عمدة الطالب الصغری فی نسب آل أبی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'رجایی، سید مهدی' به 'رجایی، مهدی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| تصویر =NUR16536J1.jpg | | تصویر =NUR16536J1.jpg | ||
| عنوان =عمدة الطالب | | عنوان =عمدة الطالب الصغری في نسب آل أبي‌طالب | ||
| عنوان‌های دیگر =عمده الطالب الجلاليه | | عنوان‌های دیگر =عمده الطالب الجلاليه الصغری | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن عنبة، احمد بن علی|ابن عنبه]]، (نویسنده) | [[ابن عنبة، احمد بن علی|ابن عنبه]]، (نویسنده) | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =16536 | ||
| کتابخوان همراه نور =16536 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر| عمدة الطالب (ابهام‌زدایی)}} | |||
'''عمدة الطالب | '''عمدة الطالب الصغری في نسب آل أبي‌طالب'''، اثر [[ابن عنبه، احمد بن علی|جمال‌الدین احمد بن علی حسنی داوودی]] مشهور به [[ابن عنبة، احمد بن علی|ابن عنبه]] (828-748ق)، به زبان عربی است که در آن، نسب‌های خاندان ابوطالب(ع) را به صورت گزیده بیان کرده است. | ||
این اثر را «[[رجایی، مهدی|سید مهدی رجائی]]»، تصحیح کرده و تعلیقاتی بر آن افزوده است. این کتاب | این اثر را «[[رجایی، مهدی|سید مهدی رجائی]]»، تصحیح کرده و تعلیقاتی بر آن افزوده است. این کتاب خلاصه‌ای ارزنده از دو کتاب دیگر نویسنده همراه با اضافاتی بر آن است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
این کتاب از مقدمه مصحح و مقدمه نویسنده و متن اصلی (شامل سه مقصد) تشکیل شده است. مصحح در | این کتاب از مقدمه مصحح و مقدمه نویسنده و متن اصلی (شامل سه مقصد) تشکیل شده است. مصحح در مقدمه‌اش که آن را در قم ذوالحجه سال 1429ق، نوشته تأکید کرده است: «... این اثر، خلاصه دو کتاب دیگر از نویسنده به نام «العمدة الکبری» و «العمدة الوسطی» است و افزوده‌هایی در آن هست که در آن دو نیست و این کتاب با اختصار و جامعیتی که نسبت به انساب خاندان ابوطالب(ع) دارد از بهترین کتاب‌هایی است که در زمینه انساب نوشته شده است...»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/7 ر.ک: مقدمه کتاب، ص7]</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
برای آشنایی با روش و محتوای این اثر، توجه به چند مطلب مفید و جالب ذیل کافی است: | برای آشنایی با روش و محتوای این اثر، توجه به چند مطلب مفید و جالب ذیل کافی است: | ||
#نویسنده در | #نویسنده در مقدمه‌اش چنین نوشته است:هاشم، جدّ پیامبر مصطفی(ع) اسمش عمرو بود که او را به خاطر جلالت قدرش عمرو عالی می‌گفتند. کنیه‌اش ابونضله بود و‌هاشم به این خاطر به این نام نامیده شد که برای مهمانانش نان را ترید و آماده می‌کرد؛ یعنی بخشنده و مهمان نواز بود. او همان است که سنت دو کوچ را بنا نهاد؛ کوچ تابستانه به شام و کوچ زمستانه به یمن. او نزد قیصر در شام رفت و از او عهد و امانی گرفت تا داخل کشورش شود و در آنجا تجارت کند. برادرش «مطلب» نیز در یمن چنین پیمانی گرفت و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/16 ر.ک: همان، ص16]</ref> | ||
#آقا و سرور ما حضرت محمد | #آقا و سرور ما حضرت محمد رسول‌اللّه(ص) فرزند جناب عبداللّه است. وی فرزند دیگری نداشت. خدای کریم به حضرت پیامبر(ص) هشت اولاد عطا کرد: قاسم، طیب، طاهر (عبداللّه)، ابراهیم، زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه(س). همه آنان از خدیجه بنت خویلد هستند جز ابراهیم که از ماریه قبطیه بود و همگی پسران در کودکی، از دنیا رفتند. زینب که بزرگ‌ترین فرزند پیامبر(ص) بود، با ابوالعاص بن الربیع بن عبدالعزّی بن عبدشمس بن عبدمناف ازدواج کرد و برای او علی و امامه را زایید و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/18 ر.ک: همان، ص18]</ref> | ||
#یادکرد اعقاب و اولاد جعفر بن ابیطالب(ره): کنیه وی ابوعبداللّه و ابوالمساکین است. او همان جعفر طیار است که در بهشت دو بال دارد. وی در معرکه موته بعد از آنکه دو دستش قطع گردید به شهادت رسید، پس خدا برایش دو بال رویاند که با آن دو به همراه ملائکه پرواز می‌کند. فضائل وی فراوان و مناقبش پرشمار است. هشت پسر تولید کرد که مادرشان اسماء بنت عمیس خثعمیه بود. از آنان است: محمّد اکبر که با عمویش [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در صفین همراه بود و به شهادت رسید و محمّد اصغر و عون که همراه با پسرعمویشان امام حسین(ع) در روز عاشورا به شهادت رسیدند و از آنان است: ابوجعفر عبداللّه جواد، یکی از بخشندگان چهارگانه بنی هاشم که در حبشه زاده شد و کسی جز او و حسن(ع) و حسین(ع) و عبداللّه بن عبّاس، در حال کودکی با پیامبر(ص) بیعت نکرد. او نود سال زیست و جز این هم گفته شده است و برای جعفر طیار جز از راه او اعقابینیست و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/34 ر.ک: متن کتاب، ص34]</ref> | #یادکرد اعقاب و اولاد جعفر بن ابیطالب(ره): کنیه وی ابوعبداللّه و ابوالمساکین است. او همان جعفر طیار است که در بهشت دو بال دارد. وی در معرکه موته بعد از آنکه دو دستش قطع گردید به شهادت رسید، پس خدا برایش دو بال رویاند که با آن دو به همراه ملائکه پرواز می‌کند. فضائل وی فراوان و مناقبش پرشمار است. هشت پسر تولید کرد که مادرشان اسماء بنت عمیس خثعمیه بود. از آنان است: محمّد اکبر که با عمویش [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] در صفین همراه بود و به شهادت رسید و محمّد اصغر و عون که همراه با پسرعمویشان امام حسین(ع) در روز عاشورا به شهادت رسیدند و از آنان است: ابوجعفر عبداللّه جواد، یکی از بخشندگان چهارگانه بنی هاشم که در حبشه زاده شد و کسی جز او و حسن(ع) و حسین(ع) و عبداللّه بن عبّاس، در حال کودکی با پیامبر(ص) بیعت نکرد. او نود سال زیست و جز این هم گفته شده است و برای جعفر طیار جز از راه او اعقابینیست و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/34 ر.ک: متن کتاب، ص34]</ref> | ||
#اعقاب امام موسی کاظم(ع): لقب آن حضرت ابوالحسن و ابوابراهیم است و مادرش ام ولد بود. او فضلی بزرگ و قدری جلیل داشت و خلیفه هادی عباسی او را محبوس ساخت و سپس او را به خاطر خوابیکه دیده بود آزاد ساخت. سپس خلیفه عباسی رشید او را زندانی کرد و در همان زندان شهید شد و گویند که مسموم شد و... پس اعقاب او از راه سیزده نفر از پسرانش ادامه یافت که چهارتا از آنان اولاد فراوانی آوردند و آنها عبارتند از: علی الرضا(ع)، ابراهیم مرتضی، محمّد عابد و جعفر و چهارتا از آنان به طور متوسط فرزند آوردند و آنها عبارتند از: زید النار، عبداللّه، عبیداللّه و حمزه و پنج تا از آنان کم فرزند آوردند و آنها عبارتند از: عبّاس،هارون، اسحاق، اسماعیل و حسن... پس علی الرضا(ع) نسل او را ادامه داد و | #اعقاب امام موسی کاظم(ع): لقب آن حضرت ابوالحسن و ابوابراهیم است و مادرش ام ولد بود. او فضلی بزرگ و قدری جلیل داشت و خلیفه هادی عباسی او را محبوس ساخت و سپس او را به خاطر خوابیکه دیده بود آزاد ساخت. سپس خلیفه عباسی رشید او را زندانی کرد و در همان زندان شهید شد و گویند که مسموم شد و... پس اعقاب او از راه سیزده نفر از پسرانش ادامه یافت که چهارتا از آنان اولاد فراوانی آوردند و آنها عبارتند از: علی الرضا(ع)، ابراهیم مرتضی، محمّد عابد و جعفر و چهارتا از آنان به طور متوسط فرزند آوردند و آنها عبارتند از: زید النار، عبداللّه، عبیداللّه و حمزه و پنج تا از آنان کم فرزند آوردند و آنها عبارتند از: عبّاس،هارون، اسحاق، اسماعیل و حسن... پس علی الرضا(ع) نسل او را ادامه داد و کنیه‌اش ابوالحسن است و در بین طالبیان در عصر او کسی مانند او نبود و مأمون برای ولایت عهدی او بیعت گرفت و نامش را بر روی درهم و دینار ضرب کرد و به نام او بر روی منابر خطبه خواند. سپس در طوس وفات کرد و در همان جا دفن شد. فرزندش ابوجعفر محمّد جواد(ع) نهمین امام است که مادرش امّ ولد بود و خودش جلیل القدر و عظیم المنزله و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/110 ر.ک: همان، ص110-111]</ref> | ||
#یادکرد عبّاس بن علی بن ابیطالب(ع): کنیه وی ابوالفضل و لقبش «سقّاء» است؛ چون او در روز عاشورا برای برادرش حسین(ع) در طلب آب رفت و کشته شد، بدون آنکه به آن برسد و عقبش کم است. نسل او از راه پسرش عبیداللّه ادامه یافت و عقبش منتهی به پسرش حسن می‌شود. نسل حسن بن عبیداللّه از راه پنج تن از فرزندان ذکورش ادامه یافت که عبارتند از: عبیداللّه قاضی الحرمین که امیر مکه و مدینه و قاضی بر آن دو بود و عباس خطیب فصیح و حمزه اکبر و ابراهیم جردقه و فضل. | #یادکرد عبّاس بن علی بن ابیطالب(ع): کنیه وی ابوالفضل و لقبش «سقّاء» است؛ چون او در روز عاشورا برای برادرش حسین(ع) در طلب آب رفت و کشته شد، بدون آنکه به آن برسد و عقبش کم است. نسل او از راه پسرش عبیداللّه ادامه یافت و عقبش منتهی به پسرش حسن می‌شود. نسل حسن بن عبیداللّه از راه پنج تن از فرزندان ذکورش ادامه یافت که عبارتند از: عبیداللّه قاضی الحرمین که امیر مکه و مدینه و قاضی بر آن دو بود و عباس خطیب فصیح و حمزه اکبر و ابراهیم جردقه و فضل. | ||
#:امّا فضل بن الحسن، بسیار شیواسخن و متدین بود و شجاعتی فراوان داشت و نسلش از سه طریق ادامه یافت: جعفر، عبّاس اکبر و محمّد. پس از فرزندان محمّد بن الفضل بن الحسن، ابوالعبّاس فضل بن محمّد خطیب شاعر است که او را فرزندانی بود؛ از جمله آنان یحیی بن عبداللّه بن فضل است که ذکر شد..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/219 ر.ک: همان، ص219]</ref> | #:امّا فضل بن الحسن، بسیار شیواسخن و متدین بود و شجاعتی فراوان داشت و نسلش از سه طریق ادامه یافت: جعفر، عبّاس اکبر و محمّد. پس از فرزندان محمّد بن الفضل بن الحسن، ابوالعبّاس فضل بن محمّد خطیب شاعر است که او را فرزندانی بود؛ از جمله آنان یحیی بن عبداللّه بن فضل است که ذکر شد..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/16825/1/219 ر.ک: همان، ص219]</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۱: | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[مهاجران آل ابوطالب (ترجمه)]] | [[مهاجران آل ابوطالب (ترجمه)]] | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۳: | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:تابعین و اتباع تابعین]] | [[رده:تابعین و اتباع تابعین]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۴
عمدة الطالب الصغری في نسب آل أبي‌طالب، اثر جمال‌الدین احمد بن علی حسنی داوودی مشهور به ابن عنبه (828-748ق)، به زبان عربی است که در آن، نسب‌های خاندان ابوطالب(ع) را به صورت گزیده بیان کرده است.
| عمدة الطالب الصغری في نسب آل أبي‌طالب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن عنبه، (نویسنده) رجایی، مهدی (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | عمده الطالب الجلاليه الصغری |
| ناشر | کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمي مرعشي نجفي(ره) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 53/7 /الف2ع8 1387 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، عمدة الطالب (ابهام‌زدایی) را ببینید.
این اثر را «سید مهدی رجائی»، تصحیح کرده و تعلیقاتی بر آن افزوده است. این کتاب خلاصه‌ای ارزنده از دو کتاب دیگر نویسنده همراه با اضافاتی بر آن است.
ساختار
این کتاب از مقدمه مصحح و مقدمه نویسنده و متن اصلی (شامل سه مقصد) تشکیل شده است. مصحح در مقدمه‌اش که آن را در قم ذوالحجه سال 1429ق، نوشته تأکید کرده است: «... این اثر، خلاصه دو کتاب دیگر از نویسنده به نام «العمدة الکبری» و «العمدة الوسطی» است و افزوده‌هایی در آن هست که در آن دو نیست و این کتاب با اختصار و جامعیتی که نسبت به انساب خاندان ابوطالب(ع) دارد از بهترین کتاب‌هایی است که در زمینه انساب نوشته شده است...»[۱]
گزارش محتوا
برای آشنایی با روش و محتوای این اثر، توجه به چند مطلب مفید و جالب ذیل کافی است:
- نویسنده در مقدمه‌اش چنین نوشته است:هاشم، جدّ پیامبر مصطفی(ع) اسمش عمرو بود که او را به خاطر جلالت قدرش عمرو عالی می‌گفتند. کنیه‌اش ابونضله بود و‌هاشم به این خاطر به این نام نامیده شد که برای مهمانانش نان را ترید و آماده می‌کرد؛ یعنی بخشنده و مهمان نواز بود. او همان است که سنت دو کوچ را بنا نهاد؛ کوچ تابستانه به شام و کوچ زمستانه به یمن. او نزد قیصر در شام رفت و از او عهد و امانی گرفت تا داخل کشورش شود و در آنجا تجارت کند. برادرش «مطلب» نیز در یمن چنین پیمانی گرفت و..[۲]
- آقا و سرور ما حضرت محمد رسول‌اللّه(ص) فرزند جناب عبداللّه است. وی فرزند دیگری نداشت. خدای کریم به حضرت پیامبر(ص) هشت اولاد عطا کرد: قاسم، طیب، طاهر (عبداللّه)، ابراهیم، زینب، رقیه، ام کلثوم و فاطمه(س). همه آنان از خدیجه بنت خویلد هستند جز ابراهیم که از ماریه قبطیه بود و همگی پسران در کودکی، از دنیا رفتند. زینب که بزرگ‌ترین فرزند پیامبر(ص) بود، با ابوالعاص بن الربیع بن عبدالعزّی بن عبدشمس بن عبدمناف ازدواج کرد و برای او علی و امامه را زایید و..[۳]
- یادکرد اعقاب و اولاد جعفر بن ابیطالب(ره): کنیه وی ابوعبداللّه و ابوالمساکین است. او همان جعفر طیار است که در بهشت دو بال دارد. وی در معرکه موته بعد از آنکه دو دستش قطع گردید به شهادت رسید، پس خدا برایش دو بال رویاند که با آن دو به همراه ملائکه پرواز می‌کند. فضائل وی فراوان و مناقبش پرشمار است. هشت پسر تولید کرد که مادرشان اسماء بنت عمیس خثعمیه بود. از آنان است: محمّد اکبر که با عمویش امیرالمؤمنین(ع) در صفین همراه بود و به شهادت رسید و محمّد اصغر و عون که همراه با پسرعمویشان امام حسین(ع) در روز عاشورا به شهادت رسیدند و از آنان است: ابوجعفر عبداللّه جواد، یکی از بخشندگان چهارگانه بنی هاشم که در حبشه زاده شد و کسی جز او و حسن(ع) و حسین(ع) و عبداللّه بن عبّاس، در حال کودکی با پیامبر(ص) بیعت نکرد. او نود سال زیست و جز این هم گفته شده است و برای جعفر طیار جز از راه او اعقابینیست و..[۴]
- اعقاب امام موسی کاظم(ع): لقب آن حضرت ابوالحسن و ابوابراهیم است و مادرش ام ولد بود. او فضلی بزرگ و قدری جلیل داشت و خلیفه هادی عباسی او را محبوس ساخت و سپس او را به خاطر خوابیکه دیده بود آزاد ساخت. سپس خلیفه عباسی رشید او را زندانی کرد و در همان زندان شهید شد و گویند که مسموم شد و... پس اعقاب او از راه سیزده نفر از پسرانش ادامه یافت که چهارتا از آنان اولاد فراوانی آوردند و آنها عبارتند از: علی الرضا(ع)، ابراهیم مرتضی، محمّد عابد و جعفر و چهارتا از آنان به طور متوسط فرزند آوردند و آنها عبارتند از: زید النار، عبداللّه، عبیداللّه و حمزه و پنج تا از آنان کم فرزند آوردند و آنها عبارتند از: عبّاس،هارون، اسحاق، اسماعیل و حسن... پس علی الرضا(ع) نسل او را ادامه داد و کنیه‌اش ابوالحسن است و در بین طالبیان در عصر او کسی مانند او نبود و مأمون برای ولایت عهدی او بیعت گرفت و نامش را بر روی درهم و دینار ضرب کرد و به نام او بر روی منابر خطبه خواند. سپس در طوس وفات کرد و در همان جا دفن شد. فرزندش ابوجعفر محمّد جواد(ع) نهمین امام است که مادرش امّ ولد بود و خودش جلیل القدر و عظیم المنزله و..[۵]
- یادکرد عبّاس بن علی بن ابیطالب(ع): کنیه وی ابوالفضل و لقبش «سقّاء» است؛ چون او در روز عاشورا برای برادرش حسین(ع) در طلب آب رفت و کشته شد، بدون آنکه به آن برسد و عقبش کم است. نسل او از راه پسرش عبیداللّه ادامه یافت و عقبش منتهی به پسرش حسن می‌شود. نسل حسن بن عبیداللّه از راه پنج تن از فرزندان ذکورش ادامه یافت که عبارتند از: عبیداللّه قاضی الحرمین که امیر مکه و مدینه و قاضی بر آن دو بود و عباس خطیب فصیح و حمزه اکبر و ابراهیم جردقه و فضل.
- امّا فضل بن الحسن، بسیار شیواسخن و متدین بود و شجاعتی فراوان داشت و نسلش از سه طریق ادامه یافت: جعفر، عبّاس اکبر و محمّد. پس از فرزندان محمّد بن الفضل بن الحسن، ابوالعبّاس فضل بن محمّد خطیب شاعر است که او را فرزندانی بود؛ از جمله آنان یحیی بن عبداللّه بن فضل است که ذکر شد..[۶]
وضعیت کتاب
برای اثر حاضر، در پایان کتاب، فقط فهرست تفصیلی مطالب[۷]فراهم شده و متأسفانه فهارس فنی (آیات و روایات و...) و حتی فهرست منابع آماده نشده؛ ولی مصحح برای تصحیح و تحقیق اثر حاضر از تعداد قابل توجهی از منابع مهمّ به زبان عربی بهره برده است. مصحح، تصاویری از صفحات آغاز و انجام چند نسخه از نسخ خطی اثر حاضر را نیز آورده است[۸]
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ص7
- ↑ ر.ک: همان، ص16
- ↑ ر.ک: همان، ص18
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص34
- ↑ ر.ک: همان، ص110-111
- ↑ ر.ک: همان، ص219
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص237-239
- ↑ ر.ک: همان، ص9-12
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.