وهاج خوانساری، محمد بن امیر علی‌اصغر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '==وابسته‌ها== [[' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} [[') |
||
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
! نام!! data-type='authorName'|وهاج خوانساری، محمد بن امير علی اصغر | ! نام!! data-type='authorName'|وهاج خوانساری، محمد بن امير علی اصغر | ||
|- | |- | ||
| | |نام‌های دیگر | ||
|data-type='authorOtherNames'| | |data-type='authorOtherNames'| | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type='authorfatherName'|سید | |data-type='authorfatherName'|سید علی‌اصغر | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type='authorDeathDate'| | |data-type='authorDeathDate'| 1319ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد | |کد مؤلف | ||
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE18427AUTHORCODE | |data-type='authorCode'|AUTHORCODE18427AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''سید محمّد واعظ '''(متوفای1319ق)، معروف به سید آقا و متخلّص به وهّاج از خطیبان و نویسندگان قرن سیزده و چهارده هجرى قمرى است. از او مجموعه اشعاری | '''سید محمّد واعظ '''(متوفای1319ق)، معروف به سید آقا و متخلّص به وهّاج از خطیبان و نویسندگان قرن سیزده و چهارده هجرى قمرى است. از او مجموعه اشعاری به‌جای مانده که به همت «حاجى شیخ محمّدحسین صدر خوانسارى (صدرالمشایخ)»، گردآوری و بعدها تحت عنوان [[کلیات دیوان وهاج خوانساری]] چاپ شده است. | ||
==زادگاه== | ==زادگاه== | ||
سید آقا در محله سرچشمه شهرستان خوانسار به دنیا آمد. پدرش سید | سید آقا در محله سرچشمه شهرستان خوانسار به دنیا آمد. پدرش سید علی‌اصغر، عالمی زاهد و عابد از سلسله سادات، منتسب به امامزاده احمد فرزند امام هادى(ع) بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/15 ر.ک: علی‌رضایی، رضا، ص15]</ref>. | ||
==خانه وهاج== | ==خانه وهاج== | ||
منزل مسکونى او، در مجاورت مدرسه علمیه مریم بیگم صفوى قرار دارد، که نسل به نسل، به فرزندان و نوادگانش منتقل شده است و در چند سال اخیر به دلیل مهاجرت آنان، به فروش رسیده، | منزل مسکونى او، در مجاورت مدرسه علمیه مریم بیگم صفوى قرار دارد، که نسل به نسل، به فرزندان و نوادگانش منتقل شده است و در چند سال اخیر به دلیل مهاجرت آنان، به فروش رسیده، درحالی‌که قسمت اعظم آن به‌جز چند اطاق، در جریان سیلاب مردادماه سال 1366، تخریب و سپس نوسازى شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/15 ر.ک: همان]</ref>. | ||
==تحصیلات== | ==تحصیلات== | ||
در نگرشى به آثار | در نگرشى به آثار برجای‌مانده، مىتوان چنین اظهار داشت که سید محمد به دلیل مجاورت محلّ زندگی‌اش با حوزه علمیه «مریم بیگم صفوى» که تنها مدرسه و محلّ علمى آن زمان بوده، تحصیلات خود را در این محل سپرى نموده و به فراگیرى علوم دینى و ادبى پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/15 ر.ک: همان، ص15]</ref><ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/16 ر.ک: همان،16]</ref> | ||
==مسافرتها== | ==مسافرتها== | ||
طبق اظهارات نوادگانش و | طبق اظهارات نوادگانش و چنان‌که از مقدّمه «اختر» بر دیوان اشعار او برمی‌آید، چون پیشه اصلى وهاج، وعظ و خطابه بوده است، به‌منظور «تازه‌رو بودن در انظار» به مسافرت مىپرداخته؛ سفرهاى او به مناطق مرکزى، شمالى و شمال شرقى ایران محرز و مشخص است، امّا از مسافرتهاى دیگر او به شهرهاى داخلى و یا خارج از محدوده جغرافیایى ایران اطلاعى در دست نیست. از جمله مسافرتهایش که تغییر و تحولى در او پدید آورده، سفر به شهر تاریخى «ماسوله» از مناطق شهرستان فومن در استان گیلان است که در میان کوهستان‌هاى بلند محصور شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/16 ر.ک: همان، ص16]</ref>. | ||
==روى آوردن به شعر و شاعرى== | ==روى آوردن به شعر و شاعرى== | ||
«اختر | «اختر مى‌نویسد: «در بدایت حال، زبان بیانش الکن و در قصور سخن و فتور بنان شهره هر انجمن بود، تا به‌واسطه علوّ فطرت و سموّ فکرت و حسن اعتقاد و پاکى نهاد و فطانت فطرى و لیاقت جبلى، به همّت عالى نهمت آباى عظام و اجداد کرام(ع)، سرآمد بلغاى عصر و فصحاى دهر گردید... در قصبه موسوم به ماسوله که از توابع جیلان است و سرشت پاک عون بن على عمران(ع)، شبى در واقعه دید که... انجمنى آراسته و گلشنى نگرید پیراسته مجمع آل طه و یس و پیشوایان راه یقین، ابواب عنایت بر رویش گشودند... پس از بیدارى، قلب ماهیت در خود دید و داد سخنورى داد و نیروى زبان‌آورى بگشاد»»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/16 همان]</ref>. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
به گزارش صدرالمشایخ، سید محمد داراى آثار منثور و منظوم بوده است، اما آنچه از آثار او | به گزارش صدرالمشایخ، سید محمد داراى آثار منثور و منظوم بوده است، اما آنچه از آثار او به‌جای مانده، کلیات دیوان اشعارش است که به همت «حاجى شیخ محمدحسین صدر خوانسارى (صدرالمشایخ)»، گردآوری شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/15 ر.ک: همان، ص15]</ref>،<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/16 ر.ک: همان، 16]</ref> | ||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
«مذهب سید، شیعه اثناعشرى بوده و قصاید نغزى در مدح رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین (امام على(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام موسى کاظم(ع)، امام رضا(ع)، حضرت مهدى(عج) و سایر معصومین و خاندان | «مذهب سید، شیعه اثناعشرى بوده و قصاید نغزى در مدح رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین (امام على(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام موسى کاظم(ع)، امام رضا(ع)، حضرت مهدى(عج) و سایر معصومین و خاندان اهلبیت) سروده است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/17 همان، ص17]</ref>. | ||
او در خداشناسى و | او در خداشناسى و دین‌دارى اعتقاداتى متقن و استوار و تعصّب شدیدى به ولایت امیرالمؤمنین(ع) و ائمه اطهار(ع) داشت. این امر در اشعارش نیز هویداست، مانند: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|'' شاهى که به قد کسوت امکانش رسا نیست ''|2=''وز واجب مطلق به خداوند جدا نیست''}} | {{ب|'' شاهى که به قد کسوت امکانش رسا نیست ''|2=''وز واجب مطلق به خداوند جدا نیست''}} | ||
{{ب|'' گوییم به ناحق که اگر عین خدا نیست | {{ب|'' گوییم به ناحق که اگر عین خدا نیست ''|2='' او عین خدا هست و مر این نکته خطا نیست ''}} | ||
{{ب|'' زین عین خدا، گشته خداوند هویدا ''|2='' شاهى که بود مایه ایجاد دو عالم ''}} | {{ب|'' زین عین خدا، گشته خداوند هویدا ''|2='' شاهى که بود مایه ایجاد دو عالم ''}} | ||
{{ب|'' شاهى که بود ملک دو گیتیش مسلّم ''|2='' شاهى که بود نه فلکش حلقه خاتم ''}} | {{ب|'' شاهى که بود ملک دو گیتیش مسلّم ''|2='' شاهى که بود نه فلکش حلقه خاتم ''}} | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
==عدم استفاده از واژگان گویش خوانساری== | ==عدم استفاده از واژگان گویش خوانساری== | ||
در خوانسار گویش خاصى وجود دارد که ریشه آن، پارسى میانه و تا حدودى ماد غربى است. زبان محلّى خوانسار، همانند | در خوانسار گویش خاصى وجود دارد که ریشه آن، پارسى میانه و تا حدودى ماد غربى است. زبان محلّى خوانسار، همانند زبان‌هاى کردى، سمنانى با کمى تغییر در دلیجان، جرقویه، نائین و منطقه‌اى از کاشان تکلّم می‌شود و به سبب آنکه خوانسار در میان کوهساران واقع شده و در گذر زمان تا حدودى از تاخت‌وتاز اجانب و تأثیر نامطلوب اقوام مهاجم بر فرهنگ و زبان به‌دور مانده، زبان محلى (پارسى میانه) از سیر قهقرایى مصون مانده است. در بررسی‌هاى بهعملآمده هیچ واژگانى از گویش خوانسارى در آثار سید محمد وهاج مشاهده نشده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/17 ر.ک: همان، ص17]</ref><ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/18 ر.ک: همان، ص18]</ref> | ||
==وفات == | ==وفات == | ||
سید آقا در | سید آقا در بیست‌وهفتم محرم‌الحرام سال 1319ق، از دنیا رفت و در قبرستان شرقى خوانسار که امروزه در مجاورت خیابان سیزدهم محرم واقع گردیده، به خاک سپرده شد. به‌جز وهاج، بزرگان بسیارى از علما و شعرا و خوشنویسان و هنرمندان و خیرین در این محل مدفونند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/18 ر.ک: همان، ص18]</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/9 | [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/35558/1/9 علی‌رضایی، رضا، «تاریخچه» مندرج در «کلیات دیوان وهاج خوانساری»، تاریخچه و تصحیح و تعلیقات به کوشش رضا علی‌رضایی، مجمع ذخایر اسلامی، قم، 1380ش]. | ||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[کلیات دیوان وهاج خوانساری]] | [[کلیات دیوان وهاج خوانساری]] | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۱۰
| نام | وهاج خوانساری، محمد بن امير علی اصغر |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | سید علی‌اصغر |
| متولد | قرن سیزده |
| محل تولد | محله سرچشمه شهرستان خوانسار |
| رحلت | 1319ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | کلیات دیوان وهاج خوانساری
|
| کد مؤلف | AUTHORCODE18427AUTHORCODE |
سید محمّد واعظ (متوفای1319ق)، معروف به سید آقا و متخلّص به وهّاج از خطیبان و نویسندگان قرن سیزده و چهارده هجرى قمرى است. از او مجموعه اشعاری به‌جای مانده که به همت «حاجى شیخ محمّدحسین صدر خوانسارى (صدرالمشایخ)»، گردآوری و بعدها تحت عنوان کلیات دیوان وهاج خوانساری چاپ شده است.
زادگاه
سید آقا در محله سرچشمه شهرستان خوانسار به دنیا آمد. پدرش سید علی‌اصغر، عالمی زاهد و عابد از سلسله سادات، منتسب به امامزاده احمد فرزند امام هادى(ع) بوده است[۱].
خانه وهاج
منزل مسکونى او، در مجاورت مدرسه علمیه مریم بیگم صفوى قرار دارد، که نسل به نسل، به فرزندان و نوادگانش منتقل شده است و در چند سال اخیر به دلیل مهاجرت آنان، به فروش رسیده، درحالی‌که قسمت اعظم آن به‌جز چند اطاق، در جریان سیلاب مردادماه سال 1366، تخریب و سپس نوسازى شده است[۲].
تحصیلات
در نگرشى به آثار برجای‌مانده، مىتوان چنین اظهار داشت که سید محمد به دلیل مجاورت محلّ زندگی‌اش با حوزه علمیه «مریم بیگم صفوى» که تنها مدرسه و محلّ علمى آن زمان بوده، تحصیلات خود را در این محل سپرى نموده و به فراگیرى علوم دینى و ادبى پرداخته است.[۳][۴]
مسافرتها
طبق اظهارات نوادگانش و چنان‌که از مقدّمه «اختر» بر دیوان اشعار او برمی‌آید، چون پیشه اصلى وهاج، وعظ و خطابه بوده است، به‌منظور «تازه‌رو بودن در انظار» به مسافرت مىپرداخته؛ سفرهاى او به مناطق مرکزى، شمالى و شمال شرقى ایران محرز و مشخص است، امّا از مسافرتهاى دیگر او به شهرهاى داخلى و یا خارج از محدوده جغرافیایى ایران اطلاعى در دست نیست. از جمله مسافرتهایش که تغییر و تحولى در او پدید آورده، سفر به شهر تاریخى «ماسوله» از مناطق شهرستان فومن در استان گیلان است که در میان کوهستان‌هاى بلند محصور شده است[۵].
روى آوردن به شعر و شاعرى
«اختر مى‌نویسد: «در بدایت حال، زبان بیانش الکن و در قصور سخن و فتور بنان شهره هر انجمن بود، تا به‌واسطه علوّ فطرت و سموّ فکرت و حسن اعتقاد و پاکى نهاد و فطانت فطرى و لیاقت جبلى، به همّت عالى نهمت آباى عظام و اجداد کرام(ع)، سرآمد بلغاى عصر و فصحاى دهر گردید... در قصبه موسوم به ماسوله که از توابع جیلان است و سرشت پاک عون بن على عمران(ع)، شبى در واقعه دید که... انجمنى آراسته و گلشنى نگرید پیراسته مجمع آل طه و یس و پیشوایان راه یقین، ابواب عنایت بر رویش گشودند... پس از بیدارى، قلب ماهیت در خود دید و داد سخنورى داد و نیروى زبان‌آورى بگشاد»»[۶].
آثار
به گزارش صدرالمشایخ، سید محمد داراى آثار منثور و منظوم بوده است، اما آنچه از آثار او به‌جای مانده، کلیات دیوان اشعارش است که به همت «حاجى شیخ محمدحسین صدر خوانسارى (صدرالمشایخ)»، گردآوری شده است.[۷]،[۸]
مذهب
«مذهب سید، شیعه اثناعشرى بوده و قصاید نغزى در مدح رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین (امام على(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام موسى کاظم(ع)، امام رضا(ع)، حضرت مهدى(عج) و سایر معصومین و خاندان اهلبیت) سروده است»[۹].
او در خداشناسى و دین‌دارى اعتقاداتى متقن و استوار و تعصّب شدیدى به ولایت امیرالمؤمنین(ع) و ائمه اطهار(ع) داشت. این امر در اشعارش نیز هویداست، مانند:
| شاهى که به قد کسوت امکانش رسا نیست | وز واجب مطلق به خداوند جدا نیست | |
| گوییم به ناحق که اگر عین خدا نیست | او عین خدا هست و مر این نکته خطا نیست | |
| زین عین خدا، گشته خداوند هویدا | شاهى که بود مایه ایجاد دو عالم | |
| شاهى که بود ملک دو گیتیش مسلّم | شاهى که بود نه فلکش حلقه خاتم | |
| شاهى که بود خادم او عیسى مریم | شاهى که بود چاکر او آدم و موسى [۱۰] |
عدم استفاده از واژگان گویش خوانساری
در خوانسار گویش خاصى وجود دارد که ریشه آن، پارسى میانه و تا حدودى ماد غربى است. زبان محلّى خوانسار، همانند زبان‌هاى کردى، سمنانى با کمى تغییر در دلیجان، جرقویه، نائین و منطقه‌اى از کاشان تکلّم می‌شود و به سبب آنکه خوانسار در میان کوهساران واقع شده و در گذر زمان تا حدودى از تاخت‌وتاز اجانب و تأثیر نامطلوب اقوام مهاجم بر فرهنگ و زبان به‌دور مانده، زبان محلى (پارسى میانه) از سیر قهقرایى مصون مانده است. در بررسی‌هاى بهعملآمده هیچ واژگانى از گویش خوانسارى در آثار سید محمد وهاج مشاهده نشده است[۱۱][۱۲]
وفات
سید آقا در بیست‌وهفتم محرم‌الحرام سال 1319ق، از دنیا رفت و در قبرستان شرقى خوانسار که امروزه در مجاورت خیابان سیزدهم محرم واقع گردیده، به خاک سپرده شد. به‌جز وهاج، بزرگان بسیارى از علما و شعرا و خوشنویسان و هنرمندان و خیرین در این محل مدفونند[۱۳].