شرح مثنوی (نعیم): تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی')
     
    (۳۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۲: خط ۲:
    | تصویر =NUR15884J1.jpg
    | تصویر =NUR15884J1.jpg
    | عنوان =‏شرح مثنوی
    | عنوان =‏شرح مثنوی
    | عنوان‌های دیگر =مثنوي. شرح
    | عنوان‌های دیگر =مثنوی. شرح
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[محمد نعيم]] (نويسنده)
    [[محمد نعیم]] (نویسنده)


    [[اوجبی، علی]] (محقق)
    [[اوجبی، علی]] (محقق)
    خط ۱۱: خط ۱۱:
    | موضوع =شعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد
    | موضوع =شعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد


    | ناشر =مجلس شوراي اسلامي، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد
    | ناشر =مجلس شورای اسلامى، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد


    | مکان نشر =ايران - تهران
    | مکان نشر =ايران - تهران
    خط ۲۰: خط ۲۰:
    | شابک =978-964-6690-76-9
    | شابک =978-964-6690-76-9
    | تعداد جلد =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =15884
    | کتابخوان همراه نور =15884
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
       
    {{کاربردهای دیگر| مثنوی مولوی (ابهام‌زدایی)}}  
    '''شرح مثنوی'''، اثر [[محمد نعيم|محمد نعیم]]، با تصحیح و تحقیق [[اوجبی، علی|علی اوجبی]]، یکی از شروح کاملی است که بر ابیات مشکله شش دفتر مثنوی‎ ترتیب یافته‎ است.
    '''شرح مثنوی'''، اثر [[محمد نعیم]]، با تصحیح و تحقیق [[اوجبی، علی|علی اوجبی]]، یکی از شروح کاملی است که بر ابیات مشکله شش دفتر مثنوی‎ ترتیب یافته‎ است.


    مصحح، مقدمه‎ای در ابتدای کتاب آورده و همچنان‎که در این مقدمه اذعان شده، مؤلف این اثر - که به‎‎ سال‎ 1091‎ق، کتابت شده - خود را «[[محمد نعيم|محمد نعیم]]» معرفی‎ نموده است. گویا‎ اطلاع زیادی از‎ زندگی مؤلف در دست نیست و آنچه از شخصی به نام [[محمد نعيم|محمد نعیم شاه‎جهان‎آبادی]]‎ در‎ تذکره «منتخب اللطائف» و نیز از [[محمد نعيم|محمد نعیم]] پنجابی در تذکره «مقالات الشعراء» میر علی‎شیر‎ قانع‎‎ تتوی نام برده شده است، مقصود شارح مزبور نیست<ref>ر.ک: بیگ باباپور، یوسف، ص92</ref>.
    مصحح، مقدمه‌ای در ابتدای کتاب آورده و همچنان‌که در این مقدمه اذعان شده، مؤلف این اثر - که به‎‎ سال‎ 1091‎ق، کتابت شده - خود را «محمد نعیم» معرفی‎ نموده است. گویا‎ اطلاع زیادی از‎ زندگی مؤلف در دست نیست و آنچه از شخصی به نام [[محمد نعيم|محمد نعیم شاه‌جهان‌آبادی]]‎ در‎ تذکره «منتخب اللطائف» و نیز از [[محمد نعیم پنجابی]] در تذکره «مقالات الشعراء» میر علی‌شیر‎ قانع‎‎ تتوی نام برده شده است، مقصود شارح مزبور نیست<ref>ر.ک: بیگ باباپور، یوسف، ص92</ref>.


    شرح [[محمد نعيم]] بر‎ مثنوی،‎ صبغه‎ عرفانی دارد و او کوشیده است‎ ابیاتی را که به نظرش دشوار بوده است، در‎ قالب‎ تأویلات عرفانی و گاهی با استناد به روایات و نیز اقوال مشایخ صوفیه و منابع عرفانی‎، چون‎ فتوحات‎ ابن عربی، تشریح کند و گاهی تأویلات و تفسیرهایی‎ خلاف تفسیرهای مشهور ارائه می‎کند<ref>ر.ک: همان</ref>.
    شرح محمد نعيم بر‎ مثنوی،‎ صبغه‎ عرفانی دارد و او کوشیده است‎ ابیاتی را که به نظرش دشوار بوده است، در‎ قالب‎ تأویلات عرفانی و گاهی با استناد به روایات و نیز اقوال مشایخ صوفیه و منابع عرفانی‎، چون‎ فتوحات‎ ابن عربی، تشریح کند و گاهی تأویلات و تفسیرهایی‎ خلاف تفسیرهای مشهور ارائه می‌کند


    ویژگی دیگر این‎ شرح‎، آن است که ضبط ابیات مثنوی که شارح‎ ارائه می‎کند، گاهی بسیار‎ متفاوت‎ با‎ ضبط مشهور است و مهم‎ترین‎ ویژگی آن اینکه شرحی است بر تمام ابیات مشکله شش دفتر‎ که‎ به‎‎ زبان فارسی است<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>.
    ویژگی دیگر این‎ شرح‎، آن است که ضبط ابیات مثنوی که شارح‎ ارائه می‌کند، گاهی بسیار‎ متفاوت‎ با‎ ضبط مشهور است و مهم‎ترین‎ ویژگی آن اینکه شرحی است بر تمام ابیات مشکله شش دفتر‎ که‎ به‎‎ زبان فارسی است.


    در تصحیح این اثر ارزشمند، از دو نسخه‎ خطی‎ موجود استفاده شده است. شیوه تصحیح، التقاطی‎ است‎ و افزوده‎های‎ قیاسی مصحح‎ داخل ‎[] مشخص شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    در تصحیح این اثر ارزشمند، از دو نسخه‎ خطی‎ موجود استفاده شده است. شیوه تصحیح، التقاطی‎ است‎ و افزوده‌های‎ قیاسی مصحح‎ داخل ‎[] مشخص شده است.


    در پایان‎ کتاب، در‎ کنار نمایه‎های فنی، تعلیقاتی در توضیح نکات مبهم، مآخذ اقوال و منابع روایات افزوده‎ شده‎ است و جهت سهولت استفاده، واژه‎نامه‎ای‎ نیز برای‎ آن‎ تنظیم‎ شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    در پایان‎ کتاب، در‎ کنار نمایه‌های فنی، تعلیقاتی در توضیح نکات مبهم، مآخذ اقوال و منابع روایات افزوده‎ شده‎ است و جهت سهولت استفاده، واژه‌نامه‌ای‎ نیز برای‎ آن‎ تنظیم‎ شده است.


    مقدمه مصحح در 9 مبحث‎، بدین‎ شرح است: دورنمایی از حیات‎ مولانا، آثار مولانا، شکل‎گیری سرایش مثنوی و سبب‎ تألیف‎ آن، درون‎مایه و ساختار مثنوی، منابع مثنوی‎، شروح مثنوی، درباره شارح‎، ویژگی‎های‎ این شرح، دست‎نوشته‎ها و شیوه بازخوانی‎<ref>ر.ک: همان</ref>.
    مقدمه مصحح در 9 مبحث‎، بدین‎ شرح است: دورنمایی از حیات‎ مولانا، آثار مولانا، شکل‌گیری سرایش مثنوی و سبب‎ تألیف‎ آن، درون‌مایه و ساختار مثنوی، منابع مثنوی‎، شروح مثنوی، درباره شارح‎، ویژگی‌های‎ این شرح، دست‌نوشته‌ها و شیوه بازخوانی.


    شیوه شارح‎ چنین‎ است که گاهی بیت یا‎ ابیاتی‎ مرتبط‎ به هم را‎ می‎آورد، سپس به تأویل‎ و تفسیر‎ و شرح آن می‎پردازد. در گزینش ابیات‎ مشکله، به ابیاتی پرداخته شده که قابل تأویل‎ و تفسیر‎ عرفانی است و به عبارتی، صبغه عرفان‎ در‎ آن پر‎رنگ‎تر‎ است‎. هر جا که شارح‎ مجال‎ یافته، به طرح مباحث عرفانی از منظر عقاید ابن ‎عربی پرداخته است؛ به‎گونه‎ای‎ که‎ این شیوه در جای‎جای کتاب‎ کاملا‎ مشهود‎ است‎ و از‎ یک شیوه پیروی‎ می‎کند‎. شرح ابیات، برخلاف اکثر شروح، طولانی و ملال‎آور نیست؛ هر جا حق مطلب ادا شده، کلام به‎ پایان‎ رسیده‎ و جانب ایجاز نگاه داشته شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    شیوه شارح‎ چنین‎ است که گاهی بیت یا‎ ابیاتی‎ مرتبط‎ به هم را‎ می‌آورد، سپس به تأویل‎ و تفسیر‎ و شرح آن می‌پردازد. در گزینش ابیات‎ مشکله، به ابیاتی پرداخته شده که قابل تأویل‎ و تفسیر‎ عرفانی است و به عبارتی، صبغه عرفان‎ در‎ آن پر‎رنگ‎تر‎ است‎. هر جا که شارح‎ مجال‎ یافته، به طرح مباحث عرفانی از منظر عقاید ابن ‎عربی پرداخته است؛ به‌گونه‌ای‎ که‎ این شیوه در جای‌جای کتاب‎ کاملا‎ مشهود‎ است‎ و از‎ یک شیوه پیروی‎ می‌کند‎. شرح ابیات، برخلاف اکثر شروح، طولانی و ملال‎آور نیست؛ هر جا حق مطلب ادا شده، کلام به‎ پایان‎ رسیده‎ و جانب ایجاز نگاه داشته شده است.


    علاوه‎ بر‎ اهمیت‎ خود‎ شرح‎، بنا‎ به ویژگی‎هایی که اجمالا برشمردیم، تعلیقات آن، که مصحح افزوده است، بسیار سودمند و باارزش است. متن کتاب 376 صفحه است. تعلیقات یک‎صدوچند صفحه‎ای‎ آن زینت‎بخش این کتاب گشته و آن را برای هر مشتاق‎ مثنوی دلنشین‎تر و سودمندتر کرده است. وی در تعلیقات، به شرح‎ برخی مبهمات متن، مراجع آیات و احادیث به‎تفصیل، مآخذ‎ قصص‎ و اقوال مشایخ و بزرگان، نکات و رویدادهای تاریخی، ذکر ابیات مشابه‎ از مثنوی که بتواند به درک شرح بیت مزبور کمک کند و... پرداخته‎ است<ref>ر.ک: همان</ref>.
    علاوه‎ بر‎ اهمیت‎ خود‎ شرح‎، بنا‎ به ویژگی‌هایی که اجمالا برشمردیم، تعلیقات آن، که مصحح افزوده است، بسیار سودمند و باارزش است. متن کتاب 376 صفحه است. تعلیقات یک‎صدوچند صفحه‌ای‎ آن زینت‌بخش این کتاب گشته و آن را برای هر مشتاق‎ مثنوی دلنشین‎تر و سودمندتر کرده است. وی در تعلیقات، به شرح‎ برخی مبهمات متن، مراجع آیات و احادیث به‌تفصیل، مآخذ‎ قصص‎ و اقوال مشایخ و بزرگان، نکات و رویدادهای تاریخی، ذکر ابیات مشابه‎ از مثنوی که بتواند به درک شرح بیت مزبور کمک کند و... پرداخته‎ است.


    استخراج نمایه در متون، که اهمیت آن‎ کمتر‎ از تصحیح و تعلیق‎ نیست، یکی دیگر از امتیازات این کتاب است. آیات، احادیث و روایات‎ و اقتباسات قرآنی، امثال و اقوال، اشعار فارسی و عربی، نام‎ها، گروه‎ها‎، جای‎ها‎، کتاب‎ها، واژه‎نامه و اصطلاح‎نامه، نمایه‎های این‎ کتاب‎ را تشکیل می‎دهند و به سهولت استفاده از آن کمک می‎کنند<ref>ر.ک: همان</ref>.
    استخراج نمایه در متون، که اهمیت آن‎ کمتر‎ از تصحیح و تعلیق‎ نیست، یکی دیگر از امتیازات این کتاب است. آیات، احادیث و روایات‎ و اقتباسات قرآنی، امثال و اقوال، اشعار فارسی و عربی، نام‎ها، گروه‌ها‎، جای‌ها‎، کتاب‌ها، واژه‌نامه و اصطلاح‎نامه، نمایه‌های این‎ کتاب‎ را تشکیل می‌دهند و به سهولت استفاده از آن کمک می‌کنند.<ref>ر.ک: همان، ص93</ref>


    ==پانویس==
    ==پانویس==
    <references/>
    <references />


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    بیگ باباپور، یوسف، «نگاهی به کتاب شرح مثنوی تألیف محمد نعیم»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه ادبیات، آبان 1388، ‎شماره 145 ‏ (5 صفحه، ‎از 89 تا 93)، به آدرس:
    [[:noormags:544826|بیگ باباپور، یوسف، «نگاهی به کتاب شرح مثنوی تألیف محمد نعیم»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه ادبیات، آبان 1388، ‎شماره 145 ‏ (5 صفحه، ‎از 89 تا 93)]].
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    www.noormags.ir/view/fa/articlepage/544826/


    ==وابسته‌ها==
       
       
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    خط ۶۶: خط ۶۷:
       
       
    [[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]
    [[رده:زبانها و ادبیات ایرانی]]
    [[رده:25 مرداد الی 24 شهریور]]
    [[رده:سال97-25مرداد الی24 شهریور]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۱

    ‏شرح مثنوی
    شرح مثنوی (نعیم)
    پدیدآورانمحمد نعیم (نویسنده) اوجبی، علی (محقق)
    عنوان‌های دیگرمثنوی. شرح
    ناشرمجلس شورای اسلامى، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد
    مکان نشرايران - تهران
    سال نشرمجلد1: 1387ش ,
    شابک978-964-6690-76-9
    موضوعشعر فارسی - قرن 7ق. - تاريخ و نقد
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‏PIR‎‏ ‎‏5301‎‏ ‎‏/‎‏ن‎‏7‎‏ش‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    شرح مثنوی، اثر محمد نعیم، با تصحیح و تحقیق علی اوجبی، یکی از شروح کاملی است که بر ابیات مشکله شش دفتر مثنوی‎ ترتیب یافته‎ است.

    مصحح، مقدمه‌ای در ابتدای کتاب آورده و همچنان‌که در این مقدمه اذعان شده، مؤلف این اثر - که به‎‎ سال‎ 1091‎ق، کتابت شده - خود را «محمد نعیم» معرفی‎ نموده است. گویا‎ اطلاع زیادی از‎ زندگی مؤلف در دست نیست و آنچه از شخصی به نام محمد نعیم شاه‌جهان‌آبادی‎ در‎ تذکره «منتخب اللطائف» و نیز از محمد نعیم پنجابی در تذکره «مقالات الشعراء» میر علی‌شیر‎ قانع‎‎ تتوی نام برده شده است، مقصود شارح مزبور نیست[۱].

    شرح محمد نعيم بر‎ مثنوی،‎ صبغه‎ عرفانی دارد و او کوشیده است‎ ابیاتی را که به نظرش دشوار بوده است، در‎ قالب‎ تأویلات عرفانی و گاهی با استناد به روایات و نیز اقوال مشایخ صوفیه و منابع عرفانی‎، چون‎ فتوحات‎ ابن عربی، تشریح کند و گاهی تأویلات و تفسیرهایی‎ خلاف تفسیرهای مشهور ارائه می‌کند

    ویژگی دیگر این‎ شرح‎، آن است که ضبط ابیات مثنوی که شارح‎ ارائه می‌کند، گاهی بسیار‎ متفاوت‎ با‎ ضبط مشهور است و مهم‎ترین‎ ویژگی آن اینکه شرحی است بر تمام ابیات مشکله شش دفتر‎ که‎ به‎‎ زبان فارسی است.

    در تصحیح این اثر ارزشمند، از دو نسخه‎ خطی‎ موجود استفاده شده است. شیوه تصحیح، التقاطی‎ است‎ و افزوده‌های‎ قیاسی مصحح‎ داخل ‎[] مشخص شده است.

    در پایان‎ کتاب، در‎ کنار نمایه‌های فنی، تعلیقاتی در توضیح نکات مبهم، مآخذ اقوال و منابع روایات افزوده‎ شده‎ است و جهت سهولت استفاده، واژه‌نامه‌ای‎ نیز برای‎ آن‎ تنظیم‎ شده است.

    مقدمه مصحح در 9 مبحث‎، بدین‎ شرح است: دورنمایی از حیات‎ مولانا، آثار مولانا، شکل‌گیری سرایش مثنوی و سبب‎ تألیف‎ آن، درون‌مایه و ساختار مثنوی، منابع مثنوی‎، شروح مثنوی، درباره شارح‎، ویژگی‌های‎ این شرح، دست‌نوشته‌ها و شیوه بازخوانی.

    شیوه شارح‎ چنین‎ است که گاهی بیت یا‎ ابیاتی‎ مرتبط‎ به هم را‎ می‌آورد، سپس به تأویل‎ و تفسیر‎ و شرح آن می‌پردازد. در گزینش ابیات‎ مشکله، به ابیاتی پرداخته شده که قابل تأویل‎ و تفسیر‎ عرفانی است و به عبارتی، صبغه عرفان‎ در‎ آن پر‎رنگ‎تر‎ است‎. هر جا که شارح‎ مجال‎ یافته، به طرح مباحث عرفانی از منظر عقاید ابن ‎عربی پرداخته است؛ به‌گونه‌ای‎ که‎ این شیوه در جای‌جای کتاب‎ کاملا‎ مشهود‎ است‎ و از‎ یک شیوه پیروی‎ می‌کند‎. شرح ابیات، برخلاف اکثر شروح، طولانی و ملال‎آور نیست؛ هر جا حق مطلب ادا شده، کلام به‎ پایان‎ رسیده‎ و جانب ایجاز نگاه داشته شده است.

    علاوه‎ بر‎ اهمیت‎ خود‎ شرح‎، بنا‎ به ویژگی‌هایی که اجمالا برشمردیم، تعلیقات آن، که مصحح افزوده است، بسیار سودمند و باارزش است. متن کتاب 376 صفحه است. تعلیقات یک‎صدوچند صفحه‌ای‎ آن زینت‌بخش این کتاب گشته و آن را برای هر مشتاق‎ مثنوی دلنشین‎تر و سودمندتر کرده است. وی در تعلیقات، به شرح‎ برخی مبهمات متن، مراجع آیات و احادیث به‌تفصیل، مآخذ‎ قصص‎ و اقوال مشایخ و بزرگان، نکات و رویدادهای تاریخی، ذکر ابیات مشابه‎ از مثنوی که بتواند به درک شرح بیت مزبور کمک کند و... پرداخته‎ است.

    استخراج نمایه در متون، که اهمیت آن‎ کمتر‎ از تصحیح و تعلیق‎ نیست، یکی دیگر از امتیازات این کتاب است. آیات، احادیث و روایات‎ و اقتباسات قرآنی، امثال و اقوال، اشعار فارسی و عربی، نام‎ها، گروه‌ها‎، جای‌ها‎، کتاب‌ها، واژه‌نامه و اصطلاح‎نامه، نمایه‌های این‎ کتاب‎ را تشکیل می‌دهند و به سهولت استفاده از آن کمک می‌کنند.[۲]

    پانویس

    1. ر.ک: بیگ باباپور، یوسف، ص92
    2. ر.ک: همان، ص93

    منابع مقاله

    بیگ باباپور، یوسف، «نگاهی به کتاب شرح مثنوی تألیف محمد نعیم»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: کتاب ماه ادبیات، آبان 1388، ‎شماره 145 ‏ (5 صفحه، ‎از 89 تا 93).

    وابسته‌ها