق اثری به چاپ رسیده است. | '''مسند السراج'''، اثر [[سراج ثقفی، محمد بن اسحاق|محمد بن اسحاق بن ابراهیم سراج ثقفی نیشابوری]] (متوفی 313ق)، کتابی است روایی با موضوع فقه که با تحقیق [[اثری، ارشادالحق|ارشادالحق اثری]] به چاپ رسیده است. | ||
==نام‌های دیگر کتاب== | ==نام‌های دیگر کتاب== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۳: | ||
==صحت انتساب== | ==صحت انتساب== | ||
بزرگانی همچون ذهبی در کتاب | بزرگانی همچون [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]] در کتاب «[[السيرة النبوية (ذهبي)|السيرة النبوية]]» و «[[تذکرة الحفاظ|التذكرة الحفاظ و ميزان الإعتدال]]» و [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد|سمعانی]] در «[[الأنساب (سمعاني)|الأنساب]]»، این کتاب را از آثار [[سراج ثقفی، محمد بن اسحاق|محمد بن اسحاق سراج ثقفی]] برشمرده‌اند<ref>همان</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و 1756 روایت موجود در | کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و 1756 روایت موجود در آن، به شیوه موضوعی و به ترتیب کتاب‌های فقهی، در ابواب مختلف فقه، شامل باب طهارت (وضو و تیمم) و صلات، عرضه شده است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۲: | ||
در مقدمه، ابتدا شرح‌حال مختصری از مؤلف ارائه گردیده<ref>مقدمه، ص3- 11</ref> و سپس، به بیان ویژگی‌های کتاب و توصیف نسخ خطی آن و نیز، شرح‌حال مختصر سلسله راویان آن، پرداخته شده است<ref>همان، ص</ref>. در پایان نیز به اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، اشاره شده است<ref>همان، ص28- 29</ref>. | در مقدمه، ابتدا شرح‌حال مختصری از مؤلف ارائه گردیده<ref>مقدمه، ص3- 11</ref> و سپس، به بیان ویژگی‌های کتاب و توصیف نسخ خطی آن و نیز، شرح‌حال مختصر سلسله راویان آن، پرداخته شده است<ref>همان، ص</ref>. در پایان نیز به اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، اشاره شده است<ref>همان، ص28- 29</ref>. | ||
سراج را مؤلفی مبتکر و نکته‌سنج و محدثی ثقه دانسته‌اند. وی از اسحاق بن راهویه و شماری از استادان بخاری و مسلم در خراسان، بغداد، کوفه، بصره و حجاز استماع حدیث کرد و محدثانی کهنسال چون بخاری و مسلم، از او حدیث روایت کرده‌اند و ازاین‌رو، اثر حاضر حائز اهمیت و توجه است<ref>طباطبایی، سید کاظم، ص185</ref>. | [[سراج ثقفی، محمد بن اسحاق|سراج]] را مؤلفی مبتکر و نکته‌سنج و محدثی ثقه دانسته‌اند. وی از [[ابن راهویه، اسحاق بن ابراهیم|اسحاق بن راهویه]] و شماری از استادان [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخاری]] و [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] در خراسان، بغداد، کوفه، بصره و حجاز استماع حدیث کرد و محدثانی کهنسال چون بخاری و مسلم، از او حدیث روایت کرده‌اند و ازاین‌رو، اثر حاضر حائز اهمیت و توجه است<ref>طباطبایی، سید کاظم، ص185</ref>. | ||
پیرامون ارزش و اهمیت اثر حاضر، می‌توان به این نکته اشاره نمود که حاکم نیشابوری، در تألیف | پیرامون ارزش و اهمیت اثر حاضر، می‌توان به این نکته اشاره نمود که [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم نیشابوری]]، در تألیف «[[المستدرك علی الصحيحین|مستدرک الصحیحین]]»، به مسند وی، به عنوان یکی از منابع، نظر داشته است. از مجموعه حدیثی وی که مسند نام گرفته، بخش‌ها یا گزیده‌هایی در کتابخانه ظاهریه نگهداری می‌شود<ref>همان، ص185- 186</ref>. | ||
همان‌طور که کاتب چلبی خاطرنشان ساخته، از توصیف این کتاب در فهرست دست‌نوشته‌های ظاهریه، روشن می‌شود که این مجموعه، بر اساس موضوع فراهم آمده نه به شیوه مسندها؛ بنابراین می‌توان گفت که این کتاب را نیز همچون «سنن دارمی»، به غلط مسند نام نهاده‌اند<ref>همان، ص186</ref>؛ زیرا مسند در اصطلاح محدثین، اثری است که احادیث در آن، به ترتیب حروف هجایی در اسامی صحابه (اعم از حسن و ضعیف) یا بر اساس قبایل و اوطان یا سابقه در اسلام یا شرافت نسبی و... تدوین شده باشد. در برخی از آنها نیز، کتاب دربردارنده احادیث یک صحابی و یا تعدادی از ایشان می‌باشد، مانند «مسند الأربعه» یا «مسند العشرة» و یا مسند صحابه‌ای که در مصر و یا شام و یا سایر نقاط، ساکن شده‌اند<ref>متن کتاب، ص9- 10</ref>، درحالی‌که اثر حاضر، هیچ‌یک از این خصوصیات را نداشته و بر اساس ابواب فقهی، تنظیم شده است و مؤلف تنها به این دلیل کتاب خود را مسند نام نهاده که روایات آن، دارای اسناد می‌باشد، همچنان که امام بخاری نیز کتاب خود را مسند نام‌گذاری کرده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | همان‌طور که کاتب چلبی خاطرنشان ساخته، از توصیف این کتاب در فهرست دست‌نوشته‌های ظاهریه، روشن می‌شود که این مجموعه، بر اساس موضوع فراهم آمده نه به شیوه مسندها؛ بنابراین می‌توان گفت که این کتاب را نیز همچون «سنن دارمی»، به غلط مسند نام نهاده‌اند<ref>همان، ص186</ref>؛ زیرا مسند در اصطلاح محدثین، اثری است که احادیث در آن، به ترتیب حروف هجایی در اسامی صحابه (اعم از حسن و ضعیف) یا بر اساس قبایل و اوطان یا سابقه در اسلام یا شرافت نسبی و... تدوین شده باشد. در برخی از آنها نیز، کتاب دربردارنده احادیث یک صحابی و یا تعدادی از ایشان می‌باشد، مانند «مسند الأربعه» یا «مسند العشرة» و یا مسند صحابه‌ای که در مصر و یا شام و یا سایر نقاط، ساکن شده‌اند<ref>متن کتاب، ص9- 10</ref>، درحالی‌که اثر حاضر، هیچ‌یک از این خصوصیات را نداشته و بر اساس ابواب فقهی، تنظیم شده است و مؤلف تنها به این دلیل کتاب خود را مسند نام نهاده که روایات آن، دارای اسناد می‌باشد، همچنان که [[بخاری، محمد بن اسماعیل|امام بخاری]] نیز کتاب خود را مسند نام‌گذاری کرده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | ||
وی در این کتاب، احادیث و روایات را به‌منظور تسهیل در دستیابی به آنها، بر اساس ترتیب ابواب فقهی، تنظیم نموده است<ref>همان، ص10</ref>. | وی در این کتاب، احادیث و روایات را به‌منظور تسهیل در دستیابی به آنها، بر اساس ترتیب ابواب فقهی، تنظیم نموده است<ref>همان، ص10</ref>. | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۴: | ||
# تحقیق و تصحیح متن کتاب و مقابله با تنها نسخه خطی آن و مقایسه احادیث آن با کتب معتبر؛ | # تحقیق و تصحیح متن کتاب و مقابله با تنها نسخه خطی آن و مقایسه احادیث آن با کتب معتبر؛ | ||
# شماره‌گذاری روایات به‌منظور سهولت دستیابی به آنها؛ | # شماره‌گذاری روایات به‌منظور سهولت دستیابی به آنها؛ | ||
# تخریج احادیث به شیوه خاص به‌منظور رعایت ایجاز، بدین‌صورت که اگر اسناد، به یکی از تابعین یا تابعین تابعین در صحیحین (صحیح بخاری و صحیح مسلم) یا یکی از آنها، ختم می‌شد، به همان اکتفا شده است؛ زیرا مقصود وی تأیید صحت حدیث بوده که این امر به تخریج روایت در یکی از صحیحین، برای وی حاصل گردیده است و در غیر این صورت، به کتب سنن و مسانید مراجعه نموده است؛ | # تخریج احادیث به شیوه خاص به‌منظور رعایت ایجاز، بدین‌صورت که اگر اسناد، به یکی از تابعین یا تابعین تابعین در صحیحین ([[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] و [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]]) یا یکی از آنها، ختم می‌شد، به همان اکتفا شده است؛ زیرا مقصود وی تأیید صحت حدیث بوده که این امر به تخریج روایت در یکی از صحیحین، برای وی حاصل گردیده است و در غیر این صورت، به کتب سنن و مسانید مراجعه نموده است؛ | ||
# بررسی روایات و تبیین صحت و ضعف آنها و اشاره به سبب و دلیل آن. در مواردی هم که در اسناد، روای ضعیفی وجود داشته، فقط به تبیین ضعف و تخریج آن، اکتفا شده و روایات، از لحاظ لغت و فقه، مورد بررسی قرار نگرفته است<ref>همان، ص28- 29</ref>. | # بررسی روایات و تبیین صحت و ضعف آنها و اشاره به سبب و دلیل آن. در مواردی هم که در اسناد، روای ضعیفی وجود داشته، فقط به تبیین ضعف و تخریج آن، اکتفا شده و روایات، از لحاظ لغت و فقه، مورد بررسی قرار نگرفته است<ref>همان، ص28- 29</ref>. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۴: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه | # طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، قم، مرکز انتشارات [[دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم]]، چاپ اول، 1377. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:حدیث]] | |||
[[رده: متون احادیث]] | |||
[[رده:احادیث اهل سنت]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۴۸
| مسند السرّاج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سراج ثقفی، محمد بن اسحاق (نويسنده) اثری، ارشادالحق (محقق) |
| ناشر | ادارة العلوم الأثرية |
| مکان نشر | پاکستان - فیصل‌آباد |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س4م5 120 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مسند السراج، اثر محمد بن اسحاق بن ابراهیم سراج ثقفی نیشابوری (متوفی 313ق)، کتابی است روایی با موضوع فقه که با تحقیق ارشادالحق اثری به چاپ رسیده است.
نام‌های دیگر کتاب
از این اثر، با نام «المسند الكبير» نیز یاد شده است[۱].
صحت انتساب
بزرگانی همچون ذهبی در کتاب «السيرة النبوية» و «التذكرة الحفاظ و ميزان الإعتدال» و سمعانی در «الأنساب»، این کتاب را از آثار محمد بن اسحاق سراج ثقفی برشمرده‌اند[۲].
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و 1756 روایت موجود در آن، به شیوه موضوعی و به ترتیب کتاب‌های فقهی، در ابواب مختلف فقه، شامل باب طهارت (وضو و تیمم) و صلات، عرضه شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا شرح‌حال مختصری از مؤلف ارائه گردیده[۳] و سپس، به بیان ویژگی‌های کتاب و توصیف نسخ خطی آن و نیز، شرح‌حال مختصر سلسله راویان آن، پرداخته شده است[۴]. در پایان نیز به اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، اشاره شده است[۵].
سراج را مؤلفی مبتکر و نکته‌سنج و محدثی ثقه دانسته‌اند. وی از اسحاق بن راهویه و شماری از استادان بخاری و مسلم در خراسان، بغداد، کوفه، بصره و حجاز استماع حدیث کرد و محدثانی کهنسال چون بخاری و مسلم، از او حدیث روایت کرده‌اند و ازاین‌رو، اثر حاضر حائز اهمیت و توجه است[۶].
پیرامون ارزش و اهمیت اثر حاضر، می‌توان به این نکته اشاره نمود که حاکم نیشابوری، در تألیف «مستدرک الصحیحین»، به مسند وی، به عنوان یکی از منابع، نظر داشته است. از مجموعه حدیثی وی که مسند نام گرفته، بخش‌ها یا گزیده‌هایی در کتابخانه ظاهریه نگهداری می‌شود[۷].
همان‌طور که کاتب چلبی خاطرنشان ساخته، از توصیف این کتاب در فهرست دست‌نوشته‌های ظاهریه، روشن می‌شود که این مجموعه، بر اساس موضوع فراهم آمده نه به شیوه مسندها؛ بنابراین می‌توان گفت که این کتاب را نیز همچون «سنن دارمی»، به غلط مسند نام نهاده‌اند[۸]؛ زیرا مسند در اصطلاح محدثین، اثری است که احادیث در آن، به ترتیب حروف هجایی در اسامی صحابه (اعم از حسن و ضعیف) یا بر اساس قبایل و اوطان یا سابقه در اسلام یا شرافت نسبی و... تدوین شده باشد. در برخی از آنها نیز، کتاب دربردارنده احادیث یک صحابی و یا تعدادی از ایشان می‌باشد، مانند «مسند الأربعه» یا «مسند العشرة» و یا مسند صحابه‌ای که در مصر و یا شام و یا سایر نقاط، ساکن شده‌اند[۹]، درحالی‌که اثر حاضر، هیچ‌یک از این خصوصیات را نداشته و بر اساس ابواب فقهی، تنظیم شده است و مؤلف تنها به این دلیل کتاب خود را مسند نام نهاده که روایات آن، دارای اسناد می‌باشد، همچنان که امام بخاری نیز کتاب خود را مسند نام‌گذاری کرده است[۱۰].
وی در این کتاب، احادیث و روایات را به‌منظور تسهیل در دستیابی به آنها، بر اساس ترتیب ابواب فقهی، تنظیم نموده است[۱۱].
وضعیت کتاب
اقدامات تحقیقی صورت گرفته بر روی کتاب، عبارتند از:
- تحقیق و تصحیح متن کتاب و مقابله با تنها نسخه خطی آن و مقایسه احادیث آن با کتب معتبر؛
- شماره‌گذاری روایات به‌منظور سهولت دستیابی به آنها؛
- تخریج احادیث به شیوه خاص به‌منظور رعایت ایجاز، بدین‌صورت که اگر اسناد، به یکی از تابعین یا تابعین تابعین در صحیحین (صحیح بخاری و صحیح مسلم) یا یکی از آنها، ختم می‌شد، به همان اکتفا شده است؛ زیرا مقصود وی تأیید صحت حدیث بوده که این امر به تخریج روایت در یکی از صحیحین، برای وی حاصل گردیده است و در غیر این صورت، به کتب سنن و مسانید مراجعه نموده است؛
- بررسی روایات و تبیین صحت و ضعف آنها و اشاره به سبب و دلیل آن. در مواردی هم که در اسناد، روای ضعیفی وجود داشته، فقط به تبیین ضعف و تخریج آن، اکتفا شده و روایات، از لحاظ لغت و فقه، مورد بررسی قرار نگرفته است[۱۲].
فهرست مطالب، به همراه فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، به بررسی اسناد روایات، پرداخته شده است[۱۳].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- طباطبایی، سید کاظم، «مسندنویسی در تاریخ حدیث»، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1377.