موسوعة مصطلحات صدرالدين الشيرازي: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'اصطلاحات (ابهام زدایی)' به 'اصطلاحات (ابهام‌زدایی)') |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک =9953-1-0055-1 | | شابک =9953-1-0055-1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10330 | ||
| کتابخوان همراه نور =10330 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|اصطلاحات (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''موسوعة مصطلحات صدرالدين الشيرازي'''، اثر «سميح دغيم»، فرهنگ‌نامه‌اى الفبايى و به زبان عربى است كه در آن واژه‌ها و اصطلاحات ذكرشده در آثار حكيم [[ملا صدراى شيرازى]] را با دقت مشخص كرده است. | '''موسوعة مصطلحات صدرالدين الشيرازي'''، اثر «سميح دغيم»، فرهنگ‌نامه‌اى الفبايى و به زبان عربى است كه در آن واژه‌ها و اصطلاحات ذكرشده در آثار حكيم [[ملا صدراى شيرازى]] را با دقت مشخص كرده است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۳: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۹: | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
{{فرهنگ اصطلاحات}} | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
| خط ۷۳: | خط ۷۹: | ||
[[رده:فلسفه اسلامی]] | [[رده:فلسفه اسلامی]] | ||
[[رده:عصر تجديد حيات فلسفه اسلامی، قرن یازدهم]] | [[رده:عصر تجديد حيات فلسفه اسلامی، قرن یازدهم]] | ||
[[رده:فيلسوفان قرن یازده، آ-ی]] | [[رده:کتابهای فيلسوفان قرن یازده، آ-ی]] | ||
[[رده:صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 979-1050ق]] | [[رده:صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، 979-1050ق]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۳
| موسوعة مصطلحات صدرالدین الشیرازي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | دغیم، سمیح (نویسنده) |
| ناشر | مکتبة لبنان ناشرون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 2004 م |
| چاپ | 1 |
| شابک | 9953-1-0055-1 |
| موضوع | صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، ۹۷۹ - ۱۰۵۰ق. - اصطلاح‌ها و تعبیرها فلسفه اسلامی - اصطلاح‌ها و تعبیرها |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BBR 1118 /د7م8 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
موسوعة مصطلحات صدرالدين الشيرازي، اثر «سميح دغيم»، فرهنگ‌نامه‌اى الفبايى و به زبان عربى است كه در آن واژه‌ها و اصطلاحات ذكرشده در آثار حكيم ملا صدراى شيرازى را با دقت مشخص كرده است.
اين واژگان و اصطلاحات كه در مجموع، شامل چند هزار مورد مى‌شود، يا لغاتى عامّ و يا اصطلاحى وابسته به علوم مختلف اسلامى مانند منطق، كلام، فقه، فلسفه، اخلاق، عرفان و... است.
ساختار
اين كتاب از يك مقدمه (شامل: سيره شخصى حكيم ملا صدراى شيرازى، دوران او و منزلت علمى ايشان و روش نويسندگى او فضاى فكرى و مسائل مورد بحث او و مكتب فكرى و تغيير و تطور اصطلاحات حكيم شيرازى و روش تحقيق اين فرهنگ‌نامه، و متن الفبايى فرهنگ‌نامه تشكيل شده است.
نویسنده در اثر حاضر، بعد از هر واژه يا اصطلاح، متن يا متن‌هايى از آثار ملا صدرا را برگزيده و آورده و آنگاه نام و شماره جلد و صفحه آثار مورد استفاده از حكيم شيرازى را به‌صورت درون‌متنى مشخص كرده است.
توضيحات مؤلف، به‌صورت استنادى و به اين معناست كه از متن عبارات ملا صدرا در آثارش قطعات و عباراتى را انتخاب كرده كه كلمه مورد نظر در آن استفاده شده و مى‌تواند معناى واژه يا اصطلاح مورد نظر را روشن سازد.
زبان و ادبيات كتاب حاضر، دوگانه است؛ به اين ترتيب كه بخش مقدمه، با استفاده از زبان عربى معاصر نوشته شده، ولى در بخش متن اصلى كتاب مطالب و عبارات بدون دخل و تصرف از مجموعه آثار حكيم شيرازى انتخاب و به‌طور مستقيم نقل شده كه به شيوه زبان عربى قديم فراهم آمده است.
نویسنده دربخشى از مقدمه‌اش تحت عنوان «منهجية تحقيق الموسوعة»، روش و مراحل انجام اين پژوهش را به اين صورت شرح داده كه اين فعاليت علمى نخست با تعيين مضمون اصطلاحات آغاز شد و با تنظيم اصطلاحات و ترتيب نوشتن آن ادامه يافت و با تنظيم اسامى منابع بر حسب ترتيب ابجدى پايان پذيرفت. سپس نویسنده نام و نشان و مشخصات منابعى را ذكر كرده كه در اثر حاضر از آن استفاده كرده و بعد علامت‌هاى اختصارى آثار مذكور را كه در اين كتاب آمده، مشخص كرده است[۱].
گزارش محتوا
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
- نویسنده، مباحث كتاب را با واژه‌هاى «ابتداء»، «ابتداء خلق» و «ابتداء للشيئ» و «ابتلاء»[۲]، شروع كرده و آنگاه با واژه‌هاى ديگرى همانند «البارئ الأول» و «البارئ»، «باطن الإنسان» و «بدن» و... ادامه داده[۳] و با «يوم‌الدين»، «يوم الفتح» و «يوم القيامة و يوم القضاء»[۴] به پايان رسانده است.
- نویسنده به نقل از بعضى از آثار حكيم ملا صدراى شيرازى براى توضيح معناى طهارت چنين نوشته است: علم قرآن، همان‌گونه‌كه خداى تعالى فرموده:
لاَ يَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ [واقعه–79] 
، علمى است كه آن را جز اهل طهارت و تقديس و تجرد و تنزيه لمس نمى‌كنند؛ چون مراد به اين طهارت، شستن صورت و ريش و پاک كردن لباس و بدن نيست، بلكه مقصود پاک‌سازى قلب از آلودگى شهوت و غضب و جداسازى او از عقايد فاسد، نجاسات كفر، تشبيه، تجسيم، تعطيل، حلول، اتحاد، انكار معاد، حشر ارواح، اجساد و مانند آن است.[۵]
- همچنين نویسنده براى توضيح معناى وجود معلول، چنين نوشته است: وجود معلول متقوم و وابسته به وجود علتش است. اين وابستگى، همانند ارتباط «نقص و تمام» و «ضعف و قوت» و «امكان و وجوب» است. وجود معلول در نزد مشائيان متقوم و وابسته به علت اوست و آن را از نظر ماهيتش بدون نظر به علتش نمى‌توان تصور كرد تا چه برسد به آنكه در خارج حاصل شود و عدم نپذيرد، بلكه عدم از اين حيثيت (ماهيت) لازمه معلول است.[۶]
- همچنين نویسنده براى توضيح معناى اهل يمين چنين نوشته است: اهل يمين همان اهل سلوك و عمل و ابرار هستند و بر حسب اعمالشان مراتبى دارند و براى آنان درجاتى در ثوابشان بر حسب درجات بهشت وجود دارد؛ وَ لِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ [الأحقاف–19]
و[۷]
- عنوان «موسوعة مصطلحات صدرالدين الشيرازي»، چنين القا مى‌كند كه در اين اثر فقط اصطلاحات نوشته شده و بلكه كتاب حاضر فرهنگ اصطلاحات خاصّ صدرالدين شيرازى است؛ درحالى‌كه چنين نيست و همه واژه‌هاى بحث‌شده در اين اثر، اصطلاح به معنى دقيق كلمه نيستند، بلكه بسيارى از آنها، كلماتى عامّ هستند و لغتى بيش نيستند كه در نوشته‌هاى دانشمندان و همچنين در آثار حكيم ملا صدراى شيرازى هم مطرح شده‌اند و هيچ معناى اصطلاحى ويژه‌اى در علوم اسلامى ندارد؛ به‌طور مثال «شهادت»، «شهداء» و «شهوت» كه در اين كتاب آمده.[۸] اصطلاح نيستند.
- افزون بر آنكه بسيارى از اصطلاحات ذكرشده در اينجا، هيچ اختصاصى به حكيم ملا صدراى شيرازى ندارند و داراى بار معنايى خاصى در آثار ايشان نيستند؛ به‌عنوان مثال «طهارت» كه در اين كتاب آمده[۹]، هرچند واقعاً اصطلاح است و در فقه معنايى خاصّ دارد و در اينجا هم به معناى اصطلاحى ديگرى كه در عرفان مطرح است، به كار رفته، ولى اصطلاح خاصّ حكيم ملا صدراى شيرازى نيست و هيچ ويژگى معنايى براى آن در مطالب او نيست كه در آثار ديگران ذكر نشده باشد و از اين قبيل فراوان است.
- شايان ذكر است، نویسنده به گردآورى و تدوين و تنظيم مباحث آثار حكيم ملا صدراى شيرازى به‌صورت الفبايى پرداخته و هدف بالاترى براى خودش تعريف نكرده و فعاليت علمى ديگرى بيش از اين انجام نداده و به جمع‌بندى و نتيجه‌گيرى از مطالب نپرداخته است؛ در نتيجه اثر حاضر را نمى‌توان، كتابى پژوهشى به معناى دقيق كلمه دانست، بلكه شايد بتوان آن را تتبع و مقدمه‌اى سودمند براى نگارش و توليد آثار علمى بشمار آورد.
- شايان توجه است كه اصطلاحات و واژه‌هاى مطرح‌شده در اين اثر، از نظر كميّت از يك‌كلمه‌اى است تا چندكلمه‌اى (مثل «نور»: ر.ک: متن كتاب، ص1107 و مانند «حصول الشيئ للفاعل الذاتي» و «حصول العلوم المتعددة في آن واحد»:[۱۰]
وضعيت كتاب
نویسنده در مقدمه كتاب پاورقى‌هايى آورده، ولى براى متن كتاب هيچ پاورقى نياورده و به ارجاعات درون‌متنى اكتفا كرده است.
در پايان كتاب، فهرست‌هاى فنى (يك- فهرست موضوعات و ريشه‌هايش؛ دو- مسند سه‌زبانه اصطلاحات (به چند صورت: 1. عربى - فرانسوى - انگليسى؛ 2. انگليسى - فرانسوى - عربى؛ 3. فرانسوى - انگليسى - عربى) و سه- فهرست اصطلاحات) تنظيم شده است.[۱۱]
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.