الحدائق الوردية في مناقب الأئمة الزيدية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '.↵↵رده:کتاب‌شناسی' به '. ==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} رده:کتاب‌شناسی') |
||
| (۲۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| سال نشر = 1423 ق | | سال نشر = 1423 ق | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02528AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02528 | ||
| کتابخوان همراه نور =02528 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الحدائق الوردية في مناقب الأئمة الزيدية'''، اثر [[محلی، حمید بن احمد|حميد بن احمد بن محمد محلى]] (652ق)، با تحقيق [[محطوری، مرتضی بن زید|مرتضى بن زيد محطورى حسنى]]، اثرى است مهم در تاريخ‌نگارى زيديه كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن هفتم، نوشته شده است. | |||
'''الحدائق الوردية في مناقب الأئمة الزيدية'''، اثر [[محلی، حمید بن احمد|حميد بن احمد بن محمد محلى]] (652ق)، با تحقيق مرتضى بن زيد محطورى | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظيم شده است. | كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظيم شده است. | ||
يكى از مصادر مهم محلى در اثر حاضر، | يكى از مصادر مهم محلى در اثر حاضر، تك‌نگارى‌هایى است كه عالمان زيدى درباره ائمه خود نگاشته‌اند و برخى از آن‌ها عبارتند از: | ||
#«سيرة الإمام الهادي إلى الحق يحيى بن الحسين الرسي (متوفى 298ق)» (بخش مهمى از مطالب مندرج در شرح حال امام الهادى، برگرفته از اين كتاب است). | #«سيرة الإمام الهادي إلى الحق يحيى بن الحسين الرسي (متوفى 298ق)» (بخش مهمى از مطالب مندرج در شرح حال امام الهادى، برگرفته از اين كتاب است). | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
#«سيرة الناصرلدين‌الله (متوفى 325ق)» (اين كتاب نوشته عبدالله بن عمر است كه عمده مطالب محلى در شرح احوال الناصرلدين‌الله از اين كتاب برگرفته شده است). | #«سيرة الناصرلدين‌الله (متوفى 325ق)» (اين كتاب نوشته عبدالله بن عمر است كه عمده مطالب محلى در شرح احوال الناصرلدين‌الله از اين كتاب برگرفته شده است). | ||
مصادر مورد استفاده محلى، به اين آثار محدود نيست و وى از | مصادر مورد استفاده محلى، به اين آثار محدود نيست و وى از كتاب‌هایى چون «[[الاستيعاب في معرفة الأصحاب]]» [[ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله|ابن عبدالبر]]؛ «كتاب النسب» [[عقیقی، یحیی بن حسن|يحيى بن حسن عقيقى]]؛ «[[المراتب في فضائل أميرالمؤمنين و سيد الوصيين علي بن أبي‌طالب صلوات‌الله‌عليه|كتاب المراتب]]» [[بستی سجستانی، اسماعیل بن احمد|ابوالقاسم بستى]] و آثار صوفيانه زيديه، چون «[[سياسة النفس]]» امام [[رسی، قاسم بن ابراهیم|قاسم بن ابراهیم رسى]] و... نيز بهره برده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگى‌نامه كوتاهى از نویسنده، به اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در كتاب، اشاره گرديده.<ref>مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ح</ref>و در مقدمه مؤلف، به بيان موضوع كتاب پرداخته شده است.<ref>مقدمه دوم، همان، ص1-4</ref> | در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگى‌نامه كوتاهى از نویسنده، به اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در كتاب، اشاره گرديده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3518/1/1 مقدمه نخست، ج1، صفحه الف - ح]</ref>و در مقدمه مؤلف، به بيان موضوع كتاب پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3518/1/1 مقدمه دوم، همان، ص1-4]</ref> | ||
برخى از مطالب مهم كتاب را مى‌توان در امور زير، خلاصه نمود: | برخى از مطالب مهم كتاب را مى‌توان در امور زير، خلاصه نمود: | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
الف)- روابط معتزله با زيديه: | الف)- روابط معتزله با زيديه: | ||
يكى از مسائل مهم در تاريخ زيديه، تأثيرپذيرى عالمان زيدى از مكاتب كلامى معتزله است. در آثار | يكى از مسائل مهم در تاريخ زيديه، تأثيرپذيرى عالمان زيدى از مكاتب كلامى معتزله است. در آثار اولیه زيديه، چون تفسير ابوالجارود زياد بن منذر خارفى كه به تفاريق در تفسير على بن ابراهیم قمى، عياشى و فرات بن ابراهیم كوفى آمده و نيز در آثار محمد بن منصور مرادى (متوفى 294ق) چون «غريب القرآن»، ديدگاه ضد معتزلى، تشبيهى و جبرى مشاهده مى‌شود؛ به‌عبارت‌ديگر، در آثار محدثان زيدى قرن‌هاى دوم و سوم چنين ديدگاه‌هایى بارز است. اما از ميانه قرون سوم و در پى فعالیت‌های كسانى چون قاسم بن ابراهیم رسى و الهادى‌الى‌الحق يحيى بن حسین بن قاسم بن ابراهیم (متوفى 298ق)، آراى كلامى معتزله در ميان زيديه رواج يافت. مطلب زير كه نویسنده آن را به نقل از ابوالقاسم كعبى (متوفى 319ق) نقل كرده، به نوعى روابط زيديه با معتزله را منعكس مى‌كند: «و روينا عن السيد أبي‌طالب(ع) رواه بإسناده إلى أبي‌القاسم البلخي عن مشايخه أن جعفر بن حرب الهمدانیدخل على القاسم بن ابراهیم، فجاراه في دقائق علم الكلام، فلما خرج من عنده قال لأصحابه: أين كنا مع هذا الرجل؟ فوالله ما رأيت مثله هذا و جعفر بن حرب من عيون المتكلمين و المتبحرين في الكلام».<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1974/11 ر.ک: رحمتى، محمدكاظم، 1382، ص11]</ref> | ||
ب)- زيديه و مطرفيه: | ب)- زيديه و مطرفيه: | ||
يكى از ويژگى‌هاى مهم كتاب، اشاره به | يكى از ويژگى‌هاى مهم كتاب، اشاره به درگیرى ميان مطرفيه و زيديه است. شدت درگیرى بين اين دو گروه را مى‌توان از كثرت آثار در رد فرقه مطرفيه دريافت. براى مثال، محلى در شرح احوال احمد بن سليمان بن متوكل، آثار وى را چنين ياد كرده است: «و له عليه‌السلام تصانيف جمة في الأصول و الفروع و كانت له دراية واسعة و معرفة ثاقبة بالمقالات و من نظر في تصانيفه على المطرفية علم صحة ما قلنا، من ذلك كتاب الرسالة الهاشمة لأنف الضلال من مذاهب المطرفية الجهال و من ذلك كتاب الرسالة الواضحة الصادقة في تبيين ارتداد الفرقة المارقة المطرفية الطبعية الزنادقة، فإنه جمع فيها بين المطرفية و بين كل فرقة من فرق الضلال من أهل القبلة و غيرهم من الخارجين عن الملة و ذكر أقوالا تفردوا بها عن جميع الأمم موحدها و ملحدها».<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1974/11 ر.ک: همان]</ref> | ||
ج)- برخى اطلاعات ارزشمند: | ج)- برخى اطلاعات ارزشمند: | ||
يكى از جنبه‌هاى بااهميت كتاب، نقل برخى از كلمات جالب توجه يا برخى از مناظرات كلامى يا آگاهى‌هاى خاص تاريخى است.<ref>ر.ک: همان</ref> | يكى از جنبه‌هاى بااهميت كتاب، نقل برخى از كلمات جالب توجه يا برخى از مناظرات كلامى يا آگاهى‌هاى خاص تاريخى است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1974/11 ر.ک: همان]</ref> | ||
بخش پایانى كتاب به نقل اشعار شاعرانى چون فرزدق و كميت بن زيد اسدى درباره اهل‌بيت(ع) اختصاص يافته است.<ref>ر.ک: همان</ref> | بخش پایانى كتاب به نقل اشعار شاعرانى چون فرزدق و كميت بن زيد اسدى درباره اهل‌بيت(ع) اختصاص يافته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1974/11 ر.ک: همان]</ref> | ||
كتاب از اغلاط چاپى تقريبا خالى است؛ تنها در يك مورد نام عالم زيدى ابوعبدالله الحسين بن محمد بن شاه سربيجان، به‌خطا سياه سيربنجان ضبط شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | كتاب از اغلاط چاپى تقريبا خالى است؛ تنها در يك مورد نام عالم زيدى ابوعبدالله الحسين بن محمد بن شاه سربيجان، به‌خطا سياه سيربنجان ضبط شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1974/11 ر.ک: همان]</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد و فهرست منابع مورد استفاده محقق، در انتهاى جلد دوم آمده است. | فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد و فهرست منابع مورد استفاده محقق، در انتهاى جلد دوم آمده است. | ||
در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.<ref>ر.ک: پاورقى، ج1، ص48</ref>و ذكر منابع.<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص100</ref> | در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3518/2/48 ر.ک: پاورقى، ج1، ص48]</ref>و ذكر منابع.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3518/2/51 ر.ک: همان، ص51]</ref>، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3518/2/100 ر.ک: همان، ص100]</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#مقدمه و متن كتاب. | |||
#[[:noormags:34021|رحمتى، محمدكاظم، «در رجال و تاريخ زيديه»، برگرفته از پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه دين، شماره73، آبان 1382، (6 صفحه، از 8 تا 13)]]. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]] | ||
[[رده: | [[رده:سرگذشتنامههای فردی]] | ||
[[رده:علما و ائمه]] | [[رده:علما و ائمه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۵۶
| الحدائق الوردية في مناقب الأئمة الزيدية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محلی، حمید بن احمد (نویسنده) محطوری، مرتضی بن زید (مصحح) |
| ناشر | مکتبة بدر |
| مکان نشر | صنعا - یمن |
| سال نشر | 1423 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زیدیه
زیدیه - سرگذشت‌نامه کلام زیدیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 56 /م3ح4 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحدائق الوردية في مناقب الأئمة الزيدية، اثر حميد بن احمد بن محمد محلى (652ق)، با تحقيق مرتضى بن زيد محطورى حسنى، اثرى است مهم در تاريخ‌نگارى زيديه كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن هفتم، نوشته شده است.
ساختار
كتاب با دو مقدمه از محقق و نویسنده آغاز و مطالب در دو جلد، تنظيم شده است.
يكى از مصادر مهم محلى در اثر حاضر، تك‌نگارى‌هایى است كه عالمان زيدى درباره ائمه خود نگاشته‌اند و برخى از آن‌ها عبارتند از:
- «سيرة الإمام الهادي إلى الحق يحيى بن الحسين الرسي (متوفى 298ق)» (بخش مهمى از مطالب مندرج در شرح حال امام الهادى، برگرفته از اين كتاب است).
- كتابى كه المرشدبالله، در شرح احوال و سيره ابوالحسين احمد بن حسین هارونى (متوفى 411ق)، عالم نامدار زيدى ایران نوشته است. محلى از اين كتاب در شرح احوال المؤيدبالله بهره گرفته است.
- «سيرة الناصرلدين‌الله (متوفى 325ق)» (اين كتاب نوشته عبدالله بن عمر است كه عمده مطالب محلى در شرح احوال الناصرلدين‌الله از اين كتاب برگرفته شده است).
مصادر مورد استفاده محلى، به اين آثار محدود نيست و وى از كتاب‌هایى چون «الاستيعاب في معرفة الأصحاب» ابن عبدالبر؛ «كتاب النسب» يحيى بن حسن عقيقى؛ «كتاب المراتب» ابوالقاسم بستى و آثار صوفيانه زيديه، چون «سياسة النفس» امام قاسم بن ابراهیم رسى و... نيز بهره برده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ضمن ارائه زندگى‌نامه كوتاهى از نویسنده، به اقدامات تحقيقى صورت‌گرفته در كتاب، اشاره گرديده.[۱]و در مقدمه مؤلف، به بيان موضوع كتاب پرداخته شده است.[۲]
برخى از مطالب مهم كتاب را مى‌توان در امور زير، خلاصه نمود:
الف)- روابط معتزله با زيديه:
يكى از مسائل مهم در تاريخ زيديه، تأثيرپذيرى عالمان زيدى از مكاتب كلامى معتزله است. در آثار اولیه زيديه، چون تفسير ابوالجارود زياد بن منذر خارفى كه به تفاريق در تفسير على بن ابراهیم قمى، عياشى و فرات بن ابراهیم كوفى آمده و نيز در آثار محمد بن منصور مرادى (متوفى 294ق) چون «غريب القرآن»، ديدگاه ضد معتزلى، تشبيهى و جبرى مشاهده مى‌شود؛ به‌عبارت‌ديگر، در آثار محدثان زيدى قرن‌هاى دوم و سوم چنين ديدگاه‌هایى بارز است. اما از ميانه قرون سوم و در پى فعالیت‌های كسانى چون قاسم بن ابراهیم رسى و الهادى‌الى‌الحق يحيى بن حسین بن قاسم بن ابراهیم (متوفى 298ق)، آراى كلامى معتزله در ميان زيديه رواج يافت. مطلب زير كه نویسنده آن را به نقل از ابوالقاسم كعبى (متوفى 319ق) نقل كرده، به نوعى روابط زيديه با معتزله را منعكس مى‌كند: «و روينا عن السيد أبي‌طالب(ع) رواه بإسناده إلى أبي‌القاسم البلخي عن مشايخه أن جعفر بن حرب الهمدانیدخل على القاسم بن ابراهیم، فجاراه في دقائق علم الكلام، فلما خرج من عنده قال لأصحابه: أين كنا مع هذا الرجل؟ فوالله ما رأيت مثله هذا و جعفر بن حرب من عيون المتكلمين و المتبحرين في الكلام».[۳]
ب)- زيديه و مطرفيه:
يكى از ويژگى‌هاى مهم كتاب، اشاره به درگیرى ميان مطرفيه و زيديه است. شدت درگیرى بين اين دو گروه را مى‌توان از كثرت آثار در رد فرقه مطرفيه دريافت. براى مثال، محلى در شرح احوال احمد بن سليمان بن متوكل، آثار وى را چنين ياد كرده است: «و له عليه‌السلام تصانيف جمة في الأصول و الفروع و كانت له دراية واسعة و معرفة ثاقبة بالمقالات و من نظر في تصانيفه على المطرفية علم صحة ما قلنا، من ذلك كتاب الرسالة الهاشمة لأنف الضلال من مذاهب المطرفية الجهال و من ذلك كتاب الرسالة الواضحة الصادقة في تبيين ارتداد الفرقة المارقة المطرفية الطبعية الزنادقة، فإنه جمع فيها بين المطرفية و بين كل فرقة من فرق الضلال من أهل القبلة و غيرهم من الخارجين عن الملة و ذكر أقوالا تفردوا بها عن جميع الأمم موحدها و ملحدها».[۴]
ج)- برخى اطلاعات ارزشمند:
يكى از جنبه‌هاى بااهميت كتاب، نقل برخى از كلمات جالب توجه يا برخى از مناظرات كلامى يا آگاهى‌هاى خاص تاريخى است.[۵]
بخش پایانى كتاب به نقل اشعار شاعرانى چون فرزدق و كميت بن زيد اسدى درباره اهل‌بيت(ع) اختصاص يافته است.[۶]
كتاب از اغلاط چاپى تقريبا خالى است؛ تنها در يك مورد نام عالم زيدى ابوعبدالله الحسين بن محمد بن شاه سربيجان، به‌خطا سياه سيربنجان ضبط شده است.[۷]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد و فهرست منابع مورد استفاده محقق، در انتهاى جلد دوم آمده است.
در پاورقى‌ها علاوه بر اشاره به اختلاف نسخ.[۸]و ذكر منابع.[۹]، به توضيح برخى از مطالب متن پرداخته شده است.[۱۰]
پانويس
منابع مقاله
- مقدمه و متن كتاب.
- رحمتى، محمدكاظم، «در رجال و تاريخ زيديه»، برگرفته از پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله: كتاب ماه دين، شماره73، آبان 1382، (6 صفحه، از 8 تا 13).