ابن مالک، محمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۰۵

ابن مالک، محمد بن محمد

نام	ابن مالک، محمد بن محمد
نام‌های دیگر	اب‍ن ال‍ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ح‍م‍د اب‍ن م‍ال‍ک‌، اب‍وع‍ب‍دال‍ل‍ه ب‍درال‍دی‍ن اب‍ن ن‍اظم الال‍ف‍ی‍ه اب‍ن ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ح‍م‍د
نام پدر	مالک
متولد	640ق / 1242م
محل تولد	دمشق
رحلت	686ق
اساتید	پدرش مالک
برخی آثار	شرح ألفیة ابن مالک لابن الناظم المصباح في المعاني و البيان و البديع
کد مؤلف	AUTHORCODE07900AUTHORCODE

با ابن مالک، محمد بن عبدالله اشتباه نشود.

برای دیگر کاربردها، ابن مالک (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بدرالدين بن مالك، ابوعبدالله محمد بن محمد بن عبدالله بن مالك (640-686ق)، مشهور به ابن ناظم و ابن مصنف، اديب، نحوى و لغوى عرب، فرزند ابن مالك، نحوى و لغوى مشهور است.

ولادت

وى در سال 640ق / 1242م، در دمشق زاده شد.

تحصیلات

او نزد پدر به تحصيل پرداخت و همه دانش‌هاى پدر را كسب كرد و در زبان عربى، استاد شد، چنان‌كه او را شيخ العربيه نامیدند. افزون بر آن، وى در ديگر دانش‌هاى ادبى روزگار خود نيز توانا شد و گفته‌اند كه در معانى و بيان، عروض و بديع، صاحب‌نظر و پيشواى زمان خود بود.

بدرالدين از منطق و همچنين فقه و اصول نيز آگاهى داشت و تقريباً همه نویسندگان شرح حال وى، هوش، ذكاوت و خوش‌فهمى او را ستوده‌اند. وى شعر را نیک مى‌فهمید و گاه در شرح نكات چند بيت، رساله‌اى مى‌نگاشت؛ بااين‌حال، از توان نظم‌پردازى پدرش بهره‌اى نداشت؛ چندان‌كه در پاسخ دوستى كه نامه‌اى منظوم برایش فرستاده بود، از سرودن حتى یک بيت عاجز ماند و از همسايه يارى خواست.

بدرالدين به‌رغم جنبه‌هاى علمى خود، نتوانسته بود از طرب و اسباب آن رو برتابد. از آنچه درباره او گفته‌اند، همچنين استنباط مى‌شود كه وى مردى شوخ‌طبع، خوش‌مشرب و عشرت‌دوست بوده و شايد در رفتارهایش پروايى از مقام علمى خود نيز نداشته است؛ زيرا گفته‌اند كه بزرگ‌ترين عيب وى، معاشرت با افراد ناباب بوده است. به دليل‌هایى كه روشن نيست - شايد به سبب همین رفتارها كه با شهرت و وقار علمى ابن مالك مناسبتى نداشت و حتى موجب ترديد ديگران در زهد و علم خود او نيز مى‌گرديد - میان بدرالدين و پدرش نقارى پديد آمد كه به اقامت وى در بعلبك انجامید. این امر احتمالاً در اوج شهرت و اعتبار علمى او نيز بود؛ چه، در بعلبك مجلس درس و تعليم برپا مى‌داشت و گروهى نزد وى درس مى‌خواندند.

شاگردان

از شاگردان وى ابن وكيل (شيخ شافعيه) و چند تن از نحویان، از جمله بدرالدين بن جماعه و كمال‌الدين بن زملكانى را مى‌توان نام برد.

پس از مرگ ابن مالك در 672ق / 1273م، از بدرالدين برای بازگشت به دمشق دعوت شد و او تا 14 سال پس از آن، بر جايگاه پدر تكيه زد.

وى در شاخه‌هاى گوناگون ادب عرب، تأليفاتى داشته كه اغلب آن‌ها همچون ديگر آثار دوره او، شرح‌هایى بر نوشته‌هاى ديگران است. سيوطى فهرست كاملى از نوشته‌هاى او را ارائه كرده است.

آثار

چاپى

شرح الفيه (اين اثر به‌عنوان «شرح ابن المصنف» و «شرح ابن الناظم» نيز شهرت دارد، اما عنوان اصلى آن «الدرة المضيئة في شرح الألفية» است)؛
شرح لامیة الأفعال يا زبد الأقوال في شرح قصيدة أبنية الأفعال؛
المصباح في المعاني و البيان (خلاصه‌اى است از کتاب مفتاح العلوم سكاكى).

خطى

شرح الكافية (شرحى بر «منظومة الكافية الشافية»)؛
روض الأذهان في علم المعاني و البيان.

آثار يافت‌نشده

تكملة شرح التسهيل (تكمله‌اى بر کتاب ناتمام پدرش با همین عنوان بوده است)؛
شرح الحاجبية؛
شرح بر غريب التصريف ابن حاجب (احتمالاً عنوان ديگرى برای کتاب قبلى بوده است)؛
مقدمة في العروض؛
مقدمة في المنطق؛
تلخيص الشواهد و تلخيص الفوائد (منسوب به وى)؛

وفات

وی در 46 سالگى، در سال 686ق / 1287م، ظاهراً به بيمارى قولنج درگذشت^[۱].

پانویس

↑ ر.ک: سیدی، محمد، ج 11، ص542

منابع مقاله

سیدی، محمد، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381

وابسته‌ها

شرح ألفیة ابن مالک لابن الناظم

المصباح في المعاني و البيان و البديع

[1] ر.ک: سیدی، محمد، ج 11، ص542

[۱]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 |-
 |نام‌های دیگر
-| data-type="authorOtherNames" | اب‍ن‌ ال‍ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د
+| data-type="authorOtherNames" | اب‍ن ال‍ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ح‍م‍د
-اب‍ن‌ م‍ال‍ک‌، اب‍وع‍ب‍دال‍ل‍ه‌ ب‍درال‍دی‍ن
+اب‍ن م‍ال‍ک‌، اب‍وع‍ب‍دال‍ل‍ه ب‍درال‍دی‍ن
-اب‍ن‌ ن‍اظم‌ الال‍ف‍ی‍ه
+اب‍ن ن‍اظم الال‍ف‍ی‍ه
-اب‍ن‌ ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د
+اب‍ن ن‍اظم‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن م‍ح‍م‍د
 |-
 |نام پدر
-| data-type="authorfatherName" |
+| data-type="authorfatherName" |مالک
 |-
 |متولد
-| data-type="authorbirthDate" |
+| data-type="authorbirthDate" |640ق / 1242م
 |-
 |محل تولد
-| data-type="authorBirthPlace" |
+| data-type="authorBirthPlace" |دمشق
 |-
 |رحلت
-| data-type="authorDeathDate" |686 ق
+| data-type="authorDeathDate" |686ق
 |-
 |اساتید
-| data-type="authorTeachers" |
+| data-type="authorTeachers" |پدرش مالک
 |-
 |برخی آثار
-| data-type="authorWritings" |
+| data-type="authorWritings" |[[شرح ألفیة ابن مالک لابن الناظم]]
+المصباح في المعاني و البيان و البديع
 |- class="articleCode"
 |کد مؤلف
@@ خط ۳۶: / خط ۳۸: @@
 |}
 </div>
+{{اشتباه نشود|ابن مالک، محمد بن عبدالله}}
-'''بدرالدين بن مالك، ابوعبدالله محمد بن محمد بن عبدالله بن مالك'''، مشهور به ابن ناظم و ابن مصنف، اديب، نحوى و لغوى عرب، فرزند ابن مالك، نحوى و لغوى مشهور است.
+{{کاربردهای دیگر|ابن مالک (ابهام‌زدایی)}}
+'''بدرالدين بن مالك، ابوعبدالله محمد بن محمد بن عبدالله بن مالك''' (640-686ق)، مشهور به ابن ناظم و ابن مصنف، اديب، نحوى و لغوى عرب، فرزند ابن مالك، نحوى و لغوى مشهور است.
-{{اشتباه نشود|ابن مالک، محمد بن عبدالله}}
 ==ولادت==
@@ خط ۴۵: / خط ۴۷: @@
 وى در سال 640ق / 1242م، در دمشق زاده شد.
+==تحصیلات==
-==کسب علم و دانش==
 او نزد پدر به تحصيل پرداخت و همه دانش‌هاى پدر را كسب كرد و در زبان عربى، استاد شد، چنان‌كه او را شيخ العربيه نامیدند. افزون بر آن، وى در ديگر دانش‌هاى ادبى روزگار خود نيز توانا شد و گفته‌اند كه در معانى و بيان، عروض و بديع، صاحب‌نظر و پيشواى زمان خود بود.
@@ خط ۸۷: / خط ۸۸: @@
 ==وفات==
-وی در 46 سالگى، در سال 686ق / 1287م، ظاهراً به بيمارى قولنج درگذشت<ref>ر.ک: سیدی، محمد، ج 11، ص542</ref>.
+وی در 46 سالگى، در سال 686ق / 1287م، ظاهراً به بيمارى قولنج درگذشت<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/7455 ر.ک: سیدی، محمد، ج 11، ص542]</ref>.
 ==پانویس==
 <references/>
 ==منابع مقاله==
-سیدی، محمد، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381
+[https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/7455 سیدی، محمد، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1381]
 ==وابسته‌ها==
 {{وابسته‌ها}}
 [[شرح ألفیة ابن مالک لابن الناظم]]
@@ خط ۱۰۴: / خط ۱۰۵: @@
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:ادیبان]]
+[[رده:واژه‌‌شناسان]]