مكارم الأخلاق (ابن ابی‌الدنیا): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ابن ابي الدنيا، عبد الله بن محمد' به 'ابن ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'مکارم الأخلاق (ابهام زدایی)' به 'مکارم الأخلاق (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =52615 | ||
| کتابخوان همراه نور =52615 | |||
| کد پدیدآور =00608 | | کد پدیدآور =00608 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''مکارم الاخلاق'''، تألیف عالم و محدث شافعی ابوبکر بن ابی الدنیا بغدادی مشهور به ابن ابی الدنیا (متوفی | {{کاربردهای دیگر|مکارم الأخلاق (ابهام‌زدایی)}} | ||
'''مکارم الاخلاق'''، تألیف عالم و محدث شافعی [[ابن ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد|ابوبکر بن ابی الدنیا بغدادی]] مشهور به [[ابن ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد|ابن ابی الدنیا]] (متوفی 281ق) مشتمل بر مجموعه احادیث و اشعاری در موضوع فضائل اخلاقی است. این اثر با تحقیق [[ابراهيم، مجدي السيد|مجدی السید ابراهیم]] در یک جلد منتشر شده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اسلام | اسلام صالح‌ترین روش تشریع در گذشته و حال است. این موضوع عجیب و غریب نیست چراکه از سوی خداوند حکیم و خبیر نازل شده است. این تشریعِ استوار، به معاملات، عقاید، آداب و سلوکیات تقسیم می‌شود. مراد از سلوکیات آن است که انسان را به تعالی اخلاقی و عزت‌نفس می‌رساند؛ زیرا عزت‌نفس مطلب شریف والایی است. چراکه اساس زندگی فاضله بر اخلاق است و اخلاق در رأس همه امور است. لذا خداوند نسبت به پیامبرش چنین می‌فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ» ﴿القلم، 4﴾ و نیز خود آن حضرت هدف از بعثتش را اتمام مکارم الاخلاق می‌داند: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/6 ر.ک: مقدمه، ص6]</ref>. | ||
روایت تتمیم مکارم اخلاق، یکی از روایات معروفی است که در بسیاری از کتب روایی و غیر روایی-معمولا-هرجا از بعثت و اخلاق سخن به میان آمده، آورده شده است<ref>ر.ک: | روایت تتمیم مکارم اخلاق، یکی از روایات معروفی است که در بسیاری از کتب روایی و غیر روایی-معمولا-هرجا از بعثت و اخلاق سخن به میان آمده، آورده شده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/15324/230 ر.ک: هادی، اصغر، ص230]</ref>. علمای اخلاق در جهان اسلام، با توجه به حدیث مهم یادشده از پیامبر اکرم(ص)، آموزه‌های اخلاق عملی و کاربردی را به‌عنوان مکمل احکام شرعی، گاه در آثار خود با عنوان « مکارم الاخلاق» ذکر نموده‌اند. از مهمترین تألیفات در این حوزه می‌توان از: مكارم الأخلاق ابن ابی الدنیا؛ مكارم الأخلاق ابن هلال؛ مكارم الأخلاق خرائطی؛ مكارم الأخلاق رضی‌الدین نیشابوری؛ مكارم الأخلاق ابومنصور احمد بن محمد عبدالواحد بن الصباغ و [[مكارم الأخلاق (طبرسي)|مكارم الأخلاق حسن بن فضل طبرسی]] یاد کرد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/51853/11 ر.ک: احمدی طباطبایی سید محمدرضا، ص11]</ref>. | ||
محقق اثر در مقدمه سبب پرداختن به تحقیق این کتاب را نیاز عصر حاضر به مکارم اخلاق دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص7</ref>. وی پیش از ورود به مباحث به بررسی | محقق اثر در مقدمه سبب پرداختن به تحقیق این کتاب را نیاز عصر حاضر به مکارم اخلاق دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/7 ر.ک: مقدمه، ص7]</ref>. وی پیش از ورود به مباحث به بررسی شرح‌حال و آثار نویسنده پرداخته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/8 ر.ک: همان، ص11-8]</ref>. | ||
تقوا، جزء اولین مباحث کتاب است. نویسنده روایتی نقل می‌کند که از رسول‌الله(ص) پرسیده شد: گرامی‌ترین مردم چه کسی است؟ آنحضرت فرمودند: «اتقاهم» یعنی گرامی‌ترین مردم نزد خداوند با تقواترین آنهاست<ref>ر.ک: متن کتاب، ص18</ref>. | تقوا، جزء اولین مباحث کتاب است. نویسنده روایتی نقل می‌کند که از رسول‌الله(ص) پرسیده شد: گرامی‌ترین مردم چه کسی است؟ آنحضرت فرمودند: «اتقاهم» یعنی گرامی‌ترین مردم نزد خداوند با تقواترین آنهاست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/18 ر.ک: متن کتاب، ص18]</ref>. | ||
در روایتی پیامبر خدا(ص) فرمود: «إنّی بُعِثتُ لاتمم مکارم الاخلاق». یکی از | در روایتی پیامبر خدا(ص) فرمود: «إنّی بُعِثتُ لاتمم مکارم الاخلاق». یکی از فلسفه‌های بعثت پیامبر اکرم، اتمام مکارم اخلاق است؛ یعنی هرآنچه که از طرف خدای حکیم بر پیامبر نازل شده، به‌نوعی در اتمام اخلاق مؤثر است؛ بنابراین باید گفت که هریک از آداب و اعمال شریعت، اثر تربیتی و اخلاقی به خصوصی دارد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61978/91 ر.ک: احمدی‌نژاد، فاطمه، ص91]</ref>. حدیث مذکور با تعابیر دیگری نیز نقل شده است: مثلاً در روایت دیگری چنین نقل شده است: «بعثت علی تمام محاسن الاخلاق».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/21 ر.ک: متن کتاب، ص21، حدیث14]</ref>. در روایتی نیز از جابر بن عبدالله از رسول‌الله(ص) روایت شده است: «خداوند مکارم اخلاق را دوست دارد و رذالتهای اخلاقی را دوست ندارد»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/20 ر.ک: همان، ص20، حدیث10]</ref>. | ||
حیاء از دیگر مباحث اخلاقی است که در روایات بر آن تأکید شده است تا آنجا که در روایات می‌خوانیم: رسول‌الله(ص) فرمود: «لا ایمان لمن لا حیاء له»: «کسی که حیا ندارد ایمان ندارد». یا در حدیثی دیگری آمده: «من القی جلباب الحیاء فلا غیبة له»: کسی که پرده حیاء را انداخت یعنی در حضور مردم از گناه کردن حیاء نکرد پس غیبت کردن او حرام نیست<ref>ر.ک: همان، ص42، احادیث 101 و 102</ref>. | حیاء از دیگر مباحث اخلاقی است که در روایات بر آن تأکید شده است تا آنجا که در روایات می‌خوانیم: رسول‌الله(ص) فرمود: «لا ایمان لمن لا حیاء له»: «کسی که حیا ندارد ایمان ندارد». یا در حدیثی دیگری آمده: «من القی جلباب الحیاء فلا غیبة له»: کسی که پرده حیاء را انداخت یعنی در حضور مردم از گناه کردن حیاء نکرد پس غیبت کردن او حرام نیست<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/42 ر.ک: همان، ص42، احادیث 101] و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/102 102]</ref>. | ||
در بخشی از کتاب شجاعت رسول‌الله(ص)، علی(ع) و برخی از صحابه چون سعد بن ابیوقاص مطرح شده است<ref>ر.ک: همان، ص63 | در بخشی از کتاب شجاعت رسول‌الله(ص)، [[امام على(ع)|علی(ع)]] و برخی از صحابه چون سعد بن ابیوقاص مطرح شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/57 ر.ک: همان، ص57 الی ص63]</ref>. توصیف جود و سخاوت نزد شعرا نیز آخرین عنوان مطرح شده در کتاب است. در این بخش اشعار فراوانی از شعرای مختلف ذکر شده است. در ابتدای آن ابیاتی از مقنع انصاری در رثای امام حسین(ع) ذکر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/139 ر.ک: همان، ص139]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
تحقیق این کتاب بر مبنای چاپ اول آن در سال 1970 صورت گرفته است<ref>ر.ک: مقدمه، ص7</ref>. | تحقیق این کتاب بر مبنای چاپ اول آن در سال 1970 صورت گرفته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38511/1/7 ر.ک: مقدمه، ص7]</ref>. | ||
تحقیق نصوص به لحاظ صحت و خطا در سند مصنف، آدرس آیات و معانی کلمات دشوار در | تحقیق نصوص به لحاظ صحت و خطا در سند مصنف، آدرس آیات و معانی کلمات دشوار در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است. | ||
فهارس آیات، احادیث، اشعار، اعلام و موضوعات در انتهای کتاب ذکر شده است. | فهارس آیات، احادیث، اشعار، اعلام و موضوعات در انتهای کتاب ذکر شده است. | ||
| خط ۵۸: | خط ۶۱: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# مقدمه و متن کتاب. | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# احمدی طباطبایی، سید محمدرضا، «رابطه اخلاق کاربردی و عرفان عملی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: پژوهشنامه عرفان، بهار و تابستان 1389، شماره | #[[:noormags:971244|احمدی طباطبایی، سید محمدرضا، «رابطه اخلاق کاربردی و عرفان عملی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: پژوهشنامه عرفان، بهار و تابستان 1389، شماره 2]]. | ||
#: | #[[:noormags:292154|هادی، اصغر، «مکارم الاخلاق (پژوهش پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق و روایات همانند)»، پایگاه مجلات تخصصی نور: اخلاق، پاییز و زمستان 1385، شماره 5 و 6، صفحه 229 تا 253]]. | ||
#[[:noormags:1091326|احمدی نژاد، فاطمه، «تأثیر طهارت فقهیه بر طهارت باطنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: کوثر، تابستان 1394، شماره 54، صفحه 83 تا 100]]. | |||
#: | |||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۲۶
مکارم الاخلاق، تألیف عالم و محدث شافعی ابوبکر بن ابی الدنیا بغدادی مشهور به ابن ابی الدنیا (متوفی 281ق) مشتمل بر مجموعه احادیث و اشعاری در موضوع فضائل اخلاقی است. این اثر با تحقیق مجدی السید ابراهیم در یک جلد منتشر شده است.
| مكارم الأخلاق (ابن ابی الدنیا) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن ابی‌الدنیا، عبدالله بن محمد (نويسنده) ابراهيم، مجدي السيد (محقق) |
| ناشر | مکتبة القرآن |
| مکان نشر | مصر - بولاق |
| سال نشر | مجلد1: 1990م, |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب مشتمل بر مقدمه و شرح احوال و تألیفات نویسنده به قلم محقق و مباحث مختلف اخلاقی تحت عناوین متعدد است.
گزارش محتوا
اسلام صالح‌ترین روش تشریع در گذشته و حال است. این موضوع عجیب و غریب نیست چراکه از سوی خداوند حکیم و خبیر نازل شده است. این تشریعِ استوار، به معاملات، عقاید، آداب و سلوکیات تقسیم می‌شود. مراد از سلوکیات آن است که انسان را به تعالی اخلاقی و عزت‌نفس می‌رساند؛ زیرا عزت‌نفس مطلب شریف والایی است. چراکه اساس زندگی فاضله بر اخلاق است و اخلاق در رأس همه امور است. لذا خداوند نسبت به پیامبرش چنین می‌فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ» ﴿القلم، 4﴾ و نیز خود آن حضرت هدف از بعثتش را اتمام مکارم الاخلاق می‌داند: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»[۱].
روایت تتمیم مکارم اخلاق، یکی از روایات معروفی است که در بسیاری از کتب روایی و غیر روایی-معمولا-هرجا از بعثت و اخلاق سخن به میان آمده، آورده شده است[۲]. علمای اخلاق در جهان اسلام، با توجه به حدیث مهم یادشده از پیامبر اکرم(ص)، آموزه‌های اخلاق عملی و کاربردی را به‌عنوان مکمل احکام شرعی، گاه در آثار خود با عنوان « مکارم الاخلاق» ذکر نموده‌اند. از مهمترین تألیفات در این حوزه می‌توان از: مكارم الأخلاق ابن ابی الدنیا؛ مكارم الأخلاق ابن هلال؛ مكارم الأخلاق خرائطی؛ مكارم الأخلاق رضی‌الدین نیشابوری؛ مكارم الأخلاق ابومنصور احمد بن محمد عبدالواحد بن الصباغ و مكارم الأخلاق حسن بن فضل طبرسی یاد کرد[۳].
محقق اثر در مقدمه سبب پرداختن به تحقیق این کتاب را نیاز عصر حاضر به مکارم اخلاق دانسته است[۴]. وی پیش از ورود به مباحث به بررسی شرح‌حال و آثار نویسنده پرداخته است[۵].
تقوا، جزء اولین مباحث کتاب است. نویسنده روایتی نقل می‌کند که از رسول‌الله(ص) پرسیده شد: گرامی‌ترین مردم چه کسی است؟ آنحضرت فرمودند: «اتقاهم» یعنی گرامی‌ترین مردم نزد خداوند با تقواترین آنهاست[۶].
در روایتی پیامبر خدا(ص) فرمود: «إنّی بُعِثتُ لاتمم مکارم الاخلاق». یکی از فلسفه‌های بعثت پیامبر اکرم، اتمام مکارم اخلاق است؛ یعنی هرآنچه که از طرف خدای حکیم بر پیامبر نازل شده، به‌نوعی در اتمام اخلاق مؤثر است؛ بنابراین باید گفت که هریک از آداب و اعمال شریعت، اثر تربیتی و اخلاقی به خصوصی دارد[۷]. حدیث مذکور با تعابیر دیگری نیز نقل شده است: مثلاً در روایت دیگری چنین نقل شده است: «بعثت علی تمام محاسن الاخلاق».[۸]. در روایتی نیز از جابر بن عبدالله از رسول‌الله(ص) روایت شده است: «خداوند مکارم اخلاق را دوست دارد و رذالتهای اخلاقی را دوست ندارد»[۹].
حیاء از دیگر مباحث اخلاقی است که در روایات بر آن تأکید شده است تا آنجا که در روایات می‌خوانیم: رسول‌الله(ص) فرمود: «لا ایمان لمن لا حیاء له»: «کسی که حیا ندارد ایمان ندارد». یا در حدیثی دیگری آمده: «من القی جلباب الحیاء فلا غیبة له»: کسی که پرده حیاء را انداخت یعنی در حضور مردم از گناه کردن حیاء نکرد پس غیبت کردن او حرام نیست[۱۰].
در بخشی از کتاب شجاعت رسول‌الله(ص)، علی(ع) و برخی از صحابه چون سعد بن ابیوقاص مطرح شده است[۱۱]. توصیف جود و سخاوت نزد شعرا نیز آخرین عنوان مطرح شده در کتاب است. در این بخش اشعار فراوانی از شعرای مختلف ذکر شده است. در ابتدای آن ابیاتی از مقنع انصاری در رثای امام حسین(ع) ذکر شده است[۱۲].
وضعیت کتاب
تحقیق این کتاب بر مبنای چاپ اول آن در سال 1970 صورت گرفته است[۱۳].
تحقیق نصوص به لحاظ صحت و خطا در سند مصنف، آدرس آیات و معانی کلمات دشوار در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.
فهارس آیات، احادیث، اشعار، اعلام و موضوعات در انتهای کتاب ذکر شده است.
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص6
- ↑ ر.ک: هادی، اصغر، ص230
- ↑ ر.ک: احمدی طباطبایی سید محمدرضا، ص11
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص7
- ↑ ر.ک: همان، ص11-8
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص18
- ↑ ر.ک: احمدی‌نژاد، فاطمه، ص91
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص21، حدیث14
- ↑ ر.ک: همان، ص20، حدیث10
- ↑ ر.ک: همان، ص42، احادیث 101 و 102
- ↑ ر.ک: همان، ص57 الی ص63
- ↑ ر.ک: همان، ص139
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص7
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- احمدی طباطبایی، سید محمدرضا، «رابطه اخلاق کاربردی و عرفان عملی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: پژوهشنامه عرفان، بهار و تابستان 1389، شماره 2.
- هادی، اصغر، «مکارم الاخلاق (پژوهش پیرامون روایت تتمیم مکارم اخلاق و روایات همانند)»، پایگاه مجلات تخصصی نور: اخلاق، پاییز و زمستان 1385، شماره 5 و 6، صفحه 229 تا 253.
- احمدی نژاد، فاطمه، «تأثیر طهارت فقهیه بر طهارت باطنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: کوثر، تابستان 1394، شماره 54، صفحه 83 تا 100.