اردکانی، محمدعلی: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'مي' به 'می') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'اردکانی (ابهام زدایی)' به 'اردکانی (ابهامزدایی)') |
||
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
| data-type="authorDeathDate" | | | data-type="authorDeathDate" |1255ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| data-type="authorTeachers" |خواجه شرفالدین عقدایی، [[کاشفالغطاء، جعفر بن خضر|شيخ جعفر | | data-type="authorTeachers" |خواجه شرفالدین عقدایی، [[کاشفالغطاء، جعفر بن خضر|شيخ جعفر کاشفالغطاء]] و [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سيد بحر العلوم]] | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
| data-type="authorCode" | | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00849AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
{{کاربردهای دیگر|اردکانی (ابهامزدایی)}} | |||
'''محمدعلى بن محمدحسن اردكانى'''، عالم، ادیب، لغت شناس و از همین جهت است که به «فاضل نحوی» لقب یافته است. مؤلف | '''محمدعلى بن محمدحسن اردكانى''' (1190-1255ق)، عالم، ادیب، لغت شناس و از همین جهت است که به «فاضل نحوی» لقب یافته است. مؤلف «[[تحفة الأولیاء (ترجمه اصول کافی)|تحفة الأولیاء]]»، | ||
== زندگینامه == | |||
از شرح حال وى چندان اطلاعاتى در دست نيست. تاريخنگاران و شرححالنویسان، از او، با عناوین «ملا محمدعلى بن محمدحسن يزدى نحوى»، «فاضل نحوى»، «ملا محمدعلى نحوى» و «[[اردکانی، محمدحسین|فاضل اردكانى]]»، به اختصار ياد كردهاند. | از شرح حال وى چندان اطلاعاتى در دست نيست. تاريخنگاران و شرححالنویسان، از او، با عناوین «ملا محمدعلى بن محمدحسن يزدى نحوى»، «فاضل نحوى»، «ملا محمدعلى نحوى» و «[[اردکانی، محمدحسین|فاضل اردكانى]]»، به اختصار ياد كردهاند. | ||
خط ۴۶: | خط ۴۸: | ||
==اساتید== | ==اساتید== | ||
حسين محفوظ، مقدمهنگار «الكافى»، تنها از شاگردى وى نزد [[بحرالعلوم، محمدمهدی بن مرتضی| | حسين محفوظ، مقدمهنگار «الكافى»، تنها از شاگردى وى نزد [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سيد بحر العلوم]] (م 1212ق) ياد كرده و هيچ توضيح ديگرى درباره او نداده است. | ||
مؤلف «دانشنامه مشاهير يزد»، درباره وى چنين نوشته است: | مؤلف «دانشنامه مشاهير يزد»، درباره وى چنين نوشته است: | ||
خط ۵۲: | خط ۵۴: | ||
«میرزا محمدعلى اردكانى... مشهور به فاضل نحوى، در يزد سكونت داشت و از شاگردان علامه بحر العلوم بود». | «میرزا محمدعلى اردكانى... مشهور به فاضل نحوى، در يزد سكونت داشت و از شاگردان علامه بحر العلوم بود». | ||
در مقدمه کتاب «الفوائد الرجالية» | در مقدمه کتاب «الفوائد الرجالية» سيد مهدى بحرالعلوم، در زمره شاگردان وى، از اردكانى به محمدعلى اردكانى نحوى، ياد شده است. | ||
سپهرى، نگارنده «تاريخ اردكان»، احتمال داده كه فاضل نحوى از شاگردان خواجه شرفالدين عقدايى، از نوادگان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] باشد و همین نظر را مؤلف «آئينه دانشوران» نيز گفته است. همچنين او را از شاگردان [[کاشفالغطاء، جعفر بن خضر|شيخ جعفر | سپهرى، نگارنده «تاريخ اردكان»، احتمال داده كه فاضل نحوى از شاگردان خواجه شرفالدين عقدايى، از نوادگان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] باشد و همین نظر را مؤلف «آئينه دانشوران» نيز گفته است. همچنين او را از شاگردان [[کاشفالغطاء، جعفر بن خضر|شيخ جعفر کاشفالغطاء]] (1262ق) ياد كردهاند و بيش از این درباره او نگفتهاند. | ||
از پارهاى نوشتهها استفاده مىشود كه او در يزد موقعيت ممتازى داشته و مورد توجه والى آن ديار بوده است؛ در «دانشنامه يزد» آمده كه: | از پارهاى نوشتهها استفاده مىشود كه او در يزد موقعيت ممتازى داشته و مورد توجه والى آن ديار بوده است؛ در «دانشنامه يزد» آمده كه: | ||
خط ۶۳: | خط ۶۵: | ||
از تاريخ مرگ اردكانى هم اطلاع دقيقى در دست نيست. مؤلف «گنجينه دانشمندان»، مرگ وى را به سال 1235 دانسته، ولى در «دانشنامه مشاهير يزد»، بىآنكه درباره تاريخ درگذشت وى، سخنى به میان آورده شود، به این تاريخ اعتراض شده است و البته این نظر مؤلف يادشده، با تاريخ کتابت آثار وى نيز تطبيق نمىكند؛ چه، اينكه بر اساس آنچه در تاريخ کتابت تأليفات وى آمده، برخى از آنها پس از این تاريخ به نگارش درآمدهاند. آنچه مسلم است، این است كه اردكانى در گورستان قديم اردكان (باغ ملى فعلى) مدفون است. | از تاريخ مرگ اردكانى هم اطلاع دقيقى در دست نيست. مؤلف «گنجينه دانشمندان»، مرگ وى را به سال 1235 دانسته، ولى در «دانشنامه مشاهير يزد»، بىآنكه درباره تاريخ درگذشت وى، سخنى به میان آورده شود، به این تاريخ اعتراض شده است و البته این نظر مؤلف يادشده، با تاريخ کتابت آثار وى نيز تطبيق نمىكند؛ چه، اينكه بر اساس آنچه در تاريخ کتابت تأليفات وى آمده، برخى از آنها پس از این تاريخ به نگارش درآمدهاند. آنچه مسلم است، این است كه اردكانى در گورستان قديم اردكان (باغ ملى فعلى) مدفون است. | ||
به هر روى، تنوع نوشتههاى فاضل نحوى اردكانى، از فقه و شرح فقه و لغت و تعبير خواب و تجوید و ترجمه کتابهاى حديثى كه غالب آنها احاديث اعتقادى و كلامى است و حاوى نكات بسيار دقيق و سخت، نشان مىدهد كه او به حقيقت، شخصيتى فاضل بوده است. همین ترجمه پيش رو (تحفة | به هر روى، تنوع نوشتههاى فاضل نحوى اردكانى، از فقه و شرح فقه و لغت و تعبير خواب و تجوید و ترجمه کتابهاى حديثى كه غالب آنها احاديث اعتقادى و كلامى است و حاوى نكات بسيار دقيق و سخت، نشان مىدهد كه او به حقيقت، شخصيتى فاضل بوده است. همین ترجمه پيش رو (تحفة الأولیاء» نيز با كثرت اطلاعات موجود در آن و اظهار نظر مترجم درباره بسيارى از مسائل عقيدتى صعب و دشوار و احاطه وى بر آيات قرآن و تفسير آن و پرداختن به مباحث فلسفى ريز و دقيق و توجه به رخدادهاى تاريخى، قرينه و شاهد بسيار گویايى است بر دانش گسترده مترجم و علم او. روانش شاد و خداى بندهنواز، او را در جايگاه برين جاى دهد. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
ملا محمدعلى فاضل نحوى اردكانى، غالب | ملا محمدعلى فاضل نحوى اردكانى، غالب نوشتههایش ترجمه است و گویى از آثار وى تاكنون یک کتاب ترجمه بيشتر منتشر نشده است. وى علاوه بر ترجمه، فهرستنگارى كرده و نيز برخى آثار تأليفى هم از خود بر جاى گذاشته است. آثار وى بنا بر گزارش فهرستنگاران و يادداشتهاى وى در آثارش و نيز آثار برجاىمانده در برخى کتابخانهها، به این شرح است: | ||
# كشف النقاب (فهرست کتاب «شرح العدة في أقرب مدة» از نویسندهاى ناشناس در لغت است)؛ | |||
# رساله در ممنوعيت نام بردن از حضرت صاحب در زمان تقيه و خوف (وى از این رساله، در کتاب «تحفة الأولیاء» در ذيل باب النهى عن الاسم، نام برده است)؛ | |||
# تعبير مرآة الرائى؛ | |||
# تحفه حسینیه؛ | |||
# مصائب الاسلام (ترجمه مجلداتى از عوالم العلوم)؛ | |||
#:شايان گفتن است كه کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحول من الآيات و الأخبار و الأقوال»، تأليف شيخ عبدالله بن نور الله / نورالدين بحرانى اصفهانى (م 1130ق)، از شاگردان مرحوم [[علامه مجلسى]] است. این اثر، کتابى است حجيم بمانند «[[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحار الانوار]]» و مؤلف، آن را بر اساس کتاب بحار با تنقيح و تبویب جديد نوشته كه تاكنون مجلدات زيادى از آن از سوى مدرسة الامام المهدى، تصحيح و چاپ شده است. | |||
#مدارک الآيات؛ | |||
#هداية الاعلام في ترجمة كفاية الاحكام؛ | |||
#:کتاب «[[كفاية الأصول (جامعه مدرسین)|كفايه]]»، از محقق عالىقدر، محمدباقر سبزوارى (م 1090ق) است. این کتاب از ابتداى باب تجارت تا آخر کتاب ارث است و به درخواست، شاهزادهولىمیرزا انجام شده است. | |||
#لوامع التنزيل (در علم تجوید)؛ | |||
شايان گفتن است كه کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحول من الآيات و الأخبار و الأقوال»، تأليف شيخ عبدالله بن نور الله / نورالدين بحرانى اصفهانى (م 1130ق)، از شاگردان مرحوم [[علامه مجلسى]] است. این اثر، کتابى است حجيم بمانند «[[ | #المطالب السنية في شرح الدرة الالفية (اثرى است چهار جلدى در فقه كه شرح کتاب «الالفية» ابوعبدالله شمسالدين محمد بن جمالالدين مكى عاملى نباطى نامبردار به [[شهيد اول]] (734-786ق) است)؛ | ||
#اسرار توحيد يا ترجمه کتاب التوحيد (ترجمه کتاب «التوحيد» [[شيخ صدوق]] است در 507 صفحه و تنها کتابى است كه از مترجم چاپ شده است)؛ | |||
#الرائق في توصيف لغات الفائق (اين کتاب، در سال 1233ق، تأليف شده و شرحى است بر «الفائق في غريب الحديث» اثر ماندگار مفسر مشهور معتزلى، جارالله [[زمخشری، محمود بن عمر|محمود بن عمر زمخشرى]] (م 583ق). این اثر اردكانى، شامل نصف اول کتاب، از حرف الف تا پایان صاد است و در سهشنبه، 8 شوال 1233ق، تأليف آن به پایان رسيده است)؛ | |||
#رسالة الغوافى في شرح لغات العروض و القوافى؛ | |||
#القرّة في شرح الدرّة (کتابى است در شرح منظومه «الدرّة البهية» تأليف [[بحرالعلوم، سید محمدمهدی بن مرتضی|سيد بحر العلوم]]، استاد نویسنده)؛ | |||
#كهف الورى (ترجمه بخش دعا و قرآن اصول الكافى است)؛ | |||
کتاب «[[كفاية الأصول (جامعه مدرسین)|كفايه]]»، از محقق عالىقدر، محمدباقر سبزوارى (م 1090ق) است. این کتاب از ابتداى باب تجارت تا آخر کتاب ارث است و به درخواست، شاهزادهولىمیرزا انجام شده است. | #تحفة الأولیاء (ترجمه اصول كافى). | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
تحفة | تحفة الأولیاء، ج 1، ص30-19. | ||
خط ۱۱۶: | خط ۱۰۲: | ||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده:ادیبان]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۰۷
نام | اردکانی، محمد علی |
---|---|
نامهای دیگر | اردکانی، محمد علی بن محمدحسن
یزدی اردکانی، محمد علی ملا محمد علی فاضل اردکانی |
نام پدر | محمد حسن |
متولد | 1190ق |
محل تولد | اردکان |
رحلت | 1255ق |
اساتید | خواجه شرفالدین عقدایی، شيخ جعفر کاشفالغطاء و سيد بحر العلوم |
برخی آثار | تحفة الأولیاء (ترجمه اصول کافی) |
کد مؤلف | AUTHORCODE00849AUTHORCODE |
محمدعلى بن محمدحسن اردكانى (1190-1255ق)، عالم، ادیب، لغت شناس و از همین جهت است که به «فاضل نحوی» لقب یافته است. مؤلف «تحفة الأولیاء»،
زندگینامه
از شرح حال وى چندان اطلاعاتى در دست نيست. تاريخنگاران و شرححالنویسان، از او، با عناوین «ملا محمدعلى بن محمدحسن يزدى نحوى»، «فاضل نحوى»، «ملا محمدعلى نحوى» و «فاضل اردكانى»، به اختصار ياد كردهاند.
در «تراجم الرجال» از وى چنين ياد شده است:
«محمدعلى بن محمدحسن الأردكانى اليزدى من العلماء المقيمین بكربلاء في القرن الثالث عشر و هو أديب جليل، عارف بعلوم اللغة، له كشف النقاب».
ياد كردن از فاضل اردكانى، بهعنوان اديب و لغتشناس در آثار ديگر نویسندگان هم آمده است؛ چنانكه از وى بهعنوان فاضل نحوى نيز ياد كردهاند.
اساتید
حسين محفوظ، مقدمهنگار «الكافى»، تنها از شاگردى وى نزد سيد بحر العلوم (م 1212ق) ياد كرده و هيچ توضيح ديگرى درباره او نداده است.
مؤلف «دانشنامه مشاهير يزد»، درباره وى چنين نوشته است:
«میرزا محمدعلى اردكانى... مشهور به فاضل نحوى، در يزد سكونت داشت و از شاگردان علامه بحر العلوم بود».
در مقدمه کتاب «الفوائد الرجالية» سيد مهدى بحرالعلوم، در زمره شاگردان وى، از اردكانى به محمدعلى اردكانى نحوى، ياد شده است.
سپهرى، نگارنده «تاريخ اردكان»، احتمال داده كه فاضل نحوى از شاگردان خواجه شرفالدين عقدايى، از نوادگان خواجه نصيرالدين طوسى باشد و همین نظر را مؤلف «آئينه دانشوران» نيز گفته است. همچنين او را از شاگردان شيخ جعفر کاشفالغطاء (1262ق) ياد كردهاند و بيش از این درباره او نگفتهاند.
از پارهاى نوشتهها استفاده مىشود كه او در يزد موقعيت ممتازى داشته و مورد توجه والى آن ديار بوده است؛ در «دانشنامه يزد» آمده كه:
«او با شاهزاده محمدولىمیرزا، والى يزد به سالهاى 1236 - 1243، ارتباط داشته، وى را ستوده و سفارش او را به ترجمه برخى از آثار يادآورى كرده است».
وفات
از تاريخ مرگ اردكانى هم اطلاع دقيقى در دست نيست. مؤلف «گنجينه دانشمندان»، مرگ وى را به سال 1235 دانسته، ولى در «دانشنامه مشاهير يزد»، بىآنكه درباره تاريخ درگذشت وى، سخنى به میان آورده شود، به این تاريخ اعتراض شده است و البته این نظر مؤلف يادشده، با تاريخ کتابت آثار وى نيز تطبيق نمىكند؛ چه، اينكه بر اساس آنچه در تاريخ کتابت تأليفات وى آمده، برخى از آنها پس از این تاريخ به نگارش درآمدهاند. آنچه مسلم است، این است كه اردكانى در گورستان قديم اردكان (باغ ملى فعلى) مدفون است.
به هر روى، تنوع نوشتههاى فاضل نحوى اردكانى، از فقه و شرح فقه و لغت و تعبير خواب و تجوید و ترجمه کتابهاى حديثى كه غالب آنها احاديث اعتقادى و كلامى است و حاوى نكات بسيار دقيق و سخت، نشان مىدهد كه او به حقيقت، شخصيتى فاضل بوده است. همین ترجمه پيش رو (تحفة الأولیاء» نيز با كثرت اطلاعات موجود در آن و اظهار نظر مترجم درباره بسيارى از مسائل عقيدتى صعب و دشوار و احاطه وى بر آيات قرآن و تفسير آن و پرداختن به مباحث فلسفى ريز و دقيق و توجه به رخدادهاى تاريخى، قرينه و شاهد بسيار گویايى است بر دانش گسترده مترجم و علم او. روانش شاد و خداى بندهنواز، او را در جايگاه برين جاى دهد.
آثار
ملا محمدعلى فاضل نحوى اردكانى، غالب نوشتههایش ترجمه است و گویى از آثار وى تاكنون یک کتاب ترجمه بيشتر منتشر نشده است. وى علاوه بر ترجمه، فهرستنگارى كرده و نيز برخى آثار تأليفى هم از خود بر جاى گذاشته است. آثار وى بنا بر گزارش فهرستنگاران و يادداشتهاى وى در آثارش و نيز آثار برجاىمانده در برخى کتابخانهها، به این شرح است:
- كشف النقاب (فهرست کتاب «شرح العدة في أقرب مدة» از نویسندهاى ناشناس در لغت است)؛
- رساله در ممنوعيت نام بردن از حضرت صاحب در زمان تقيه و خوف (وى از این رساله، در کتاب «تحفة الأولیاء» در ذيل باب النهى عن الاسم، نام برده است)؛
- تعبير مرآة الرائى؛
- تحفه حسینیه؛
- مصائب الاسلام (ترجمه مجلداتى از عوالم العلوم)؛
- شايان گفتن است كه کتاب «عوالم العلوم و المعارف و الأحول من الآيات و الأخبار و الأقوال»، تأليف شيخ عبدالله بن نور الله / نورالدين بحرانى اصفهانى (م 1130ق)، از شاگردان مرحوم علامه مجلسى است. این اثر، کتابى است حجيم بمانند «بحار الانوار» و مؤلف، آن را بر اساس کتاب بحار با تنقيح و تبویب جديد نوشته كه تاكنون مجلدات زيادى از آن از سوى مدرسة الامام المهدى، تصحيح و چاپ شده است.
- مدارک الآيات؛
- هداية الاعلام في ترجمة كفاية الاحكام؛
- کتاب «كفايه»، از محقق عالىقدر، محمدباقر سبزوارى (م 1090ق) است. این کتاب از ابتداى باب تجارت تا آخر کتاب ارث است و به درخواست، شاهزادهولىمیرزا انجام شده است.
- لوامع التنزيل (در علم تجوید)؛
- المطالب السنية في شرح الدرة الالفية (اثرى است چهار جلدى در فقه كه شرح کتاب «الالفية» ابوعبدالله شمسالدين محمد بن جمالالدين مكى عاملى نباطى نامبردار به شهيد اول (734-786ق) است)؛
- اسرار توحيد يا ترجمه کتاب التوحيد (ترجمه کتاب «التوحيد» شيخ صدوق است در 507 صفحه و تنها کتابى است كه از مترجم چاپ شده است)؛
- الرائق في توصيف لغات الفائق (اين کتاب، در سال 1233ق، تأليف شده و شرحى است بر «الفائق في غريب الحديث» اثر ماندگار مفسر مشهور معتزلى، جارالله محمود بن عمر زمخشرى (م 583ق). این اثر اردكانى، شامل نصف اول کتاب، از حرف الف تا پایان صاد است و در سهشنبه، 8 شوال 1233ق، تأليف آن به پایان رسيده است)؛
- رسالة الغوافى في شرح لغات العروض و القوافى؛
- القرّة في شرح الدرّة (کتابى است در شرح منظومه «الدرّة البهية» تأليف سيد بحر العلوم، استاد نویسنده)؛
- كهف الورى (ترجمه بخش دعا و قرآن اصول الكافى است)؛
- تحفة الأولیاء (ترجمه اصول كافى).
منابع مقاله
تحفة الأولیاء، ج 1، ص30-19.