رسائل خواجه نصیر طوسی

رسایل خواجه نصیر طوسی
پدیدآوران	نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (نویسنده)
ناشر	دار الأضواء
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1405 ق
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

رسائل خواجه نصیر طوسی، حاوى مجموعه سى رساله خطى عربى منسوب به خواجه نصيرالدين طوسى است.

ساختار

كتاب، از دو بخش كلى تشكيل شده است: در بخش اول، نسخه‌هاى خطى رساله‌هاى كتاب به‌تفكيك معرفى شده است. در بخش دوم، دو رساله امامت و قواعد العقائد كه مفصل‌تر است جداگانه و پس از آن متون باقى رسائل در تحت عنوان «رسائل صغار» آمده است.

گزارش محتوا

در بخش اول كتاب، رساله‌هاى خطى محقق طوسى با ذكر مكان و رقم نسخه بيان شده است كه محقق به‌راحتى بتواند به آن دست يابد. برخى اطلاعات ديگر مانند كامل يا ناقص بودن برخى نسخه‌ها نيز ذكر شده است.

عناوين و خلاصه مطالب چند رساله ذكرشده در بخش دوم كتاب، به ترتيب عبارت است از:

1. رسالة الإمامة: اين رساله كه براى مجدالدين على بن ناماور به عربى نوشته شده، مشتمل بر سه فصل است. فصل اول، مقدمه مختصرى است. نویسنده در فصل دوم با پرسش «ما، هل، لم، كيف و من» از موضوع امامت كاوش نموده است. در فصل سوم، نيز در ضمن چند سطر، موضوع غيبت امام زمان(عج) را توضيح داده است. خواجه در اين رساله در زمينه امامت پنج اصل را مطرح كرده است:

   اصل اول: «لطف» (به گفته عدليان معتزلى و امامى، لطف بر خدا واجب است).

   اصل دوم: «وجوب عقلى امامت بر خدا» (به گواهى خرد بر خدا لازم است كه پيشوايى پاک‌سرشت براى راهنمايى و نگاهدارى مردم بفرستد تا آنان گمراه نگردند).

   اصل سوم: «نص جلى و آشكار» (بايد امام و پيشوا را پيامبر از سوى خدا به مردم معرفى كند).

   اصل چهارم: «عصمت» (شیعیان دوازده امامى و هفت امامى هر دو، آن را در پيامبر و امام شرط مى‌دانند).

   اصل پنجم: «غيبت».

2. قواعد العقائد: اين رساله از يك مقدمه و پنج باب تشكيل شده است. در مقدمه در ضمن هشت اصل، مقدمات مورد نياز براى تحقيق كلامى ذكر شده است. توضيح اجمالى اصطلاحات موجود و معدوم، واجب و ممكن، ذات و صفت، قديم و حادث و مانند آن را در اين مقدمه مى‌توان ديد.

   در ابواب پنج‌گانه اين رساله نيز دوره كاملى از اصول اعتقادى شيعه مورد مطالعه قرار گرفته است و به ترتيب، اثبات وجود، ذكر صفات ثبوتيه و غير ثبوتيه الله تعالى، افعالى كه به خداوند نسبت داده مى‌شود، نبوت و امامت، معاد و وعد و وعيد تبيين شده است.

3. أقل ما يجب الاعتقاد به: خواجه در اين رساله حداقل‌هاى اعتقادات هر شخص مكلف را در پاسخ به سؤال يكى از برادران دينى بيان نموده است.
4. المقنعة في أول الواجبات: در اين رساله كه منسوب به محقق طوسى است، هريك از اصول عقائد در چند خط تشريح شده است.

باقى رساله‌هاى كتاب نيز مختصر بوده و همچون رساله‌هاى «تفسير سوره عصر»، «النفس تصير عالما عقليا» و «العصمة» به چند سطر خلاصه مى‌شود. برخى نيز مانند «العلل و المعلولات المترتبة» چند صفحه از كتاب را به خود اختصاص داده است.

در آخرين رساله كتاب با عنوان «أقسام الحكمة»، حكمت به دو قسم نظرى و عملى تقسيم شده است، سپس هريك از اقسام حكمت عملى، (مشتمل بر اخلاق، علم تدبير منزل و سياست مدن) و حكمت نظرى، (مشتمل بر طبيعى، رياضى و الهى) در ضمن اصول و فروعى بيان شده است.

وضعيت كتاب

كتاب، فاقد فهرست و پاورقى است.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.