موسوی گلپایگانی، سید جمال‌الدین احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
    جز («موسوی گلپایگانی، سید جمال‌الدین احمد» را محافظت کرد ([ویرایش=تنها مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=تنها مدیران] (بی‌پایان)))
     
    (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۵: خط ۵:
    ! نام!! data-type="authorName" |موسوی گلپایگانی، جمال‌الدین احمد
    ! نام!! data-type="authorName" |موسوی گلپایگانی، جمال‌الدین احمد
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    | data-type="authorOtherNames" | موسوی، جمال‌الدین بن احمد
    | data-type="authorOtherNames" | موسوی، جمال‌الدین بن احمد


    خط ۱۱: خط ۱۱:
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    | data-type="authorfatherName" |
    | data-type="authorfatherName" |آیت‌الله سید حسین گلپایگانى
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    خط ۱۷: خط ۱۷:
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    | data-type="authorBirthPlace" |
    | data-type="authorBirthPlace" |سعیدآباد گلپایگان
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    خط ۲۳: خط ۲۳:
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    | data-type="authorTeachers" |
    | data-type="authorTeachers" |[[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند ملا محمد کاظم خراسانى]]
     
    [[نائینی، محمدحسین|میرزاى نایینى]]
     
    [[قشقایی، جهانگیر|جهانگیرخان قشقایى]]
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    | data-type="authorWritings" |
    | data-type="authorWritings" |[[رسائل (موسوی گلپایگانی)]]
    |- class="articleCode"
    |- class="articleCode"
    |کد مؤلف
    |کد مؤلف
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE4807AUTHORCODE
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE04807AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>


    '''سيد جمال‌الدين گلپايگانى'''، فرزند آیت‌الله سيد حسين گلپايگانى(م 1304ق)، در سال 1295ق، در سعيدآباد گلپايگان متولد شد. خواندن و نوشتن را در روستاى خود فراگرفت و دروس حوزوى را در پيش برادران خود آموخت، سپس براى ادامه تحصيل عازم حوزه علميه گلپايگان شد.
    '''سید جمال‌الدین گلپایگانى''' (1295-1377ق)، فقیه، اصولی، عارف، مرجع تقلید، از شاگردان  [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سید محمد کاظم یزدى]] و [[نائینی، محمدحسین|میرزاى نایینى]]
     
    == ولادت ==
    او فرزند آیت‌الله سید حسین گلپایگانى، در سال 1295ق، در سعیدآباد گلپایگان متولد شد.  
     
    == تحصیلات ==
    خواندن و نوشتن را در روستاى خود فراگرفت و دروس حوزوى را در پیش برادران خود آموخت، سپس براى ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه گلپایگان شد.
     
    === در حوزه گلپایگان ===
    وى، بیشتر علوم عربى، بلاغت و منطق را از علماى گلپایگان آموخت. او، هر روز مسافت بین سعیدآباد و گلپایگان را براى آموختن علم پیاده مى‌پیمود. وى، پس از آنکه چند سالى را در گلپایگان به تحصیل اشتغال داشت، در سال 1311ق، در حالى که 16 سال بیشتر نداشت، براى ادامه تحصیل عازم اصفهان گردید.


    وى، بيشتر علوم عربى، بلاغت و منطق را از علماى گلپايگان آموخت. او، هر روز مسافت بين سعيدآباد و گلپايگان را براى آموختن علم پياده مى‌پيمود. وى، پس از آنكه چند سالى را در گلپايگان به تحصيل اشتغال داشت، در سال 1311ق، در حالى كه 16 سال بيشتر نداشت، براى ادامه تحصيل عازم اصفهان گرديد.
    === در حوزه اصفهان ===
    در اصفهان، در مدرسه علمیه الماسیه ثبت نام نمود و در همان‌جا به کسب علم پرداخت. مدتى گذشت تا اینکه به مدرسه شیخ محمد على ثقةالاسلام منتقل گردید و سطوح عالى حوزوى را آغاز نمود و «قوانین» را پیش مرحوم حاجى میرزا بدیع آموخت و سپس«[[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]]» و «[[كتاب المكاسب|مکاسب]]» را نزد بزرگانى همچون شیخ عبدالکریم گزى، سید محمد خاتون‌آبادى، شیخ محمد على ثقةالاسلام، شیخ [[مدرسی، محمدتقی|محمدتقى مدرسى]] و آیت‌الله سید محمدباقردُرچه‌اى فراگرفت. هم‌چنین علم درایه، رجال و علوم دیگر را از علماى اصفهان آموخت.


    در اصفهان، در مدرسه علميه الماسيه ثبت نام نمود و در همان‌جا به كسب علم پرداخت. مدتى گذشت تا اينكه به مدرسه شيخ محمد على ثقة الاسلام منتقل گرديد و سطوح عالى حوزوى را آغاز نمود و «قوانين» را پيش مرحوم حاجى ميرزا بديع آموخت و سپس«[[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]]» و «[[كتاب المكاسب|مكاسب]]» را نزد بزرگانى همچون شيخ عبدالكريم گزى، سيد محمد خاتون‌آبادى، شيخ محمد على ثقة الاسلام، شيخ [[مدرسی، محمدتقی|محمدتقى مدرسى]] و آیت‌الله سيد محمدباقردُرچه‌اى فراگرفت. هم‌چنين علم درايه، رجال و علوم ديگر را از علماى اصفهان آموخت.
    وى، علم معقول و اخلاق را پیش بزرگانى همچون آخوند ملامحمد کاشى که خود حکیم و عارفى بزرگ و از نوادر عصر خویش بود و [[قشقایی، جهانگیر|جهانگیرخان قشقایى]] که از بزرگ‌ترین حکیمان و فیلسوفان اسلامى به شمار مى‌رفت، آموخت.


    وى، علم معقول و اخلاق را پيش بزرگانى همچون آخوند ملا محمد كاشى كه خود حكيم و عارفى بزرگ و از نوادر عصر خويش بود و جهان‌گيرخان قشقايى كه از بزرگ‌ترين حكيمان و فيلسوفان اسلامى به شمار مى‌رفت، آموخت.
    او، در دورانى که در اصفهان مشغول تحصیل بود، با [[بروجردی، حسین|آیت‌الله حاج آقا حسین بروجردى]]، هم‌درس و هم‌مباحثه بود. [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردى]]، چه هنگامى که در بروجرد بود و چه اوقاتى که به قم هجرت نمود، نامه‌هایى به ایشان مى‌نوشت و درباره بعضى از مسائل مشکل و حوادث که واقع مى‌شد، از او استمداد مى‌نمود.


    او، در دورانى كه در اصفهان مشغول تحصيل بود، با [[بروجردی، حسین|آیت‌الله حاج آقا حسين بروجردى]]، هم‌درس و هم‌مباحثه بود. [[بروجردی، حسین|آیت‌الله بروجردى]]، چه هنگامى كه در بروجرد بود و چه اوقاتى كه به قم هجرت نمود، نامه‌هايى به ايشان مى‌نوشت و درباره بعضى از مسائل مشكل و حوادث كه واقع مى‌شد، از او استمداد مى‌نمود.
    === در حوزه نجف اشرف ===
    سید جمال‌الدین، در جمادى الاخر 1319ق، آهنگ نجف اشرف کرد. وى، زمانى که در اصفهان بوده، احتمالاً به درجه اجتهاد رسیده بود.


    سيد جمال‌الدين، در جمادى الاخر 1319ق، آهنگ نجف اشرف كرد. وى، زمانى كه در اصفهان بوده، احتمالاً به درجه اجتهاد رسيده بود.
    او، هنگامى که عازم نجف بود، در مسیر خود از گلپایگان گذشت و مورد استقبال علماى آن دیار قرار گرفت و در اوایل ماه مبارک رمضان سال 1319ق، وارد نجف اشرف گردید. وى، در نخستین روزهاى ورود به نجف، در درس [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند ملا محمد کاظم خراسانى]] حاضر شد و خارج فقه و اصول را در حوزه درس او فراگرفت. وى، دو دوره خارج اصول را پیش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]] گذراند که یک دوره آن را تقریر نمود و هنگامى که دولت بعث عراق، در اوایل انقلاب اسلامى، ایرانیان را از عراق بیرون کرد، آن نوشته‌ها مفقود گردید، ولى هم‌اکنون بعضى از تقریرات او در دست بستگان نزدیک وى موجود است.


    او، هنگامى كه عازم نجف بود، در مسير خود از گلپايگان گذشت و مورد استقبال علماى آن ديار قرار گرفت و در اوايل ماه مبارک رمضان سال 1319ق، وارد نجف اشرف گرديد. وى، در نخستين روزهاى ورود به نجف، در درس [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند ملا محمد كاظم خراسانى]] حاضر شد و خارج فقه و اصول را در حوزه درس او فراگرفت. وى، دو دوره خارج اصول را پيش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]] گذراند كه يك دوره آن را تقرير نمود و هنگامى كه دولت بعث عراق، در اوايل انقلاب اسلامى، ايرانيان را از عراق بيرون كرد، آن نوشته‌ها مفقود گرديد، ولى هم‌اكنون بعضى از تقريرات او در دست بستگان نزديك وى موجود است.
    او، علاوه بر شرکت در درس [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، از درس [[همدانی، رضا بن محمد هادی|حاج آقا رضا همدانى]] و [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سید محمد کاظم یزدى]] نیز بهره جست.


    او، علاوه بر شركت در درس [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، از درس حاج [[همدانی، رضا بن محمد هادی|آقا رضا همدانى]] و [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمد كاظم يزدى]] نيز بهره جست.
    هم‌چنین از انفاس ملکوتى آقاى شیخ هادى طهرانى، آخوند [[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله|ملا على نهاوندى]]، شیخ محمد بهارى و سید ابوتراب خوانسارى نیز استفاده کرد.  


    هم‌چنين از انفاس ملكوتى آقاى شيخ هادى طهرانى، آخوند [[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله|ملا على نهاوندى]]، شيخ محمد بهارى و سيد ابوتراب خوانسارى نيز استفاده كرد. مدتى هم در سامرا، در درس آیت‌الله محمدتقى شيرازى شركت نمود و بخش زيادى از تقريرات او را به رشته تحرير درآورد و سپس به نجف بازگشت. سرانجام در سال 1329ق، [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]] دار فانى را وداع گفت و سيد جمال‌الدين كه مدت 10 سال در درس او شركت كرده بود، در درس هيچ‌كس حاضر نشد تا آن هنگام كه متوجه آیت‌الله ميرزا حسين غروى نايينى گرديد. شركت سيد جمال‌الدين، در درس آیت‌الله نايينى، عامل بزرگى براى شركت علما و فضلاى حوزه علميه نجف در درس ايشان شد. شركت او، در درس آیت‌الله نايينى باعث تعجب خيلى از علماى نجف شد، چون او، خود، يكى از استوانه‌هاى حوزه نجف بود. در واقع، او به‌عنوان مشاور علمى نايينى بوده است؛ يعنى [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نايينى]] از وجود ايشان استفاده مى‌نمود. آنچه مؤيد اين مطلب است، اجازه اجتهادى است كه [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نايينى]] به ايشان داده و از ايشان به‌عنوان حجت‌الاسلام ياد كرده و اين، در حالى است كه [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نايينى]] چنين عنوانى را براى كمتر كسى به كار برده و شايد براى هيچ‌كدام از شاگردانش به كار نبرده است.
    === در حوزه سامرا ===
    مدتى هم در سامرا، در درس [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|آیت‌الله محمدتقى شیرازى]] شرکت نمود و بخش زیادى از تقریرات او را به رشته تحریر درآورد و سپس به نجف بازگشت. سرانجام در سال 1329ق، [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]] دار فانى را وداع گفت و سید جمال‌الدین که مدت 10 سال در درس او شرکت کرده بود، در درس هیچ‌کس حاضر نشد تا آن هنگام که متوجه [[نائینی، محمدحسین|آیت‌الله میرزا حسین غروى نایینى]] گردید. شرکت سید جمال‌الدین، در درس [[نائینی، محمدحسین|آیت‌الله نایینى]]، عامل بزرگى براى شرکت علما و فضلاى حوزه علمیه نجف در درس ایشان شد. شرکت او، در درس [[نائینی، محمدحسین|آیت‌الله نایینى]] باعث تعجب خیلى از علماى نجف شد، چون او، خود، یکى از استوانه‌هاى حوزه نجف بود. در واقع، او به‌عنوان مشاور علمى نایینى بوده است؛ یعنى [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نایینى]] از وجود ایشان استفاده مى‌نمود. آنچه مؤید این مطلب است، اجازه اجتهادى است که [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نایینى]] به ایشان داده و از ایشان به‌عنوان حجت‌الاسلام یاد کرده و این، در حالى است که [[نائینی، محمدحسین|مرحوم نایینى]] چنین عنوانى را براى کمتر کسى به کار برده و شاید براى هیچ‌کدام از شاگردانش به کار نبرده است.


    سيد جمال‌الدين، حدود 30 سال در درس [[نائینی، محمدحسین|ميرزاى نايينى]] شركت نمود و تقريرات زيادى از درس‌هاى او را به رشته تحرير درآورد. آقا جمال، مى‌فرمود: «من يك طاقچه تقريرات درس آقاى نايينى را دارم.»
    سید جمال‌الدین، حدود 30 سال در درس [[نائینی، محمدحسین|میرزاى نایینى]] شرکت نمود و تقریرات زیادى از درس‌هاى او را به رشته تحریر درآورد. آقا جمال، مى‌فرمود: «من یک طاقچه تقریرات درس آقاى نایینى را دارم.»


    وى، هيچ‌گاه از تهذيب نفس غافل نبود و در اين وادى از انفاس قدسيه آیت‌الله سيد مرتضى كشميرى و آية الحق سيد احمد كربلايى بهره‌ها برد و از اشارت عارف كامل، حاج شيخ على محمد نجف‌آبادى همواره بهره‌مند بود تا اينكه حائز رتبه‌اى از كرامات گرديد.
    وى، هیچ‌گاه از تهذیب نفس غافل نبود و در این وادى از انفاس قدسیه آیت‌الله سید مرتضى کشمیرى و آیة الحق سید احمد کربلایى بهره‌ها برد و از اشارت عارف کامل، حاج شیخ على محمد نجف‌آبادى همواره بهره‌مند بود تا اینکه حائز رتبه‌اى از کرامات گردید.


    == شاگردان ==
    == شاگردان ==




    پس از رحلت آیت‌الله نايينى، آیت‌الله سيد جمال‌الدين گلپايگانى، به تدريس دروس خارج فقه و اصول پرداخت. تعداد زيادى از فضلاى ايرانى، نجفى و لبنانى در درس او شركت مى‌كردند كه اكثر آنها به درجه اجتهاد رسيدند. اينك به معرفى شمارى از شاگردان او مى‌پردازيم:
    پس از رحلت [[نائینی، محمدحسین|آیت‌الله نایینى]]، آیت‌الله سید جمال‌الدین گلپایگانى، به تدریس دروس خارج فقه و اصول پرداخت. تعداد زیادى از فضلاى ایرانى، نجفى و لبنانى در درس او شرکت می‌کردند که اکثر آنها به درجه اجتهاد رسیدند. اینک به معرفى شمارى از شاگردان او مى‌پردازیم:


    {{ستون-شروع|2}}
    # آیت‌الله احمد فياض؛
    # آیت‌الله احمد فياض؛
    # آیت‌الله حاج شيخ حيدر على محقق؛
    # آیت‌الله حاج شيخ حيدر على محقق؛
    خط ۷۶: خط ۹۳:
    # آیت‌الله شيخ عبدالله مجد فقيهى بروجردى؛
    # آیت‌الله شيخ عبدالله مجد فقيهى بروجردى؛
    # آیت‌الله شيخ [[حائری تهرانی، مهدی|مهدى حائرى تهرانى]].
    # آیت‌الله شيخ [[حائری تهرانی، مهدی|مهدى حائرى تهرانى]].
    {{پایان}}
    == وفات ==
    [[پرونده:NUR104807.jpg|بندانگشتی|مرقد سید جمال‌الدین موسوی گلپایگانی|300px]]
    سرانجام، وى، در عصر روز دوشنبه 29 محرم الحرام 1377ق، در 82 سالگى، چشم از جهان فانى فروبست.
    وى، وصیت کرده بود که مرا در مقبرة العلما دفن کنید و اگر نشد، در وادى السلام. وقتى جنازه را به عللى نتوانستند در مقبرة العلماء دفن کنند، آن را به قبرستان وادى السلام آوردند، امّا جاى مناسبى پیدا نکردند که او را دفن کنند؛ غیر از مکانى که در زمان حیاتش همیشه مى‌آمد و در آن‌جا مى‌نشست و فاتحه و دعا مى‌خواند، ازاین‌رو، ایشان را همان‌جا دفن کردند.


    == آثار ==
    == آثار ==
     
    # اجتهاد و تقلید؛
    # اجتهاد و تقليد؛
    # اجتماع امر و نهى؛
    # اجتماع امر و نهى؛
    # غيبت و چند مسئله فقهى؛
    # غیبت و چند مسئله فقهى؛
    #: اين سه كتاب، در يك مجلد، تحت عنوان كتاب [[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]]، در سال 1370ق، توسط المطبعة الحيدرية، در نجف به چاپ رسيده است.
    #: این سه کتاب، در یک مجلد، تحت عنوان کتاب [[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]]، در سال 1370ق، توسط المطبعة الحیدریة، در نجف به چاپ رسیده است.
    # الترتب؛
    # الترتب؛
    # جواز بقاء بر تقليد از ميت؛
    # جواز بقاء بر تقلید از میت؛
    # ديوان اشعار كه حاوى اشعار فارسى و عربى است؛
    # دیوان اشعار که حاوى اشعار فارسى و عربى است؛
    # رساله عمليّه؛
    # رساله عملیّه؛
    # رساله لا ضرر و لا ضرار؛
    # رساله لا ضرر و لا ضرار؛
    # رساله منجزات المريض؛
    # رساله منجزات المریض؛
    # كتاب صلات؛
    # کتاب صلات؛
    # حاشيه بر [[كتاب المكاسب|مكاسب]]؛
    # حاشیه بر [[كتاب المكاسب|مکاسب]]؛
    # يك دوره اصول فقه؛
    # یک دوره اصول فقه؛
    # قاعده فراغ و تجاوز؛
    # قاعده فراغ و تجاوز؛
    # حديث رفع؛
    # حدیث رفع؛
    # جعل طرق؛
    # جعل طرق؛
    # تقريرات درس خارج [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]؛
    # تقریرات درس خارج [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]؛
    # تقريرات درس خارج [[نائینی، محمدحسین|ميرزاى نايينى]]؛
    # تقریرات درس خارج [[نائینی، محمدحسین|میرزاى نایینى]]؛
    # تقريرات درس خارج محمدتقى شيرازى.
    # تقریرات درس خارج محمدتقى شیرازى.


    سرانجام، وى، در عصر روز دوشنبه 29 محرم الحرام 1377ق، در 82 سالگى، چشم از جهان فانى فروبست.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}


    وى، وصيت كرده بود كه مرا در مقبرة العلما دفن كنيد و اگر نشد، در وادى السلام. وقتى جنازه را به عللى نتوانستند در مقبرة العلما دفن كنند، آن را به قبرستان وادى السلام آوردند، امّا جاى مناسبى پيدا نكردند كه او را دفن كنند؛ غير از مكانى كه در زمان حياتش هميشه مى‌آمد و در آن‌جا مى‌نشست و فاتحه و دعا مى‌خواند، ازاين‌رو، ايشان را همان‌جا دفن كردند.
    [[رسائل (موسوی گلپایگانی)]]  
     
     
    ==وابسته‌ها==
    [[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]] (موسوی گلپایگانی، سید جمال‌الدین)]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:مراجع تقلید]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۰۹

    موسوی گلپایگانی، جمال‌الدین احمد
    نام موسوی گلپایگانی، جمال‌الدین احمد
    نام‌های دیگر موسوی، جمال‌الدین بن احمد

    موسوی گلپایگانی، احمد

    نام پدر آیت‌الله سید حسین گلپایگانى
    متولد 1256 ش
    محل تولد سعیدآباد گلپایگان
    رحلت 1336 ش یا 1377 ق یا 1957 م
    اساتید آخوند ملا محمد کاظم خراسانى

    میرزاى نایینى

    جهانگیرخان قشقایى

    برخی آثار رسائل (موسوی گلپایگانی)
    کد مؤلف AUTHORCODE04807AUTHORCODE

    سید جمال‌الدین گلپایگانى (1295-1377ق)، فقیه، اصولی، عارف، مرجع تقلید، از شاگردان آخوند خراسانى، سید محمد کاظم یزدى و میرزاى نایینى

    ولادت

    او فرزند آیت‌الله سید حسین گلپایگانى، در سال 1295ق، در سعیدآباد گلپایگان متولد شد.

    تحصیلات

    خواندن و نوشتن را در روستاى خود فراگرفت و دروس حوزوى را در پیش برادران خود آموخت، سپس براى ادامه تحصیل عازم حوزه علمیه گلپایگان شد.

    در حوزه گلپایگان

    وى، بیشتر علوم عربى، بلاغت و منطق را از علماى گلپایگان آموخت. او، هر روز مسافت بین سعیدآباد و گلپایگان را براى آموختن علم پیاده مى‌پیمود. وى، پس از آنکه چند سالى را در گلپایگان به تحصیل اشتغال داشت، در سال 1311ق، در حالى که 16 سال بیشتر نداشت، براى ادامه تحصیل عازم اصفهان گردید.

    در حوزه اصفهان

    در اصفهان، در مدرسه علمیه الماسیه ثبت نام نمود و در همان‌جا به کسب علم پرداخت. مدتى گذشت تا اینکه به مدرسه شیخ محمد على ثقةالاسلام منتقل گردید و سطوح عالى حوزوى را آغاز نمود و «قوانین» را پیش مرحوم حاجى میرزا بدیع آموخت و سپس«رسائل» و «مکاسب» را نزد بزرگانى همچون شیخ عبدالکریم گزى، سید محمد خاتون‌آبادى، شیخ محمد على ثقةالاسلام، شیخ محمدتقى مدرسى و آیت‌الله سید محمدباقردُرچه‌اى فراگرفت. هم‌چنین علم درایه، رجال و علوم دیگر را از علماى اصفهان آموخت.

    وى، علم معقول و اخلاق را پیش بزرگانى همچون آخوند ملامحمد کاشى که خود حکیم و عارفى بزرگ و از نوادر عصر خویش بود و جهانگیرخان قشقایى که از بزرگ‌ترین حکیمان و فیلسوفان اسلامى به شمار مى‌رفت، آموخت.

    او، در دورانى که در اصفهان مشغول تحصیل بود، با آیت‌الله حاج آقا حسین بروجردى، هم‌درس و هم‌مباحثه بود. آیت‌الله بروجردى، چه هنگامى که در بروجرد بود و چه اوقاتى که به قم هجرت نمود، نامه‌هایى به ایشان مى‌نوشت و درباره بعضى از مسائل مشکل و حوادث که واقع مى‌شد، از او استمداد مى‌نمود.

    در حوزه نجف اشرف

    سید جمال‌الدین، در جمادى الاخر 1319ق، آهنگ نجف اشرف کرد. وى، زمانى که در اصفهان بوده، احتمالاً به درجه اجتهاد رسیده بود.

    او، هنگامى که عازم نجف بود، در مسیر خود از گلپایگان گذشت و مورد استقبال علماى آن دیار قرار گرفت و در اوایل ماه مبارک رمضان سال 1319ق، وارد نجف اشرف گردید. وى، در نخستین روزهاى ورود به نجف، در درس آخوند ملا محمد کاظم خراسانى حاضر شد و خارج فقه و اصول را در حوزه درس او فراگرفت. وى، دو دوره خارج اصول را پیش آخوند خراسانى گذراند که یک دوره آن را تقریر نمود و هنگامى که دولت بعث عراق، در اوایل انقلاب اسلامى، ایرانیان را از عراق بیرون کرد، آن نوشته‌ها مفقود گردید، ولى هم‌اکنون بعضى از تقریرات او در دست بستگان نزدیک وى موجود است.

    او، علاوه بر شرکت در درس آخوند خراسانى، از درس حاج آقا رضا همدانى و سید محمد کاظم یزدى نیز بهره جست.

    هم‌چنین از انفاس ملکوتى آقاى شیخ هادى طهرانى، آخوند ملا على نهاوندى، شیخ محمد بهارى و سید ابوتراب خوانسارى نیز استفاده کرد.

    در حوزه سامرا

    مدتى هم در سامرا، در درس آیت‌الله محمدتقى شیرازى شرکت نمود و بخش زیادى از تقریرات او را به رشته تحریر درآورد و سپس به نجف بازگشت. سرانجام در سال 1329ق، آخوند خراسانى دار فانى را وداع گفت و سید جمال‌الدین که مدت 10 سال در درس او شرکت کرده بود، در درس هیچ‌کس حاضر نشد تا آن هنگام که متوجه آیت‌الله میرزا حسین غروى نایینى گردید. شرکت سید جمال‌الدین، در درس آیت‌الله نایینى، عامل بزرگى براى شرکت علما و فضلاى حوزه علمیه نجف در درس ایشان شد. شرکت او، در درس آیت‌الله نایینى باعث تعجب خیلى از علماى نجف شد، چون او، خود، یکى از استوانه‌هاى حوزه نجف بود. در واقع، او به‌عنوان مشاور علمى نایینى بوده است؛ یعنى مرحوم نایینى از وجود ایشان استفاده مى‌نمود. آنچه مؤید این مطلب است، اجازه اجتهادى است که مرحوم نایینى به ایشان داده و از ایشان به‌عنوان حجت‌الاسلام یاد کرده و این، در حالى است که مرحوم نایینى چنین عنوانى را براى کمتر کسى به کار برده و شاید براى هیچ‌کدام از شاگردانش به کار نبرده است.

    سید جمال‌الدین، حدود 30 سال در درس میرزاى نایینى شرکت نمود و تقریرات زیادى از درس‌هاى او را به رشته تحریر درآورد. آقا جمال، مى‌فرمود: «من یک طاقچه تقریرات درس آقاى نایینى را دارم.»

    وى، هیچ‌گاه از تهذیب نفس غافل نبود و در این وادى از انفاس قدسیه آیت‌الله سید مرتضى کشمیرى و آیة الحق سید احمد کربلایى بهره‌ها برد و از اشارت عارف کامل، حاج شیخ على محمد نجف‌آبادى همواره بهره‌مند بود تا اینکه حائز رتبه‌اى از کرامات گردید.

    شاگردان

    پس از رحلت آیت‌الله نایینى، آیت‌الله سید جمال‌الدین گلپایگانى، به تدریس دروس خارج فقه و اصول پرداخت. تعداد زیادى از فضلاى ایرانى، نجفى و لبنانى در درس او شرکت می‌کردند که اکثر آنها به درجه اجتهاد رسیدند. اینک به معرفى شمارى از شاگردان او مى‌پردازیم:

    1. آیت‌الله احمد فياض؛
    2. آیت‌الله حاج شيخ حيدر على محقق؛
    3. آیت‌الله سيد محمد جمال هاشمى گلپايگانى؛
    4. آیت‌الله حاج سيد احمد گلپايگانى؛
    5. علامه محمدحسین حسينى طهرانى؛
    6. آیت‌الله شيخ حسن صافى اصفهانى؛
    7. آیت‌الله سيد على گلپايگانى؛
    8. آیت‌الله لطف‌‌الله صافى گلپايگانى؛
    9. آیت‌الله ريحان الله نخعى؛
    10. شيخ محمدتقى بن شيخ صالح بن شيخ عبدالحسن بن الشيخ راضى؛
    11. آیت‌الله سيد مرتضى حسينى فيروزآبادى؛
    12. آیت‌الله شيخ محمدحسین كلباسى اصفهانى؛
    13. آیت‌الله حاج شيخ محمد على احمديان نجف‌آبادى؛
    14. آیت‌الله شيخ عباس خالصى خراسانى؛
    15. آیت‌الله شيخ عبدالله مجد فقيهى بروجردى؛
    16. آیت‌الله شيخ مهدى حائرى تهرانى.

    وفات

    مرقد سید جمال‌الدین موسوی گلپایگانی

    سرانجام، وى، در عصر روز دوشنبه 29 محرم الحرام 1377ق، در 82 سالگى، چشم از جهان فانى فروبست.

    وى، وصیت کرده بود که مرا در مقبرة العلما دفن کنید و اگر نشد، در وادى السلام. وقتى جنازه را به عللى نتوانستند در مقبرة العلماء دفن کنند، آن را به قبرستان وادى السلام آوردند، امّا جاى مناسبى پیدا نکردند که او را دفن کنند؛ غیر از مکانى که در زمان حیاتش همیشه مى‌آمد و در آن‌جا مى‌نشست و فاتحه و دعا مى‌خواند، ازاین‌رو، ایشان را همان‌جا دفن کردند.

    آثار

    1. اجتهاد و تقلید؛
    2. اجتماع امر و نهى؛
    3. غیبت و چند مسئله فقهى؛
      این سه کتاب، در یک مجلد، تحت عنوان کتاب رسائل، در سال 1370ق، توسط المطبعة الحیدریة، در نجف به چاپ رسیده است.
    4. الترتب؛
    5. جواز بقاء بر تقلید از میت؛
    6. دیوان اشعار که حاوى اشعار فارسى و عربى است؛
    7. رساله عملیّه؛
    8. رساله لا ضرر و لا ضرار؛
    9. رساله منجزات المریض؛
    10. کتاب صلات؛
    11. حاشیه بر مکاسب؛
    12. یک دوره اصول فقه؛
    13. قاعده فراغ و تجاوز؛
    14. حدیث رفع؛
    15. جعل طرق؛
    16. تقریرات درس خارج آخوند خراسانى؛
    17. تقریرات درس خارج میرزاى نایینى؛
    18. تقریرات درس خارج محمدتقى شیرازى.

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=موسوی_گلپایگانی،_سید_جمال‌الدین_احمد&oldid=700407»